Powołanie Rejestru przejrzystości sporów inwestycyjnych

Podczas gdy na forum unijnym trwa publiczna debata dotycząca zasad ochrony inwestorów zagranicznych w TTIP, zasadniczym elementem której jest kwestia braku przejrzystości negocjacji (nasz ostatni post na ten temat), UNCITRAL wykonał istotny krok w stronę zwiększenia jawności systemu rozstrzygania sporów inwestycyjnych.

1 kwietnia w ramach wiedeńskiego sekretariatu UNCITRAL uruchomiono Rejestr przejrzystości (Transparency Register) arbitraży inwestycyjnych (UNCITRAL, Press Release UNIS/L/197). Rejestr ma stanowić repozytorium oraz publikować rozstrzygnięcia sporów między państwami a inwestorami zagranicznymi prowadzonych na podstawie traktatów inwestycyjnych. 

Rejestr jest dostępny online.

***

Prace nad rewizją przyjętych w 1976 r. artykułów 25(4) i i 32(5) (odpowiednio znowelizowane artykuły 28(3) i 34(5) w Regulaminie arbitrażowym z 2010 r.), stanowiących zasadę poufności postępowania arbitrażowego podjęto w 2006 roku (K. Michałowska, Poufność czy jawność międzynarodowego arbitrażu inwestycyjnego?, PPH 7(2009), ss. 52-58). Po analizie propozycji zmiany w samej treści Regulaminu arbitrażowego ostatecznie kwestię uregulowano osobno, mocą przyjętego w 2011 roku Regulaminu dotyczącego jawności w arbitrażu inwestycyjnym prowadzonym na podstawie umów międzynarodowych, który wszedł w życie 1 kwietnia b.r. 

Powołanie centralnego repozytorium publikującego informacje objęte zakresem Regulaminu dotyczącego jawności przewidziano w artykule 8. Formalnym usankcjonowaniem zasady jawności było dodanie w 2013 roku do Regulaminu arbitrażowego artykułu 1(4).

Mimo że Regulamin dotyczący jawności w obecnej formie stosuje się tylko do traktatów inwestycyjnych zawartych po 1 kwietnia 2014, o ile strony nie postanowią inaczej, to w Komisji NZ ds. Międzynarodowego Prawa Handlowego prowadzone są prace nad Konwencją rozszerzającą ich stosowanie na traktaty już obowiązujące (Settlement of commercial disputes: Draft convention on transparency in treaty-based investor-State arbitration, A/CN.9/WG.II/WP.181).

Biorąc pod uwagę, że Regulamin UNCITRAL jest drugim najczęściej stosowanym instrumentem ISDS, uruchomienie Rejestru w odpowiedzi na oczekiwania zwiększenia przejrzystości arbitrażu inwestycyjnego powinno się przełożyć na dalsze umocnienie pozycji UNCITRAL jako forum rozstrzygania takich sporów. Warto odnotować, że o ile na 58 postępowań inwestycyjnych wszczętych w 2012 39 miało miejsce w ICSID, a 7 na podstawie UNCITRAL, to z 57 sporów w 2013 31 przedłożono ICSID a aż 20 na zasadach UNCITRAL. 

Zgodnie z informacjami udzielonymi mi przez Biuro prawne UNCITRAL, w pracach nad zasadami jawności i tworzeniem Rejestru organizacja współpracowała z UNCTAD, a obserwatorami były m.in. ICSID, SCC i PCA.

Podczas, opisywanego w przytoczonym poście, warsztatu nt. ISDS zorganizowanego przez Parlament Europejski dyrektor DG Trade Rupert Schlegemilch potwierdził informacje dotyczące finansowego wsparcia udzielonego projektowi przez Unię Europejską.