Guest post: Wyrok TS w sprawie braku transpozycji i poinformowania o środkach podjętych w celu transpozycji dyrektywy w sprawie sygnalistów

 

W dniu 25 kwietnia 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości wydał wyrok w sprawie C‑147/23 Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej. Sprawa dotyczyła uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego (art. 258 TFUE) polegającego na braku transpozycji i poinformowania o środkach podjętych w celu transpozycji dyrektywy (UE) 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX:32019L1937). Mocą ww. dyrektywy ustanowiono zasady i procedury dotyczące ochrony „sygnalistów”, czyli osób, które zgłaszają informacje uzyskane w kontekście związanym z pracą na temat naruszeń prawa UE w kluczowych dziedzinach polityki, przy czym naruszenia obejmują zarówno niezgodne z prawem działania lub zaniechania, jak i nadużycia prawa. W ww. wyroku Trybunał Sprawiedliwości stwierdził po pierwsze, że Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 26 ust. 1 i 3 tej ww. dyrektywy poprzez nieprzyjęcie w wyznaczonym terminie przepisów krajowych niezbędnych do wykonania ww. dyrektywy, a tym samym poprzez niepoinformowanie Komisji o takich przepisach.

Ponadto Trybunał Sprawiedliwości zobowiązał Rzeczpospolitą Polską do zapłaty na rzecz Komisji Europejskiej tytułem kary ryczałtu w wysokości 7 000 000 EUR, a na wypadek, gdyby stwierdzone uchybienie utrzymywało się w dniu ogłoszenia ww. wyroku, tj. w dniu 25 kwietnia 2024 r., również dzienną karę pieniężną w wysokości 40.000 EUR, licząc od tego dnia do chwili, gdy Polska położy kres temu uchybieniu. Pełna treść wyroku Trybunału Sprawiedliwości znajduje się pod adresem https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=285192&pageIndex=0&doclang=pl&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=829347. Polski rząd przyjął projekt ustawy o ochronie sygnalistów w dniu 2 kwietnia 2024 r. (Komunikat: https://www.gov.pl/web/rodzina/rzad-przyjal-projekt-ustawy-o-ochronie-sygnalistow).

Wniesienie skargi przez Komisję przeciwko Rzeczpospolitej Polskiej było poprzedzone postępowaniem wyjaśniającym. Komisja skierowała do RP wezwanie do usunięcia uchybienia w dniu 27 stycznia 2022 r. W swej odpowiedzi z dnia 23 marca 2022 r. Polska poinformowała, że trwają prace zmierzające do przyjęcia takich środków. Wobec tego w dniu 15 lipca 2022 r. Komisja skierowała do Polski uzasadnioną opinię, w której wezwała Polskę do wypełnienia obowiązków ciążących na niej na mocy dyrektywy 2019/1937 w terminie dwóch miesięcy. Tymczasem Polska poinformowała Komisję o potrzebie przeprowadzenia pogłębionych konsultacji międzyresortowych oraz że zakończenie prac parlamentarnych zaplanowano na koniec 2022 r., a publikację w polskim dzienniku urzędowym stosownych przepisów na styczeń 2023 r. Następnie 11 stycznia 2023 r. Polska powiadomiła Komisję, że publikacja ta powinna nastąpić w sierpniu 2023 r. Wobec powyższego w dniu 15 lutego 2023 r. Komisja postanowiła wnieść do Trybunału Sprawiedliwości skargę o stwierdzenie uchybienia przez Polskę zobowiązaniom państwa członkowskiego (art. 258 TFUE). Postępowanie zakończyło się komentowanym wyrokiem z 25 kwietnia 2024 r. nakładającym na Polskę karę finansową za uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego.

autor: Sylwia Majkowska-Szulc, prof. WPiA UG