16 państw członkowskich UE inicjuje wzmocnioną współpracę w celu powołania Prokuratury Europejskiej

W miniony poniedziałek 16 państw członkowskich UE oficjalnie powiadomiło Komisję Europejską, Radę i Parlament Europejski o zamiarze podjęcia wzmocnionej współpracy w celu ustanowienia Prokuratury Europejskiej. Wśród inicjatorów projektu nie ma Polski. Pod powiadomieniem podpisały się: Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Litwa, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Republika Czeska, Rumunia, Słowacja i Słowenia.

Powołanie Prokuratury Europejskiej przewidziano w art. 86 TFUE w brzmieniu po Traktacie lizbońskim. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu, celem nowej instytucji ma być zwalczanie przestępstw przeciwko interesom finansowym Unii. Projekt rozporządzenia w tej sprawie Rada przedstawiła w 2013 r., jednak nie znalazł on poparcia wśród wszystkich państw członkowskich UE. Podstawą dla dalszych prac legislacyjnych będzie wstępna wersja rozporządzenia ustalona w styczniu 2017 r. Na razie nowa instytucja będzie miała tylko jedno zadanie. Jej przedmiotem działalności będą sprawy nadużyć funduszy w sprawach transgranicznych (np. pranie brudnych pieniędzy czy oszustwa związane z podatkiem VAT).

Brak Polski wśród krajów inicjujących projekt nie może dziwić. Od początku prac przedstawiciele rządu przedstawiali w tym zakresie swoje obiekcje. Jak tłumaczył w grudniu wiceminister sprawiedliwości Łukasz Plebiak, taka instytucja, ze względu na włączenie w zakres jej kompetencji przestępstw VAT-owskich, zagrażałaby niezależności krajowych prokuratorów.

Tymczasem Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) wyraził zadowolenie z postępów nad utworzeniem Prokuratury Europejskiej. Urząd ocenia, że tylko w samym 2015 r. instytucja zajmująca się prowadzeniem transgranicznych dochodzeń mogłaby pomóc w odzyskaniu prawie 900 mln euro. Ponadto, część prokuratorów krajowych w liście otwartym popierającym utworzenie nowej instytucji podkreśliło, że „co roku co najmniej 50 mld euro podatku VAT jest traconych z uwagi na przestępstwa transgraniczne”.

Powołanie Prokuratury Europejskiej jest pierwszą inicjatywą w ramach wzmocnionej współpracy od ostatnich dyskusji na temat przyszłości UE i nowych pomysłów na Europę wielu prędkości. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 20 ust. 2 TUE procedura wzmocnionej współpracy może zostać rozpoczęta pod warunkiem, że uczestniczy w niej co najmniej dziewięć państw członkowskich UE.