Wyrok ETPC w sprawie zakazu płatnej reklamy politycznej

Wielka Izba Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wydała 22 kwietnia 2013 r. wyrok w sprawie Animals Defenders International p. Wlk. Brytanii, w którym  uznała, że uniemożliwienie organizacji pozarządowej płatnej reklamy w telewizji nie naruszyło jej prawa do wolności wypowiedzi gwarantowanego w art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Skarżąca organizacja realizowała cele statutowe związane z ochroną praw zwierząt, przede wszystkim poprzez domaganie się zmian w prawie i prowadzonej polityce, do czego zmierzała podejmując działania wpływające na opinię publiczną i parlament. Ze względu na realizowane cele nie była organizacją non-profit. W ramach kampanii skierowanej przeciwko wykorzystywaniu ssaków naczelnych, organizacja zaplanowała m.in. wyemitowanie w TV spotu reklamowego przedstawiającego dziewczynę zakutą w łańcuchy w klatce dla zwierząt oraz znajdującego się w takiej samej sytuacji szympansa. Władze brytyjskie (w tym także sąd, którego kontroli poddana została decyzja organu wydającego zgodę na emisję reklam) zabroniły emisji reklamy powołując się na przepisy prawa brytyjskiego, zakazującego emisji płatnych reklam organizacji realizujących cele polityczne. Reklama dostępna była natomiast w innych środkach masowego przekazu, m.in. w Internecie.

W postępowaniu przed Trybunałem obie strony powoływały się na argument zapewnienia wolnej i pluralistycznej debaty na temat kwestii leżących w powszechnym zainteresowaniu. Dlatego też Trybunał musiał zdecydować, czy zakaz nie ograniczał nazbyt prawa do uczestniczenia w debacie publicznej. Oceny dokonał ważąc z jednej strony prawo organizacji pozarządowej do rozpowszechniania informacji i poglądów na tematy ważne dla opinii publicznej, z drugiej zamiar władz ochrony debaty demokratycznej przed naciskami ze strony grup finansowych, mających uprzywilejowany dostęp do wpływowych mediów.

Decyzję Wielkiej Izby zdominowały rozważania wokół trzech kluczowych aspektów sprawy: oceny postępowania, w jakim zakaz został wydany i jego sądowej kontroli, wpływu zakazu na możliwość podejmowania przez skarżącą innych działań w sferze publicznej oraz kwestii, w jaki sposób ta problematyka uregulowana jest w innych krajach. W konkluzji wyroku Trybunał uznał, że za wprowadzeniem zakazu reklamy o charakterze politycznym przemawiały przekonujące argumenty i zakaz nie stanowił nieproporcjonalnej ingerencji w prawo organizacji do swobody wyrażania opinii.

Warto zauważyć, że poglądy sędziów były bardzo rozbieżne, ponieważ wyrok przyjęty został w większościowym głosowaniu 9 do 8.  Dołączono do niego jedną opinię zbieżną oraz dwie odrębne, w tym prezesa ETPC, sędziego Deana Spielmana.  Wydaje się, że Trybunał nie powiedział jeszcze w tej kwestii ostatniego zdania ...