Kolejna wygrana udziałowców Jukosu z Rosją – tym razem przed ETPCz

Byli udziałowcy Jukosu po raz kolejny w ostatnim czasie mają powody do zadowolenia (o wcześniej rozstrzygniętych postępowaniach arbitrażowych pisaliśmy na blogu tu). W najnowszym wyroku ETPCz rozstrzygając o wysokości odszkodowania za straty poniesione przez nich na skutek działań władz rosyjskich sprzecznych z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji przyznał skarżącej spółce rekordowe - jak na standardy strasburskie odszkodowanie – prawie 2 mld euro (1.866. 104.635). Warto dodać, że jest to najwyższe odszkodowanie przyznane kiedykolwiek przez Trybunał w Strasburgu. Niejako antycypując kłopoty z wypłatą zasądzonej kwoty, Trybunał zawarł w sentencji wyroku zobowiązanie dla władz rosyjskich do przedstawienia w terminie 6 miesięcy we współpracy z Komitetem Ministrów planu wypłat. 

Kwestię meritum zarzutów spółki Trybunał rozstrzygnął w wyroku głównym wydanym 20 września 2011 r. Orzekł wtedy, iż nałożone retrospektywnie - w postępowaniach nie spełniających standardu rzetelności - kary dotyczące wymiaru podatkowego za lata 2000-2001, stanowiły naruszenie prawa do poszanowania własności. We wczorajszym wyroku Trybunał uznał, że z uwagi na fakt, iż kary te zostały przez spółkę uiszczone, stanowiły one szkodę o charakterze materialnym, która powinna zostać naprawiona zgodnie z art. 41 Konwencji. Drugim aspektem, w którym zdaniem Trybunału – zgodnie z ustaleniami z wyroku głównego - zostało naruszone prawo własności skarżącej spółki, był sposób prowadzenia postępowania egzekucyjnego przeciwko spółce. Chodziło o brak zachowania zasady proporcjonalności pomiędzy realizowanym przez władze celem, a zastosowanymi w stosunku do spółki działaniami – nakładaniem nadmiernych opłat, wyprzedażą majątku, brakiem informacji. Również ten aspekt stwierdzonego naruszenia został wczoraj przez Trybunał oceniony jako pociągający za sobą szkodę materialną, która wymaga wyrównania.

Osobną część rozważań Trybunału stanowią jego wskazówki dotyczące sposobu wypłaty odszkodowania. Trybunał uznał, że skoro skarżąca spółka przestała istnieć, wypłata powinna nastąpić proporcjonalnie na rzecz udziałowców spółki lub ich spadkobierców.

Co interesujące Trybunał odrzucił zarzut rządu rosyjskiego, że równolegle toczą się inne postępowania międzynarodowe zainicjowane przez udziałowców spółki. Uznał, że pomimo dwóch wydanych już wyroków trybunału arbitrażowego w Sztokholmie, brak jest jakichkolwiek informacji o tym, że zasądzone kwoty zostały zapłacone. 

Warto zauważyć, że wyrok w zakresie odszkodowania nie zapadł jednomyślnie, a sędziowie, którzy złożyli zdania odrębne podważali wręcz samą legitymację udziałowców jako ofiar naruszenia Konwencji. Pozostaje teraz mieć nadzieję, że Komitetowi Ministrów starczy determinacji w nadzorowaniu wypłaty zasądzonego odszkodowania.