18 lipca zakończyły się trzy postępowania arbitrażowe przeciwko Rosji wszczęte w 2005 roku przez zarejestrowane na Wyspie Man i na Cyprze: Hulley Enterprises Limited (wyrok), Yukos Universal Limited (wyrok) oraz Veteran Petroleum Limited (wyrok). Mocą porozumienia między powodami w trzech połączonych sprawach orzekał równocześnie ten sam skład arbitrażowy, tj. L. Yves Fortier (Przewodniczący składu), Charles Poncet oraz Stephen M. Schwebel.
Wsparcie w postępowaniu zapewnił Stały Trybunał Arbitrażowy zgodnie z Regulaminem arbitrażowym UNCITRAL z 1976 r. i Traktatem Karty Energetycznej (TKE).
Mocą jednomyślnej decyzji arbitrów uznano, że kroki podjęte przez Federację Rosyjską od roku 2003 - m.in. groźby sankcji karnych wobec pracowników Jukosu i ich rodzin, nękanie współpracowników Jukosu (m.in. audytorów z PwC i prawników), oskarżenia o przestępstwa podatkowe i reewaluacja wysokości wymierzonych podatków, a przede wszystkim przymusowy wykup najważniejszych aktywów Jukosu, co w rezultacie doprowadziło do upadłości spółki w 2006 roku - miały skutek równoważny z wywłaszczeniem inwestycji.
Powodowie domagali się 114 mld USD odszkodowania, a zakresem badania trybunału objęto kwestie:
- stosowanych przez Jukos modeli optymalizacji podatkowej,
- reewaluacji uprzednich decyzji podatkowych,
- nękania i zastraszania pracowników Jukosu,
- uniemożliwienia fuzji Jukosu i Sibneftu (zobacz poniżej),
- wyprzedaży aktywów i upadłości Jukosu,
- wycofania się PwC z funkcji audytora spółki.
Federacja Rosyjska została uznana winną wywłaszczenia inwestycji, a tym samym naruszenia art. 13(1) TKE. Wprawdzie trybunał odrzucił zarzuty jurysdykcyjne pozwanego dotyczące "braku czystych rąk" i złej wiary powodów, jednak uznał winę również po stronie powodowej (contributory fault), co wypłynęło na wysokość odszkodowania. Z informacji przytoczonych przez Obserwator Finansowy za AFP wynika, że przyznana kwota jest 20 razy wyższa od dotychczasowego "rekordu" STA (Trybunał Arbitrażowy: Rosja ma wypłacić ok. 52 mld dol. grupie b. udziałowców Jukosu).
Odpowiednio trybunał przyznał:
- Hulley Enterprises Limited - 39,97 mld USD odszkodowania, 3,39 mln Euro kosztów arbitrażowych i 47,95 mln USD kosztów pomocy prawnej,
- Yukos Universal Limited - 1,85 mld USD odszkodowania, 156 tyś. Euro kosztów arbitrażowych i 2,12 mln USD kosztów pomocy prawnej,
- Veteran Petroleum Limited - 8,20 mld USD odszkodowania, 695 tyś., Euro kosztów arbitrażowych oraz 9,84 mln USD kosztów pomocy prawnej.
Łącznie przeszło 50 mld USD odszkodowania, a zatem około połowę żądanej kwoty.
Rosja ma 180 na zapłatę. Zważywszy na eskalujący spór ideologiczny między Rosją a Zachodem na tle poszanowania prawa (zobacz nasz post nt. ewentualnego wykluczenia Rosji z G20 i linki do postów nt. walki o serca Ameryki Łacińskiej, czy zawieszenie G8), moment ogłoszenia wyroku jest mało fortunny z punktu widzenia zarządzania konfliktem. Zważywszy na, jak się wydaje, emocjonalny stosunek Prezydenta Putina do aktualnej sytuacji, splot tego wydarzenia z niedawnym nieoficjalnym żądaniem opuszczenia Holandii przez córkę Putina (TVN, Holendrzy wściekli i bezsilni. Burmistrz Hilversum wezwał do deportacji córki Putina) i nagonki, w wyniku której ta ostatnia uciekła kraju (New York Post, Putin’s daughter flees home in the Netherlands), z pewnością nie ułatwi przyjęcia kolejnych złych wiadomości.
***
Jukos został powołany jako spółka akcyjna mocą dekretu prezydenckiego w 1993 r. W latach '93-'96 spółka została w pełni sprywatyzowana. Jej zakres działania obejmował wydobycie, obróbkę, dystrybucję i sprzedaż ropy naftowej, gazu ziemnego i produktów ropopochodnych. W maju 2002 r. Jukos jako pierwszy podmiot w z Rosji wszedł do światowej 10. spółek z sektora ropy i gazu pod względem poziomu kapitalizacji oraz, zdaniem powodów, stał się największą spółką krajowego sektora. W szczytowym momencie w 2003 r. spółka zatrudniała 100'000 pracowników, a gdyby doszło do fuzji z rosyjskim Sibneft nowy podmiot stałby się czwartym największym graczem na świecie (po BP, Exxonie i Shellu).
Zdaniem inwestorów gospodarcza i społeczna siła oddziaływania spółki - m.in. dzięki finansowaniu politycznej opozycji przez Michaiła Chodorkowskiego - miały wzbudzić niepokój rządzących, którzy w rezultacie postanowili o uniemożliwieniu dalszej ekspansji rynkowej, a następnie zniszczeniu podmiotu. Zdaniem strony pozwanej Jukos stanowił "przedsięwzięcie przestępcze" mające na celu przede wszystkim oszustwa podatkowe m.in. przez wykorzystanie tzw. obszarów niskiego opodatkowania. Jukos miał dokonać przekształceń strukturalnych jedynie celem uchylania się od obowiązków podatkowych, a nie dla "faktycznej realizacji celów gospodarczych".
W rezultacie przeciwko osobom związanym z przedsiębiorstwem Jukosu wszczęto szereg postępowań, w tym karnych, a w 2003 aresztowano trzech kluczowych pracowników: Platona Lebedeva (dyrektora Hulley i YUL), Vasilija Shakhovskiego (Prezes Yukos Mokswa), a wreszcie samego Michaił Chodorkowskiego. W stosunku do kolejnych stosowano zatrzymania osób, konfiskatę dokumentów, przesłuchania i inne działania określane przez stronę powodową mianem nękania. W rezultacie szereg pracowników kluczowych dla funkcjonowania spółki uciekł z kraju. Chodorkowski i Lebedev spędzili przeszło dekadę w zakładach karnych.
Zdaniem strony rosyjskiej podejmowane działania nie były sprzeczne z prawem, ani nie miały charakteru dyskryminacyjnego, natomiast zarządzający Jukosu - obok przestępstw podatkowych - posługiwali się również innym bezprawnymi działaniami typowymi dla zorganizowanych grup przestępczych celem poszerzania własnych wpływów i walki z aparatem administracyjnym.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz