Trybunał Sprawiedliwości ponownie o prawach pasażerów linii lotniczych

Zbliża się okres wakacyjny, naszych Czytelników zainteresuje więc może niedawny (bo z 11 maja br.) wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-302/16 Krijgsman.

Zgodnie z unijnym rozporządzeniem 261/2004 ustanawiającym wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowyprzyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, w przypadku odwołania lotu pasażerowie mają prawo do odszkodowania od przewoźnika, chyba że zostali poinformowani o odwołaniu lotu co najmniej dwa tygodnie przed planowym terminem odlotu. 

Nowa konwencja Rady Europy o przestępstwach przeciwko dobrom kultury

Źródło: http://italianjournal.it

Źródło: http://www.artmarketmonitor.com

W dniu 3 maja 2017 r. Komitet Ministrów Rady Europy przyjął tekst nowej Konwencji o przestępstwach przeciwko dobrom kultury (ang. Council of Europe Convention on Offences relating to Cultural Property). Traktat ten został otwarty do podpisu w Nikozji (Cypr) dnia 19 maja (dalej: konwencja z Nikozji). Wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie trzech miesięcy od daty, w której pięciu Sygnatariuszy, w tym co najmniej trzy państwa członkowskie Rady Europy wyraziło zgodę na związanie się jego postanowieniami (art. 27 ust. 3). 

Konwencja z Nikozji stanowi rozwinięcie reżimu przyjętego w Europejskiej konwencji o przestępczości przeciwko dobrom kultury sporządzonej w Delphi dnia 23 czerwca 1985 r. (nie weszła w życie). Jej celem jest  zapobieganie i zwalczanie nielegalnego handlu i niszczenia mienia kulturowego. Ma ona stanowić nowe narzędzie dla działań podejmowanych przez Radę Europy w przedmiocie walki z terroryzmem i zorganizowaną przestępczością, w szczególności w kontekście konfliktów w Iraku i Syrii.

Nowa siedziba NATO a sztuka dyplomacji

Okazuje się, że przetrwanie święta jakim jest otwarcie siedziby NATO w Brukseli, może także dotyczyć sztuki uprawiania dyplomacji. Otóż sojusznicy najbardziej obawiali się rzucania porcelaną w zgromadzonych gości przez prezydenta Stanów Zjednoczonych Donalda Trumpa. Obawy te związane były głównie z prowadzoną przez Trumpa kampanią wyborczą, podczas której przekonywał Amerykanów, że NATO jest przestarzałą instytucją. 

Chyba jednak nie było/nie będzie tak źle jak podpowiadała nam wyobraźnia. Z prezydentem Trumpem zdołał porozmawiać w kuluarach nawet prezydent Polski i media nie donoszą o żadnych ekscesach w tym kontekście, zobacz np. tu. Swoją drogą to jednak dziwne, że wojskowi sojusznicy właśnie porcelany boją się najbardziej.

Nowy gmach siedziby głównej NATO. Źródło: NATO

Nowa siedziba (o której szeroko  tu) ma zastąpić dotychczasowe ciasne baraki, z lotu ptaka ma przypominać splecione palce, symbol jedności 28 państw, sojuszników (do których wkrótce dołączy Czarnogóra).

Skład, kompetencje i procedura przed słowacką krajową radą sądownictwa pod lupą ETPCz - Paluda p. Słowacji

Na tle narastających w wielu krajach europejskich konfliktów pomiędzy władzą wykonawczą a władzą sądowniczą, ETPCz wydał dziś interesujący wyrok dotyczący składu, kompetencji i procedur stosowanych przez krajowe rady sądownictwa. W okolicznościach skargi Paluda p. Słowacji, skarżący, sędzia SN, wniósł skargę do ETPCz w związku z decyzją o zawieszeniu go w sprawowaniu urzędu sędziowskiego w trakcie postępowania dyscyplinarnego, które zostało przeciwko niemu wytoczone w związku z oskarżeniami o nadużycie władzy, które wysunął on w stosunku do Prezesa SN. Postępowanie dyscyplinarne wszczęła słowacka Krajowa Rada Sądownictwa. Jej decyzja o zawieszeniu sędziego okazała się niezaskarżalna ani do niej, ani do TK, ani do sądów administracyjnych. 

