Irlandia wprowadza wymóg jednolitych opakowań wyrobów tytoniowych

Irlandzki Parlament  przyjął we wtorek w nocy nowe prawo, która wprowadza obowiązek stosowania jednolitych opakowań wyrobów tytoniowych (głosowania w niższej izbie odbyło się w zeszłym tygodniu). Wejście w życie nowej ustawy zostało rozłożone w czasie – jej pełna implementacja nastąpi do maja 2017 r. 

Irlandia, jako drugi po Australii kraj na świecie, zdecydowała się wprowadzić wymóg jednolitych opakowań wyrobów tytoniowych. Na mocy nowego prawa wygląd opakowania zostanie ujednolicony – nie będą mogły się na nim pojawić ani loga ani inne graficzne oznaczenia producentów czy samych produktów. Zgodnie z ustawą na opakowaniu będzie mogła się znaleźć jedynie nazwa producenta oraz marka wyrobu zapisana standardową czcionką. Pozostałe części opakowania również zostały wysoce zunifikowane – zajęte będą przez graficzno-słowne ostrzeżenia zdrowotne oraz ściśle określone przez nowe prawo tło (w konsekwencji firmy tytoniowe nie będą mogły używać preferowanych przez siebie kolorów). 

Inne kraje również rozważają wprowadzenie podobnych rozwiązań. Zaawansowane prace toczą się w Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii oraz Finlandii. Przyjęta niedawno dyrektywa tytoniowa nie przewiduje obowiązku stosowania jednolitych opakowań aczkolwiek nie wykluczyła takiej możliwości na poziomie prawa krajowego (warto zwrócić uwagę, że jednym z krajów sprzeciwiających się wprowadzeniu takich wymagań była Polska).

Australia, jako pierwsza na świecie, wprowadziła taki wymóg w 2012 r. Ustawa spotkała się z dużym sprzeciwem ze strony firm tytoniowych, które zdecydowały się zaskarżyć ją w ramach różnych postępowań sądowych. Na poziomie krajowym ustawę zakwestionowano przed australijskim Sądem Najwyższego (który ostatecznie oddalił skargę uznając że ustawa nie stanowi wywłaszczenia, gdyż nie doszło do przejścia praw do znaku towarnego na państwo). Na poziomie międzynarodowym zainicjowano dwa odrębne postępowania – jedno zainicjowane zostało przez spółkę córkę Philip Morris na podstawie dwustronnej umowy o ochronie inwestycji zawartej pomiędzy Australią a Hong Kongiem (zarzut wywłaszczenia oraz naruszenia zasady równego i sprawiedliwego traktowania). Druga sprawa została wszczęta na forum Światowej Organizacji Handlu (WTO). W związku z tym, że prywatne podmioty nie mają prawa do inicjowania mechanizmu ds. rozstrzygania sporu skargę złożyły rządy Ukrainy, Republiki Dominikany, Hondurasu, Indonezji oraz Kuby (zarzut naruszenia różnych zobowiązań wynikających z Porozumienia w sprawie Handlowych Aspektów Własności Intelektualnej) (o sprawie pisaliśmy tu). Oba postępowania zakończą się nie wcześniej niż w 2016 r.

Również w przypadku nowego irlandzkiego prawa już pojawiły się informacje o tym, że firmy tytoniowe będą próbowały podważyć legalność nowej ustawy. Irlandia nie jest stroną żadnej umowy o wzajemnej ochronie inwestycji, więc taką skargę można wykluczyć. Pozostaje otwartą kwestią czy poza działaniami na poziomie krajowym koncerny tytoniowe zdecydują się na wszczęcie postępowań w oparciu  o przepisy prawa europejskiego i WTO. 

Osoby zainteresowane tematyką wymogu jednolitych opakowań zachęcam do zapoznania się z moimi dwoma artykułami: (i) Wymóg jednolitych opakowań wyrobów tytoniowych w kontekście zobowiązań Porozumienia TRIPS (Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej, nr 127/2015), oraz (i) (wraz z dr Łucją Nowak) Jednolite opakowania wyrobów tytoniowych a międzynarodowe prawo inwestycyjne: uwagi w kontekście sporu Philip Morris Asia Limited v. Australia (ukaże się w Problemach Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego, nr 13/2015).