UNCTAD: notatka o arbitrażu inwestycyjnym nr 1/13

UNCTAD opublikował najnowszy numer Notatki o międzynarodowych umowach inwestycyjnych (international investment agreements (IIA)). IIA Issues Note No. 1 (marzec 2013) podsumowuje wydarzenia w dziedzinie rozstrzygania sporów inwestycyjnych (investor-State dispute settlement (ISDS)) za rok 2012.

Zgodnie ze swoim tradycyjnym formatem, Notatka zawiera statystyki sporów oraz podsumowanie najważniejszych kwestii proceduralnych i merytorycznych poruszanych w orzeczeniach trybunałów inwestycyjnych. Rok 2012 był rekordowy jeżeli chodzi o wpływ nowych spraw w międzynarodowym arbitrażu inwestycyjnym.

Warte zanotowania są m.in. następujące kwestie:

·         Liczba ujawnionych inwestycyjnych postępowań arbitrażowych wyniosła na koniec 2012 r. 518.

·         Po raz pierwszy w traktatowym arbitrażu inwestycyjnym trybunał arbitrażowy uznał się za właściwy do rozpatrzenia pozwu wzajemnego wniesionego przez pozwanego (tj. państwo). Pozew wzajemny został oddalony ze względów merytorycznych.

·         Wiadomo o jednym pozwie wniesionym w maju 2012 r. na podstawie BITu, którego stroną jest Polska (przez obywatela polskiego przeciwko Egiptowi). W sporze dotyczącym inwestycji gazowej w Egipcie pozwy w ramach traktatowego arbitrażu inwestycyjnego wnieśli bezpośredni i pośredni inwestorzy na postawie BITów między Polską, USA, Niemcami a Egiptem. Pozew oparty o polsko-egipski BIT wniesiony został przez obywatela polskiego Yosefa A. Maiman oraz trzy spółki kontrolowane przez głównego inwestora (amerykańską spółkę Ampal). Jest to arbitraż ad hoc oparty o Regulamin Arbitrażowy UNCITRAL. Pozostałe traktatowe spory inwestycyjne toczą się w systemie ICSID. W związku z projektem inwestor wszczął również postępowanie w arbitrażu handlowym w ramach postępowania arbitrażowego ICC.

·         Rok 2012 przyniósł również ujawnienie faktu, że toczyło się postępowanie arbitrażowe na postawie polsko-niemieckiego BIT, wszczęte przez TRACO Travertin Werke GmbH. Brak jednak bardziej szczegółowych informacji o tym sporze. 

·         Notatka UNCTAD wymienia także Polskę w kontekście rozwijającej się tendencji do większej transparentności arbitrażu inwestycyjnego opartego o BITy. Przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie toczy się, w ramach postępowania o dostęp do informacji publicznych, postępowanie o dostęp do orzeczenia wydanego w sporze inwestycyjnym przeciwko Polsce (spór toczył się na postawie BITu polsko-francuskiego). W postępowaniu w pierwszej instancji WSA stwierdził, że żądanie udostępnienia kopii orzeczenia przeciwko Polsce “dotyczy niewątpliwie informacji publicznej, taki walor posiada bowiem wspomniane orzeczenie, które może przecież rozstrzygać o zobowiązaniach finansowych Skarbu Państwa wobec [powodów]” oraz że Prokuratoria Generalna jest “podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej”. WSA nie podzielił argumentu Prokuratorii, jakoby klauzula arbitrażowa w BITcie i postanowienia Regulaminu Arbitrażowego UNCITRAL dotyczące publikacji wyroku arbitrażowego wyłączały zastosowanie polskich przepisów dotyczących dostępu do informacji publicznej.