Trybunał uznał na wstępie, że art. 6 Konwencji ma zastosowanie do kwestionowanego postępowania dyscyplinarnego. Wskazując na wzrastającą wagę zachowania gwarancji proceduralnych w sprawach dotyczących zwolnienia czy zawieszania sędziów Trybunał stwierdził, że choć już samo uzasadnienie braku drogi sądowej w tego typu sprawach budzi wątpliwości, kluczowe jest to, że w sprawie nie zachowano zasady proporcjonalności.

W tym kontekście Trybunał podkreślił, że wydająca decyzję Rada w połowie składała się z osób wskazanych przez władzę legislacyjną i wykonawczą. Co więcej, przewodniczył jej Prezes SN, czyli osoba, której bezpośrednio dotyczyła sprawa. Brak możliwości skontrolowania decyzji postawił skarżącego w sytuacji, w której przez dwa lata nie był w stanie sprawować swojej funkcji, wstrzymano mu połowę pensji, a równocześnie nie miał możliwości wykonywania innych zajęć. 

Mając na uwadze te braki Trybunał uznał, że procedura zawieszenia nie zawierała gwarancji proceduralnych wymaganych zgodnie z art. 6, a brak możliwosci zaskarżenia decyzji był nieproporcjonalny do zamierzonego celu. Naruszono więc sam rdzeń gwarancji prawa dostępu do sądu.

  

Nieoczekiwane napięcie w relacjach dyplomatycznych między Turcją a USA

W ubiegłym tygodniu mogło się już wydawać, że odwiedzający USA prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan zdoła spożytkować siłowe-kontraktowe postrzeganie stosunków międzynarodowych przez Donalda Trumpa i doprowadzić do zacieśnienia relacji dwustronnych. Do nagłego pojawienia się sporu doszło z nieoczekiwanej strony - w związku z drobnym protestem przeciwników Erdogana pod turecką ambasadą w Waszyngtonie.

Zob. choćby film tutaj

Tureccy funkcjonariusze atakują uczestnika demonstracji pod ambasadą w Waszyngtonie, Źródło: WAARMedia.

W rezultacie świat obiegły nagrania w których - jak nieoficjalnie wiadomo - funkcjonariusze bezpieczeństwa z ambasady i osobistej ochrony Erdogana poturbowali kilku protestujących, których musiała chronić amerykańska policja (CNN, Turkish security involved in DC protester assault). Dziewięć osób hospitalizowano.

Sygnalista Assange o krok bliżej wolności. Manning zwolniona z więzienia.

W miniony piątek Marianne Ny poinformowała w imieniu szwedzkiej prokuratury o umorzeniu postępowania ws. założyciela WikiLeaks, Juliana Assange. Decyzja została podjęta w związku z brakiem współpracy ze strony Ekwadoru, w którego ambasadzie przebywa Assange, co uniemożliwia formalne przedstawienie zarzutów. Jak jednak podkreślono, umorzenie postępowania nie wiąże się z ocenę ewentualnej winy lub braku podejrzanego (Al Jazeera, Sweden drops Julian Assange rape investigation). Nawet przesłuchanie Assange w listopadzie 2016 r. - po przeszło 4 latach wnoszenia o podjęcie takich działań przez Szwecję - nie doprowadziło do przełomu w postępowaniu.

Polska ostro skrytykowana podczas posiedzenia Rady UE

Podczas wtorkowego posiedzenia Rada ds. Ogólnych UE po raz pierwszy w swej historii oficjalnie zajęła się łamaniem praworządności w jednym z państw członkowskich Unii. Polski rząd został ostro skrytykowany za niewypełnienie zaleceń Komisji Europejskiej w sprawie sytuacji Trybunału Konstytucyjnego. Z przekazów medialnych wynika, że aż 17 z 22 przedstawicieli zabierających głos w dyskusji poparło stanowisko Komisji, a najmocniejsze słowa padły ze strony reprezentantów Francji, Włoch, Belgii i Szwecji. Jedynie wysłannik rządu węgierskiego wsparł polski rząd. Stanowiska nie zajęli przedstawiciele Malty, Estonii (obecna i przyszła prezydencja w Radzie UE), Austrii, Bułgarii oraz Chorwacji. 

TSUE: Arbitraż inwestycyjny i inwestycje pośrednie poza wyłączną kompetencją UE

W wydanej 16 maja 2017 r. Opinii nr 2/15  Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) stwierdził, że uregulowania umowy o wolnym handlu między Unią Europejską a Singapurem (EUSEFTA) dotyczące inwestycji pośrednich oraz mechanizmu rozstrzygania sporów między inwestorami zagranicznymi a państwami (arbitrażu inwestycyjnego, ISDS) nie należą do wyłącznej kompetencji UE. Może to zniechęcić UE i jej partnerów handlowych do włączania zapisów o ochronie inwestycji do umów o wolnym handlu. Co więcej, opinia TSUE zapewne oznacza koniec aktywnej polityki UE w kwestii ISDS, w tym prób jego zreformowania.

Uber według RG Szpunara: usługa transportowa (choć bardzo nowoczesna)

W czwartek 11 maja rzecznik generalny Maciej Szpunar przedstawił opinię  w sprawie C-434/15 Asociación Profesional Elite Taxi przeciwko Uber Systems Spain SL, w której określił, jak w świetle prawa UE należy zakwalifikować działalność platformy elektronicznej Uber: czy jako "usługę społeczeństwa informacyjnego", czy jako "usługę w dziedzinie transportu". Ma to fundamentalne znaczenie dla funkcjonowania Ubera w państwach członkowskich UE. Usługi społeczeństwa informacyjnego są bowiem w pełni objęte swobodą świadczenia usług (na podstawie dyrektywy 2001/31 oraz dyrektywy 2015/1535, która zastąpiła dyrektywę 98/34). Natomiast usługi w dziedzinie transportu są wyłączone z zakresu dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym (art. 2 ust. 2), tym samym ze swobodnego przepływu usług i poddane regulacji państw członkowskich.

Podmioty zarządzające platformą Uber wychodząc z założenia, że oferowana usługa jest właśnie usługą społeczeństwa informacyjnego i polega tylko na pośredniczeniu pomiędzy kierowcami a użytkownikami aplikacji, udostępniają aplikację w kolejnych państwach UE bez spełniania warunków przewidzianych dla podmiotów świadczących usługi transportowe w prawie tych państw.  Działalność Ubera stanowi w szczególności konkurencję dla taksówek, których kierowcy (zrzeszające ich korporacje czy innego rodzaju przedsiębiorstwa transportowe, itp.) muszą w większości państw uzyskać licencje na prowadzenie działalności i wypełniać liczne obowiązki (np. dotyczace bezpieczeństwa, wyposażenia pojazdów, podatkowe itd.). Nic więc dziwnego, że funkcjonowanie Ubera spotyka się z negatywnymi reakcjami tej właśnie grupy zawodowej.  I z tych powodów w 2014 r. Asociación Profesional Elite Taxi, organizacja zawodowa zrzeszająca kierowców taksówek z Barcelony, wniosła do właściwego sądu hiszpańskiego skargę na działania stanowiące nieuczciwą konkurencję przeciwko hiszpańskiemu zarządcy Ubera, tj. spółce Uber Systems Spain. Sąd zaś, uznając, że do rozstrzygnięcia sprawy konieczna jest wykładnia prawa Unii, zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości UE w ramach procedury pytania prejudycjalnego.

Interwencje Komisarza Praw Człowieka w sprawach przeciwko Turcji przed ETPCz

Komisarz Praw Człowieka coraz częściej korzysta ze swojej stosunkowo nowej kompetencji przysługującej mu na podstawie art. 36 Konwencji i przystępuje do postępowań przed ETPC jako strona trzecia. W ostatnim czasie przedmiotem interwencji stały się 34 sprawy skierowane przeciwko Turcji dotyczące zarzutów związanych z przeprowadzanymi od sierpnia 2015 r. w południowo-wschodniej Turcji operacjami antyterrorystycznymi. 

Celem przedłożenia obserwacji było przedstawienie informacji na temat ogólnego kontekstu operacji antyterrorystycznych przeprowadzanych w Turcji i ich wpływu na miejscową ludność, w szczególności w kontekście ochrony prawa do życia, braku skutecznych śledztw oraz problemu bezkarności, trudności związanych z pochówkiem osób, które straciły życie w trakcie operacji oraz ingerencji w działalność obrońców praw człowieka. Przedstawione przez Komisarza informacje oparte są na materiałach i doświadczeniach zdobytych w trakcie wizyt w Turcji w kwietniu i wrześniu 2016 r. oraz wynikają ze stałego monitoringu sytuacji.

Miejmy nadzieję, że informacje te wspomogą Trybunał w rozstrzyganiu złożonych do niego skarg. Pełna treść obserwacji dostępna jest tu.

Unia Europejska znosi wizy dla obywateli Ukrainy

W czwartek, 11 maja 2017 r. Rada zdecydowała o zniesieniu wiz dla obywateli Ukrainy, przyjmując rozporządzenie zmieniające rozporządzenie 539/2001 wymieniające państwa trzecie, których obywatele muszą posiadać wizy podczas przekraczania granic zewnętrznych, oraz te, których obywatele są zwolnieni z tego wymogu. Przepisy wejdą w życie 20 dni po publikacji nowelizacji w Dzienniku Urzędowym UE.

To kolejny krok w unijnych działaniach na rzecz wsparcia proeuropejskich aspiracji Ukrainy. Wprawdzie dialog na temat zniesienia obowiązku wizowego został zapoczątkowany jeszcze w 2008 r., jednak dopiero w 2016 r. Komisja uznała, że warunki zniesienia wiz zostały spełnione w wystarczającym stopniu i wystąpiła do PE i Rady z projektem odpowiedniej nowelizacji rozporządzenia 539/2001. Uzasadnienie wniosku Komisji wyczerpująco przedstawia proces dochodzenia Ukrainy do osiągnięcia takiego efektu. 

Kolejne postępowanie MTK dotyczące zbrodni popełnianych w Libii?

W związku z 13 już raportem w sprawie Libii przedstawianym przez Prokurator MTK Fatou Bensoudę w Radzie Bezpieczeństwa ONZ - poruszono kwestię naruszania praw migrantów, którzy przez Libię starają się dotrzeć do Europy. Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji alarmuje o przejmujących losach osób, które drogą morską pragną przedostać się do Europy. Jedni toną (są to tysiące osób w skali roku- zobacz tu), inni zaś jeszcze na terytorium Libii trafiają w ręce handlarzy ludźmi - są brani w niewolę, przetrzymywani w nieoficjalnych obozach, torturowani, sprzedawani przez gangi na targach niewolników, wykorzystywani seksualnie (zobacz tu) na ogromną skalę.

Profesor Elżbieta Karska członkiem ECRI z ramienia Polski

Od 2 maja 2017 r. funkcję członka Europejskiej Komisji przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji z ramienia Polski pełni profesor Elżbieta Karska. Profesor Karska rozpoczęła pełnienie swojej pięcioletniej kadencji po upływie kadencji Profesora Mirosława Wyrzykowskiego. Pani Profesor życzymy interesujących wyzwań, których z pewnością nie zabraknie, zważywszy problemy, z którymi boryka się Europa.

Trudne początki Brexitu

W minioną sobotę, 29. kwietnia, przywódcy 27 państw członkowskich UE w kilka minut przyjęli wytyczne w sprawie negocjacji Brexitu z Wielką Brytanią. Zgodnie z nimi zanim zaczną się negocjacje w sprawie przyszłych stosunków handlowych, należy rozwiązać następujące kwestie:

· zobowiązania pieniężne rządu brytyjskiego,
· prawa obywateli UE na Wyspach i Brytyjczyków w państwach UE,
· granica Irlandii i Irlandii Północnej.

Dożywocie dla Hissène Habré'a potwierdzone

W zeszłym roku zwracaliśmy uwagę naszych czytelników na historyczny wyrok wydany w sprawie Hissène Habré'a (zobacz http://przegladpm.blogspot.com/2016/06/historyczny-moment-skazanie-hissene.html) przez Nadzwyczajne Izby Afrykańskie w Senegalu. Habré był oskarżany o to, że popełnił zbrodnie wojenne i  zbrodnie przeciwko ludzkości w czasie swoich rządów totalitarnych w latach 1982-1990 w Czadzie. W toku procesu Nadzwyczajne Izby skazały go na karę dożywotniego pozbawienia wolności. Parę dni temu  Izba Odwoławcza utrzymała w mocy ten wyrok - tu (zobacz także  tu).

O (nie)możliwości naruszania nieistniejących zasad, czyli prawnicze refleksje wokół wyboru przewodniczacego Rady Europejskiej

Szczyt Rady Europejskiej z 9 i 10 marca br wywołał - przez odnowienie mandatu Donalda Tuska na stanowisku Przewodniczącego Rady Europejskiej i odmowę podpisania konkluzji szczytu przez premier B. Szydło - olbrzymie emocje na polskiej, ale też i europejskiej scenie politycznej. Nie chcąc angażować się w spory polityczne, postanowiliśmy w redakcji PPM odczekać ze skomentowaniem tych wydarzeń i zachęcić naszych Czytelników do refleksji, co z całej tej sytuacji wynika dla Polski.

Choć oderwanie się od politycznego kontekstu  jest w tym wypadku bardzo trudne, postaramy się odnosić wyłącznie do faktów (ale nie faktów z alternatywnej rzeczywistości prezentowanej przez TVP - co co raz częściej zauważają też zagraniczni komentatorzy, zob. np. EUobserver) i aspektów prawnych całej sytuacji.

Kwestią pierwszorzędną z punktu widzenia prawnika jest wyjaśnienie, w świetle obowiązujących regulacji prawa UE, podnoszonych przez polskie władze zarzutów wobec wyboru Tuska na przewodniczącego Rady dotyczących naruszeń "unijnych zasad". Zacznijmy od zarzutu, który miał uzasadniać (obok względów czysto politycznych i personalnych) na pozór prawną niemożność poparcia Tuska przez polski rząd - zarzutu naruszenia "zasady neutralności politycznej". Zdaniem polityków PiS (wyjaśniała to m.in. B. Szydło w liście wysłanym przed szczytem do członków Rady Europejskiej czy J. Kaczyński w wywiadzie dla Gazety Polskiej) "naczelną zasadą sprawowania urzędu o charakterze międzynarodowym jest zasada neutralności politycznej wobec typowych dla demokracji sporów krajowych" co oznacza m.in., że taki funkcjonariusz międzynarodowy musi powstrzymywać się "od ingerowania w polityczne sprawy poszczególnych państw członkowskich". Regulujący procedurę wyboru szefa Rady Europejskiej art 15 ust. 5 TUE przewiduje również możliwość pozbawienia go mandatu z powodu przeszkody albo poważnego uchybienia - a za takie mogłoby zostać uznane naruszenie zasad pełnienia funkcji. Problem jednak w tym, że takiej ogólnej "zasady neutralności", jak przedstawiana przez polityków PiS, obowiązującej wszystkich funkcjonariuszy międzynarodowych z przewodniczącym RE włącznie po prostu nie ma! Status funkcjonariusza międzynarodowego , obowiązujące go zasady, jego prawa i obowiązki są regulowane aktami konkretnej organizacji, organu czy innej instytucji międzynarodowej, której dana osoba jest funkcjonariuszem. W przypadku przewodniczącego Rady Europejskiej te zagadnienia reguluje Kodeks etyki przewodniczącego Rady Europejskiej, z którego w żaden sposób nie można wywieść owej "zasady neutralności". Przeciwnie, przewodniczący ma wprawdzie działać w sposób zgodny z powagą pełnionego urzędu, w wyłącznym interesie Unii, ale może jednocześnie nawet

"być członkiem krajowej lub europejskiej partii politycznej bądź krajowego lub europejskiego związku zawodowego albo sprawować w takiej partii lub w takim związku funkcje honorowe lub niekierownicze, o ile nie ogranicza to jego dostępności do pełnienia urzędu przewodniczącego. Przewodniczący może również sprawować funkcje polityczne w europejskiej partii politycznej, o ile nie wiąże się to z zadaniami kierowniczymi. Obowiązki wynikającego z pełnienia urzędu przewodniczącego są nadrzędne względem zobowiązań partyjnych" (pkt 13 kodeksu)

Stebelski-Orlowski odwołany z funkcji konsula honorowego w Meksyku

Za pośrednictwem komunikatu przesłanego PAP, Ministerstwo Spraw Zagranicznych poinformowało, że "Pan Alberto Stebelski-Orlowski z dniem 30 kwietnia br. został odwołany z funkcji Konsula Honorowego RP w Tulancingo". (RP, MSZ: Stebelski-Orlowski odwołany z funkcji konsula honorowego w Meksyku). 

Decyzję wiąże się z odmową konsula przyjęcia Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej z rąk prezydenta Andrzeja Dudy (Polsat News, Konsul honorowy w Meksyku nie przyjął orderu od prezydenta Dudy). Informacja o odwołaniu konsula honorowego w Meksyku dobiegła zaledwie kilka dni po tym, jak presja medialna zmusiła MSZ do zawieszenia, sprzyjającej partii rządzącej, konsul honorowej w Akron (USA) ze względu na upowszechnianie treści o charakterze nie licującym z powagą pełnionej funkcji (wpis tutaj).

Lublin laureatem Nagrody Europy 2017

Lublin został tegorocznym laureatem Nagrody Europy, przyznawanej przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy w uznaniu za aktywność w propagowaniu europejskich ideałów (CoE, Lublin in Poland wins the 2017 Europe Prize)

Zdaniem kapituły konkursowej Lublin, szczycący się 25 miastami partnerskimi  od Chin po Amerykę Północną, realizuje rozbudowaną współpracę międzynarodową w szeregu obszarów (od gospodarki, przez kulturę po edukację). Aktywnie angażuje się także w organizację Dni Europy oraz szeregu innych cyklicznych inicjatyw kulturalnych, w tym Kongresu Inicjatyw Europy Wschodniej.

Lublin wykazuje się wreszcie europejską i międzynarodową solidarnością, choćby poprzez organizację konwojów humanitarnych dla Ukrainy i Gruzji.

Finalistami tegorocznej edycji konkursu były ponadto Bamberg (Niemcy), Issy-les-Moulineaux (Francja), Ivano-Frankivsk (Ukraina) i Ravenna (Włochy).

Serdecznie gratulujemy i mamy nadzieję, że to właśnie Lublin będzie naszą międzynarodową wizytówką!