O’Keeffe p. Irlandii - odpowiedzialność państwa za system organizacji szkolnictwa w latach 70-tych niezapewniający ochrony przed wykorzystaniem seksualnym przez nauczyciela

W dzisiejszym wyroku w sprawie O’Keeffe p. Irlandii Wielka Izba ETPCz stosunkiem głosów 11 do 6 uznała, że Irlandia ponosi odpowiedzialność na gruncie art. 3 i 13 Konwencji za to, że istniejący w latach 70-tych w Irlandii system edukacyjny nie zapewnił skarżącej ochrony przed wykorzystaniem seksualnym, a także, że nie miała ona możliwości uzyskania stwierdzenia wskazanych braków systemu na poziomie krajowym.   

Sprawa dotyczyła zakresu odpowiedzialności państwa za seksualne wykorzystywanie w 1973 r. dziewięcioletniej uczennicy. Skarżąca, jak większość dzieci uczęszczała do publicznej szkoły podstawowej, której zarząd powierzony został Kościołowi Katolickiemu. I to właśnie nauczyciel szkolny dopuścił się względem skarżącej, a także wielu innych dzieci z tej samej placówki, przestępstw na tle seksualnym.  

W ramach prowadzonych w latach 90-tych różnego rodzaju postępowań krajowych skarżąca otrzymała dwa odszkodowania – jedno ze specjalnego funduszu stworzonego dla ofiar przestępstw, a drugie bezpośrednio w wyniku pociągnięcia do odpowiedzialności sprawcy przestępstwa. Sądy krajowe oddaliły jednakże jej powództwa o stwierdzenie istnienia odpowiedzialności (pośredniej) państwa irlandzkiego. I właśnie ten aspekt sprawy stał się źródłem skargi strasburskiej.

Trybunał orzekający w składzie Wielkiej Izby – Izba zrzekła się swojej właściwości, uznał, że władze irlandzkie pomimo świadomości, iż już wcześniej, przed rokiem 1970, dochodziło do wykorzystywania seksualnego dzieci w różnego rodzaju placówkach edukacyjnych, nadal powierzał prowadzenie szkół podmiotom zewnętrznym nie ustanawiając jednocześnie żadnych mechanizmów skutecznej kontroli państwa nad sposobem sprawowania zarządu.

Orzeczenie nie zapadło jednak jednomyślnie. Sędziowie, którzy głosowali przeciwko stwierdzeniu naruszenia w niniejszej sprawie podkreślali m.in. aspekty temporalne sprawy – fakt, że skarżąca poskarżyła się władzom irlandzkim dopiero w latach 90-tych, okoliczność, iż skarżąca uzyskała w kraju wysokie odszkodowania, a także to, że ich zdaniem Trybunał w niniejszej sprawie w sposób retroaktywny zastosował współczesne rozumienie pozytywnych obowiązków państw.

Wyrok na pewno wzbudzi wiele dyskusji.