40 lat obowiązywania Konwencji CEDAW

3 września br. upłynęło 40 lat od dnia wejścia w życie Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (ang. Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women, dalej: Konwencja CEDAW)  uchwalonej pod auspicjami ONZ  w 1979 r. Od ponad 40 lat jest ona także elementem polskiego porządku prawnego.

Konwencja CEDAW należy do rdzenia traktatów ONZ z dziedziny praw człowieka, uszczegóławiając obowiązki państw wynikające z zakazu dyskryminacji ze względu na płeć wyrażonego m.in. w Paktach Praw Człowieka. Warto przy tym zauważyć, że Pakty, podobnie jak i Europejska Konwencja Praw Człowieka opierają się na symetrycznym podejściu do równości kobiet i mężczyzn, zredukowanym do „neutralnego” zakazu dyskryminacji ze względu na płeć. Konwencja CEDAW jest natomiast efektem globalnego aktywizmu na rzecz kobiet w latach 60 i 70 ubiegłego wieku, w tym tzw. feminizmu drugiej fali. Po epoce walki o równouprawnienie, która rozegrała się w XIX i pierwszej połowie XX wieku (feminizm pierwszej fali), okazało się że sama likwidacja dyskryminujących kobiety norm prawnych nie wystarczy dla osiągnięcia rzeczywistej równości.

Celem Konwencji CEDAW nie jest zatem wykreowanie nowych praw dla kobiet, tylko doprowadzenie do sytuacji, w której będą one mogły korzystać z praw i wolności człowieka na równym poziomie co mężczyźni. Nakłada ona na państwa-strony kompleksowe obowiązki dotyczące działań, które powinny zostać podjęte na rzecz realizacji tego celu w różnych dziedzinach: od życia publicznego, poprzez zatrudnienie i edukację po życie rodzinne. Część postanowień nawet dzisiaj ma wciąż nowatorski charakter, jak chociażby te dotyczące stosowania środków wyrównawczych takich jak kwoty w polityce czy biznesie lub zwalczania stereotypów i uprzedzeń będących źródłem nierówności płci.

Dorobek organu monitorującego wykonywanie Konwencji CEDAW przez państwa-strony, tj. Komitetu do spraw likwidacji dyskryminacji kobiet to globalna kronika nierówności doświadczanych przez kobiety na całym świecie. A także zbiór standardów i wytycznych jak owe nierówności pokonywać. Jednym z najważniejszych osiągnięć Komitetu jest wprowadzenie na agendę międzynarodową problemu przemocy wobec kobiet jako przyczyny naruszeń praw człowieka. Wykładania dokonana przez Komitet znalazła rozwinięcie m.in. w Konwencji Stambulskiej. To tylko jeden z przykładów oddziaływania Konwencji CEDAW na standardy krajowe, a także rozwój prawa międzynarodowego. Warto pamiętać o tym traktacie, zwłaszcza teraz gdy mamy do czynienia z coraz częstszym negowaniem problematyki równości płci i kontestowaniem międzynarodowych standardów w imię walki z rzekomą „ideologią gender”. Prawa kobiet to prawa człowieka, niekwestionowany element międzynarodowego i polskiego porządku prawnego od wielu dekad.