Szwajcarzy odrzucili w referendum wprowadzenie prymatu prawa krajowego nad prawem międzynarodowym

Wczoraj (25.11) w Szwajcarii odbyło się referendum, w którym m.in. decydowano o propozycji zgłoszonej przez populistyczną, prawicową partię UDC/SVP (Szwajcarska Partia Ludowa), aby wprowadzić poprawkę do Konstytucji mówiącą o jej prymacie nad prawem międzynarodowym. Inicjatywa została zatytułowana przez wnioskujących Schweizer Recht statt fremde Richter (Selbstbestimmungsinitiative)/ Le droit suisse au lieu de juges étrangers (initiative pour l’autodétermination).

UDC/SVP oraz pozostałe środowiska popierające "Selbstbestimmungsinitiative" odwoływały się do (przechodzącego renesans w środowiskach populistycznych wielu państw) anachronicznego rozumienia suwerenności, wskazując, że postulowana zmiana przywróci państwu i narodowi utraconą suwerenność.

Propozycja była krytykowana zarówno przez szwajcarski rząd, większość pozostałych partii, jak i środowiska finansowe. Krytycy wskazywali na nieprzewidywalne konsekwencje takiej poprawki dla przyszłości stosunków międzynarodowych Szwajcarii (w tym konieczność renegocjowania tysięcy umów międzynarodowych), poziomu ochrony praw człowieka oraz sytuacji ekonomicznej państwa. 

Propozycja w czerwcu została odrzucona przez szwajcarski parlament. We wczorajszym głosowaniu inicjatywa ostatecznie upadła - za poprawką opowiedziało się 33,7% głosujących, przeciw 66,3%.  

Czytelnikom bloga poświęconego prawu międzynarodowemu publicznemu nie trzeba szerzej wyjaśniać dlaczego proponowana zmiana była sprzeczna z prawem międzynarodowym, w tym z właściwym sposobem rozumienia suwerenności. Wystarczy poprzestać na przypomnieniu np. wyroku Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej z 1923 r. w sprawie S.S. Wimbledon (w szczególności par. 35: (…) No doubt any convention creating an obligation (...) places a restriction upon the exercise of the sovereign rights of the State, in the sense that it requires them to be exercised in a certain way. But the right of entering into international engagements is an attribute of State sovereignty) czy też zasady, że prawo wewnętrzne (w tym przepisy rangi konstytucyjnej) nie mogą usprawiedliwiać naruszenia prawa międzynarodowego, potwierdzonej w art. 27 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów (Strona nie może powoływać się na postanowienia swojego prawa wewnętrznego dla usprawiedliwienia niewykonywania przez nią traktatu (…). 

Szwajcarzy, korzystając z instrumentów demokracji bezpośredniej, kolejny raz wykazali się godną podziwu dojrzałością i odpornością na populistyczne, szkodliwe inicjatywy.