Raport za 2013 r. kosowskiej Komisji Doradczej Praw Człowieka (Human Rights Advisory Panel)

Kosowska Komisja Doradcza Praw Człowieka (Human Rights Advisory Panel) opublikowała raport ze swojej działalności w 2013 r. W tym czasie Komisja przyjęła 56 opinii co do meritum (dotyczących 79 skarg), uznała 4 skargi za dopuszczalne lub dopuszczalne w części, oceniła 6 skarg jako niedopuszczalne oraz odrzuciła 2 wnioski o rewizję decyzji lub opinii. Trzeba jednak pamiętać, że rozpatrywane skargi złożone zostały jeszcze w okresie do 31 marca 2010 r., kiedy to ostatecznie zamknięta została możliwość zwracania się do Komisji. Łącznie w latach 2006-2010 do Komisji wpłynęło 527 skarg. Pod koniec 2013 r. na rozpatrzenie oczekiwały jeszcze 3 sprawy – na etapie dopuszczalności oraz 182 sprawy – na etapie wydania opinii co do meritum.

W 2013 r. priorytetem Komisji było rozpatrywanie spraw dotyczących zarzutów nieefektywnego śledztwa w sprawie losu osób zaginionych lub zamordowanych (missing or murdered persons/MMPs). Komisja wydała opinie w łącznie 72 tego typu sprawach, w tym aż w 71 sprawach oceniła, że działania UNMIKu stanowiły naruszenie obowiązków na gruncie art. 2 EKPCz. Komisja stwierdziła w szczególności naruszenie obowiązków proceduralnych wynikających z art. 2 na skutek braku przeprowadzenia skutecznego śledztwa w przypadkach porwań, zaginięć i/lub zabicia krewnych skarżących. W tym zakresie jednym z ważnych elementów w rozważaniach Komisji stało się począwszy od sprawy D.L. prawo do prawdy. Definiując je Komisja odwołała się expressis verbis do orzecznictwa ETPCz (HRAP, D.L., nr 88/09, opinia z 21.11.2013 2013, § 88).

Ponadto, w 2013 r. Komisja po raz pierwszy stwierdziła naruszenie przez UNMIK art. 3 EKPCz w odniesieniu do praw krewnych ofiar z uwagi na sposób ich traktowania w toku prowadzonych postępowań przez władze. Sprawą precedensową w tym zakresie była sprawa Jočić, po niej Komisja rozwijała linię orzeczniczą w kolejnych 52 sprawach. We wszystkich z nich Komisja sformułowała rekomendacje w stosunku do UNMIKu co do sposobu, w jaki powinno dojść do zadośćuczynienia tym naruszeniom. Wśród zaproponowanych form zadośćuczynienia znalazły się m.in. publiczne przeprosiny, których miałby dokonać UNMIK, a które powinny zostać skierowane do wszystkich skarżących i ich rodzin za stres i cierpienie spowodowane przez brak działania ze strony UNMIK oraz zaniedbanie obowiązków (więcej rekomendacji Komisji patrz §§ 91-96 raportu).  

Poza zagadnieniami pojawiającymi się na gruncie art. 2 i 3 EKPCz  określonymi jako priorytetowe, Komisja orzekała także w zakresie zarzutów dotyczących m.in. braku rzetelnego procesu (art. 6 EKPCz), braku skutecznego środka odwoławczego (art. 13 EKPCz), zakazu dyskryminacji (art. 14 EKPCz), braku poszanowania mienia (art. 1 Protokołu nr 1 ), ale też prawa do bezpieczeństwa socjalnego i odpowiedniego standardu życia (art. 9 i 11 Międzynarodowego Paktu Praw Społecznych, Ekonomicznych i Kulturalnych).

Podsumowując działanie Komisji w 2013 r. trzeba stwierdzić, że nie tylko zdołała się ona "uporać" ze znaczną liczbą skarg, ale, co nawet ważniejsze, rozwinęła twórczo interpretację podstawowych praw i wolności, uwzględniając w swoim orzecznictwie cały szereg nowych zagadnień o charakterze proceduralnym i materialnym.