Iran umieszcza na orbicie satelitę, naruszając rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ

W zeszłym tygodniu Iranowi udało się wystrzelić na orbitę pierwszego wojskowego satelitę o nazwie Nour ("światło"). Za sukcesem irańskiego reżimu stoi Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej. Iran nie podał wielu szczegółów dotyczących obiektu, ale według dowódcy Korpusu, satelita ma spełniać „wiele zadań” i rozszerzyć strategiczne możliwości wywiadowcze Iranu. 

Na wystrzelenie irańskiej satelity zareagował natychmiast amerykański rząd. Sekretarz Stanu USA Mike Pompeo podkreślił, że Iran do tej pory twierdził, że program satelitów jest prowadzony w celach czysto komercyjnych i nie ma nic wspólnego z irańską armią. Wskazał również, że wystrzelenie satelity było niezgodne z rezolucją Rady Bezpieczeństwo ONZ 2231, a związku z tym Iran powinien ponieść odpowiedzialność. 

Rezolucja 2231, przyjęta przez RB ONZ w dniu 20 lipca 2015 r., zawiera Joint Comprehensive Plan of Action – porozumienie zawarte 14 lipca 2015 r. między Chinami, Francją, Niemcami, Federacją Rosyjską, USA, Wysokim Przedstawicielem UE i Iranem, które miało stanowić rozwiązanie kwestii irańskiego programu nuklearnego.

Porozumienie weszło w życie 90 dni po przyjęciu rezolucji 2231, tj. 18 października 2015 r. RB ONZ sprawuje nadzór nad implementacją rezolucji, otrzymując co 6 miesięcy raport z jej wykonywania.

Zeszłotygodniowe wystrzelenie satelity przez Iran nie było pierwszą tego rodzaju próbą. Iran już wcześniej próbował umieścić na orbicie swoje obiekty, w tym w listopadzie 2019 r. Wielka Brytania, Francja i Niemcy donosiły o próbie (wówczas nieudanej) wystrzelenia przez Iran rakiety nośnej Safir (S/2019/911). 

Na temat rakiety Safir wypowiadał się już w 2012 r. Panel Ekspertów (S/2012/395), który doszedł do wniosku, że programy pocisków balistycznych i startów kosmicznych są do siebie zbliżone pod względem użytych materiałów i technologii oraz że najczęściej program startów kosmicznych jest rozwijany w oparciu o program pocisków balistycznych (par. 87 raportu). Większość ekspertów przyjęła również, że mimo iż rakieta Safir, która miała wynieść irańskiego satelitę na orbitę, nie została zaprojektowana do przenoszenia broni nuklearnej, to została oparta o tę samą technologię co pociski balistyczne zdolne do przenoszenia takiej broni (par. 36). 

Na podstawie opinii Panelu Ekspertów, Wielka Brytania, Francja i Niemcy doszły do wniosku, że próba wystrzelenia rakiety naruszyła paragraf 3 aneksu B do rezolucji 2231, zgodnie z którym: 

Iran is called upon not to undertake any activity related to ballistic missiles designed to be capable of delivering nuclear weapons, including launches using such ballistic missile technology, until the date eight years after the JCPOA Adoption Day or until the date on which the IAEA submits a report confirming the Broader Conclusion, whichever is earlier. 

Iran bronił się wówczas (S/2019/926) twierdząc, że rezolucja 2231 nie wspomina o programie startów kosmicznych ani o rakietach nośnych, których celem jest umieszczenie na orbicie satelitów, a które nie są zdolne do przenoszenia głowic. 

Uwagi dotyczące startu rakiety Safir można odnieść również do satelity Nour. Brak zgody co do oceny działań Iranu (Rosja uznała, że ostatni start kosmiczny nie narusza rezolucji 2231) powoduje, że RB ONZ nie może podjąć odpowiednich kroków wobec Iranu. Co więcej, w przeciwieństwie do poprzednich rezolucji dotyczących irańskiego programu nuklearnego, nie ustanowiono ani panelu ekspertów, ani komitetu, który zajmowałby się implementacją rezolucji 2231 i proponowałby sankcje w razie jej naruszenia. Jedynym sposobem wyciągnięcia konsekwencji wobec Iranu jest więc nałożenie sankcji za nieprzestrzeganie rezolucji przez poszczególne państwa i organizacje, w tym USA i UE.