Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie Kadi II

18 lipca 2013 r. Trybunał Sprawiedliwości UE (wielka izba) wydał oczekiwany wyrok w sprawach połączonych C‑584/10 P, C‑593/10 P i C‑595/10 P Komisja, Rada i Zjednoczone Królestwo v Y.A. Kadi (tzw. Kadi II). Pomimo uznania zasadności części zarzutów podniesionych w odwołaniu, Trybunał utrzymał jednak stwierdzenie nieważności rozporządzenia Komisji  (WE) nr 1190/2008 z dnia 28 listopada 2008 r. zmieniającego po raz 101. rozporządzenie Rady (WE) nr 881/2002 wprowadzające niektóre szczególne środki ograniczające skierowane przeciwko niektórym osobom i podmiotom związanym z Osamą bin Ladenem, siecią Al-Kaida i talibami (Dz.U. L 322, s. 25)  w zakresie, w jakim dotyczyło ono Y.A. Kadiego.

KE, Rada i Zjednoczone Królestwo wniosły odwołania od wyroku Sądu z 30 września 2010 r. w sprawie T‑85/09 Kadi v KE, w którym Sąd stwierdził nieważność rozporządzenia Komisji  (WE) nr 1190/2008.  Rozporządzenie to miało implementować wyrok TS w sprawie Kadi I (wyrok z 3 września 2008, sprawy połączone C‑402/05 P i C‑415/05 P; zob. też wyrok SPI z 21 września 2005, sprawa T-315/01). W efekcie jednak pozostawiało Kadiego na liście osób objętych środkami. W skardze do Sądu na nieważność  rozporządzenia, Kadi zarzucał, że jego uwagi i wyjaśnienia nie zostały wzięte pod uwagę, a Komisja wydając rozporządzenie oparła się przede wszystkim na informacjach Komitetu ds. Sankcji, nie umożliwiając mu dostępu do tych informacji i odniesienia się do nich. W tych okolicznościach Sąd uznał, że rozporządzenie nie zapewniało wystarczającej ochrony podstawowych praw Kadiego, w tym prawa do obrony i prawa do skutecznej ochrony sądowej, a także stanowiło nieproporcjonalne naruszenie jego prawa własności. Z tych powodów stwierdził jego nieważność.

Komisja, Rada i Zjednoczone Królestwo zarzuciły temu wyrokowi Sądu po pierwsze, zanegowanie immunitetu jurysdykcyjnego przedmiotowego rozporządzenia, przyjętego przecież dla wykonania ciążących na Unii i jej państwach członkowskich zobowiązań międzynarodowych, w tym wypadku - wykonania środków ustanowionych przez Radę Bezpieczeństwa ONZ dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Drugi i trzeci zarzut dotyczyły błędów popełnionych przez Sąd w wykładni prawa do obrony i prawa do skutecznej kontroli sądowej, w tym określenia stopnia dogłębności tej kontroli. Podnoszono m.in., że sąd nie powinien stosować tych samych kryteriów w odniesieniu do aktów "czysto" unijnych i aktów mających kontekst międzynarodowy i powinien brać pod uwagę także zakres dyskrecji przysługujący w danej sprawie instytucjom unijnym.

Trybunał odnosząc się do tych zarzutów, bardzo szczegółowo określił, jakie obowiązki, w celu zapewnienia właściwego poziomu ochrony praw podstawowych, ciążą zarówno na organie Unii przyjmującym środki w stosunku do konkretnej osoby w zakresie weryfikacji ich zasadności, jak i na sądach Unii co do zakresu sprawowanej przez nie kontroli sądowej.  W niniejszej sprawie Trybunał przyznał, że Sąd popełnił błędy w wykładni, uznając zwłaszcza, że w – przeciwieństwie do ustaleń Sądu – większość powodów umieszczenia na liście przedstawionych wobec Y. A. Kadiego była wystarczająco precyzyjna i konkretna, by umożliwić skuteczne wykonywanie prawa do obrony oraz sądową kontrolę zgodności z prawem zaskarżonego aktu. Stwierdził natomiast, że ze względu na brak jakichkolwiek informacji lub dowodów na poparcie zarzutów (konsekwentnie odpieranych przez Y. A. Kadiego) dotyczących jego zaangażowania w międzynarodową działalność terrorystyczną, przyjęcie wobec niego środków ograniczających na szczeblu Unii nie było uzasadnione. W związku z tym Trybunał oddalił odwołania Komisji, Rady i Zjednoczonego Królestwa.

Wyrok Trybunału w sprawie Kadi II kończy długoletnie zmagania Y.A. Kadiego przed unijnymi sądami, których owocem jest nie tylko dopuszczenie możliwości sądowej kontroli aktów unijnych implementujących sankcje Rady Bezpieczeństwa ONZ, a przez to pośrednio także samych rezolucji, pod kątem ich zgodności z prawami podstawowymi, ale być może przede wszystkim doprowadzenie do modyfikacji systemu stosowania sankcji indywidualnych na poziomie systemu ONZ, przez stworzenie procedur weryfikacyjnych w odniesieniu do decyzji Komitetu ds. Sankcji. Warto też zauważyć, że po 11 latach Kadi został 5 października 2012 r. skreślony z listy Komitetu ds. Sankcji w wyniku pozytywnego rozpatrzenia jego odwołania złożonego w ramach tych właśnie procedur.

Na ten temat zobacz również komentarz A.Tzanakopoulosa na EJIL:Talk!