Upłynął termin transpozycji Dyrektywy dotyczącej ochrony konsularnej

W dniu 1 maja upłynął termin transpozycji Dyrektywy dotyczącej ochrony konsularnej (Dyrektywa Rady (UE) 2015/637 z dnia 20 kwietnia 2015 r. w sprawie środków koordynacji i współpracy mających ułatwić ochronę konsularną niereprezentowanych obywateli Unii w państwach trzecich oraz uchylająca decyzję 95/553/WE). 

O uchwaleniu Dyrektywy oraz jej specyfice pisaliśmy już na naszym blogu. Warto jedynie przypomnieć, że jej przyjęcie zostało dokonane na podstawie art. 23 TFUE, który przewiduje, że: 

"[k]ażdy obywatel Unii korzysta na terytorium państwa trzeciego, gdzie Państwo Członkowskie, którego jest obywatelem, nie ma swojego przedstawicielstwa, z ochrony dyplomatycznej i konsularnej każdego z pozostałych Państw Członkowskich na takich samych warunkach jak obywatele tego państwa. Państwa Członkowskie przyjmują niezbędne przepisy i podejmują rokowania międzynarodowe wymagane do zapewnienia tej ochrony",

a Rada:

"stanowiąc zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą i po konsultacji z Parlamentem Europejskim, może przyjąć dyrektywy ustanawiające środki w zakresie koordynacji i współpracy niezbędne dla ułatwienia tej ochrony."

Pierwsza część tego przepisu jest potwierdzona również w art. 20 ust. 2 pkt. c TFUE oraz w art. 46 Karty Praw Podstawowych.

Polska, w związku z równolegle trwającymi pracami nad ustawą Prawo konsularne, dokonała jej transpozycji w ekspresowym tempie, bo już dwa miesiące po przyjęciu Dyrektywy (ustawa Prawo konsularne została przyjęta 25 czerwca 2015 r.). Szczegółowej analizy transpozycji dokonał dr Paweł Filipek (zob. tu), wskazując na pewne niedociągnięcia. Nie zmienia to faktu, że tak szybka transpozycja dyrektywy przez Polskę jest czymś wyjątkowym na tle dotychczasowej praktyki w tym zakresie. W szczególności, że wśród państw członkowskich UE aż 14 państw nie przekazało jeszcze Komisji jakichkolwiek informacji o przyjętych środkach transpozycji. 

W komunikacie prasowym Komisji Europejskiej, informującym o upłynięciu terminu na transpozycję, jest mowa o związanej z tym faktem lepszej ochronie konsularnej niereprezentowanych obywateli państw członkowskich, którzy znajdują się w państwach trzecich. Nie oznacza to jednak oczywiście, że przed 1 maja 2018 r. taka ochrona nie była udzielana. Podstawą dla takiej praktyki stanowiły bezpośrednio przepisy traktatowe oraz uchylona Dyrektywą decyzja 95/553/WE. We wspomnianym komunikacie Komisja poinformowała, że ok. 60 % wszystkich zarejestrowanych przypadków stanowiły czynności związane z wydawaniem dokumentu podróży obywatelom innych państw członkowskich.