W nawiązaniu do naszego wcześniejszego wpisu, należy odnotować opublikowanie na stronach internetowych Biura
Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka Uwag końcowych (Concluding observations)
Komitetu Praw Dziecka do ostatnich sprawozdań Polski. Co może zaskakiwać, to
fakt, że dokument został zauważony również przez media ogólnopolskie. Niestety
jednak uwaga została skupiona tylko na jednym fragmencie, uznanym przed
przedstawicieli mediów za „kontrowersyjny” (zob. m.in. tu i tu). Komitet mianowicie, w kontekście prawa do
tożsamości dziecka, dość lakonicznie wyraził zaniepokojenie brakiem regulacji
prawnych oraz zwiększającą się liczbą tzw. okien życia, które pozwalają na
anonimowe porzucenie dziecka (par. 20). Zdaniem Komitetu taka sytuacja narusza
szereg postanowień Konwencji.
W tym kontekście Komitet wskazał
na: art. 6 (prawo do życia), art. 7 (obowiązek niezwłocznego sporządzenia aktu
urodzenia, prawo do nazwiska i obywatelstwa oraz - o ile to możliwe – prawo do poznania
rodziców), art. 8 (prawo do zachowania i poszanowania tożsamości), art. 9
(warunki separacji dziecka od rodziców) oraz art. 19 (obowiązek podejmowania
kroków w celu ochrony dziecka m.in. przed zaniedbaniem lub złym
traktowaniem). W swojej rekomendacji Komitet wezwał Polskę do: likwidacji tzw.
okien życia, wzmocnienia i promocji dotychczas istniejących alternatywnych
rozwiązań oraz ewentualnego rozważania wprowadzenia możliwości poufnych
(anonimowych) porodów w szpitalach. Taka instytucja funkcjonuje np. już blisko
półtorej roku w Niemczech. W pierwszym roku jej funkcjonowania skorzystało z niej 95 kobiet. Rozwiązanie niemieckie przewiduje możliwość poznania
tożsamości matki przez dziecko po osiągnięciu przez nie 16 roku życia. Zostawiając
ocenę takich rozwiązań oraz omawianej propozycji Komitetu ekspertom, warto
zauważyć, że po pierwsze stanowisko Komitetu nie jest niczym nowym. Podobne
rekomendacje regularnie znajdują się w uwagach końcowych do sprawozdań innych
państw gdzie istnieją analogiczne możliwości, pozwalające na anonimowe porzucenie dziecka. Po
drugie natomiast, mając na uwadze praktykę Komitetu oraz literaturę przedmiotu,
można mówić o zwiększonym zainteresowaniu, a w konsekwencji ewolucji prawa do
tożsamości, w aspekcie prawa dziecka do poznania biologicznych rodziców.
Analizując pozostałą część obszernych,
bo liczących 17 stron, Uwag końcowych należy zauważyć, że ich treść jest zasadniczo
zgodna z tym, co można było przewidywać po analizie przebiegu wcześniejszych
etapów procedury (lista pytań do udzielenia odpowiedzi pisemnej, przebieg
dyskusji podczas spotkania z polską delegacją w dniu 18 września br.), a więc
pokrywa się z naszymi przewidywaniami przedstawionym we wcześniejszym wpisie. W
części zawierającej elementy pozytywne odnotowano zmiany w prawie krajowym oraz
ratyfikację kilku umów międzynarodowych. Natomiast wśród obszarów
zaniepokojenia zwrócono uwagę m.in. na problem dyskryminacji, sytuację
dzieci-migrantów i bezpaństwowców oraz dzieci z niepełnosprawnościami, a także
dostęp do i poziom służby zdrowia oraz systemu edukacji, czy też problem biedy
i wykluczenia wśród dzieci. Polska została wezwana do podjęcia niezbędnych
działań w celu implementacji wszystkich (zasadniczo dość ogólnie
sformułowanych) rekomendacji Komitetu.
Komitet wyznaczył termin na
złożenie następnych sprawozdań (tj. połączonych odpowiednio piątego i szóstego)
na początek 2020 r.
Podobnie jak w odniesieniu do uwag
końcowych pozostałych ONZ-owskich Komitetów, także w tym przypadku ich
faktyczne oddziaływanie i wpływ na prawo i praktykę polską zależą przede wszystkim
od rozpowszechniania informacji o ich treści oraz nacisków na właściwe organy
państwa (zarówno władzę wykonawczą, jak i ustawodawczą) ze strony organizacji
pozarządowych i innych zainteresowanych podmiotów i grup. W pierwszej
kolejności należy oczekiwać stosownych działań i inicjatyw opartych na przedmiotowych Uwagach końcowych ze strony Rzecznika Praw Dziecka.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz