ETPCz o fińskiej procedurze zmiany płci

Przed sierpniową przerwą wakacyjną Trybunał w Strasburgu sypnął interesującymi wyrokami.

W sprawie Hamalainen przeciwko Finlandii orzekł, że sytuacja, w której skarżącej będącej transseksualną kobietą odmówiono oficjalnego potwierdzenia zmian płci do czasu przeprowadzenia przez nią rozwodu bądź przekształcenia związku małżeńskiego, w którym pozostawała, w związek partnerski, nie stanowi naruszenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Wielka Izba poświęciła w wyroku wiele miejsca rozważaniom co do zakresu pozytywnych obowiązków państwa w zakresie stworzenia skutecznej procedury umożliwiającej prawne uznanie dokonanej faktycznie zmiany płci dla osób pozostających w związkach małżeńskich.

Trybunał przypomniał, że nie nakłada na państwa obowiązku uznawania małżeństw osób tej samej płci, ani że od ostatnich jego orzeczeń dotyczących tej problematyki na arenie europejskiej nie doszło do zasadniczych zmian w postawach społecznych. Szczegółowe procedury dotyczące zmiany płci istnieją jedynie w 7 krajach, 24 państwa nie mają jasnych przepisów prawnych dotyczących prawnego uznania płci bądź przepisów regulujących status osób, które przeszły zmianę płci i pozostają w związkach małżeńskich. Jedynie Austria, Niemcy i Szwajcaria zezwalają na potwierdzenie zmiany płci bez konieczności uprzedniego rozwiązania związku małżeńskiego. Dlatego też w zakresie sposobu uregulowania kwestii prawnych leżących u podstawy niniejszej skargi państwa korzystają z szerokiego marginesu uznania.

Trybunał uznał, że w okolicznościach niniejszej skargi prawo fińskie oferowało skarżącej wiele możliwości, łącznie z przekształceniem związku małżeńskiego w związek partnerski. Skarżąca z tych opcji nie skorzystała, jednak jej argumenty co do tego, że oferowane przez prawo możliwości są dla niej mniej korzystne niż pozostawanie w związku małżeńskim, nie przekonały Trybunału.

Trybunał nie przychylił się do stanowiska skarżącej, że obowiązujące rozwiązania prawne de facto zmuszały ją do rozwodu, ani że zarejestrowanie związku partnerskiego będzie miało wpływ na sposób sprawowania pieczy nad córką skarżącej. Sytuacja, w której znalazła się skarżąca nie stanowiła więc naruszenia art. 8 Konwencji.

Zdaniem Trybunału działania władz zachęcające skarżącą do przekształcenia związku małżeńskiego w związek partnerski nie stanowiły działań nieproporcjonalnych. Niewielkie różnice, jakie istniały pomiędzy prawami płynącymi z faktu pozostawania w związku małżeńskim a w związku partnerskim nie mogą zostać uznane za sytuację, w której państwo naruszyło swoje obowiązki pozytywne.

W związku z powyższym wyrokiem pojawia się od razu pytanie. A jak Trybunał oceni sytuację odmowy oficjalnego potwierdzenia zmiany płci w państwach, które nie posiadają regulacji analogicznych do tych fińskich, zezwalających na przekształcenie związku małżeńskiego w związek partnerski? Czy uzależnienie uznania zmiany płci od przeprowadzenia rozwodu również zostanie przez Trybunał potraktowane jako brak naruszenia Konwencji. Czas pokaże …