Trybunał ICSID oddala powództwo ws. nacjonalizacji Laiki Bank

Jak wynika z informacji prasowej opublikowanej przez inwestora, trybunał arbitrażowy ICSID oddalił powództwo Marfin Investment Group Holdings SA, et al. przeciwko Cyprowi (ICSID Case No. ARB/13/27). Było to pierwsze postępowanie arbitrażowe wszczęte w 2013 r.  na podstawie BITu Cypr-Grecja z 1992 r., w związku z działaniami podjętymi przez tamtejszy rząd w związku z greckim kryzysem finansowym. 

W rezultacie  obniżenia ratingów greckich instrumentów dłużnych, a następnie restrukturyzacji długu publicznego, Bank of Cyprus oraz Laiki Bank (przeszło 50% udziałów w aktywach cypryjskiego systemu bankowego) poniosły bowiem straty w wysokości 4,1 mld euro tj. ok. 25% cypryjskiego PKB (Bank of Greece, On Emergency Liquidity Assistance (ELA): theory and evidence). Choćby fakt niemożności wykorzystania greckich obligacji jako zabezpieczenia wierzytelności poskutkował utratą dostępu do rynku międzybankowego przez Laiki.

Ponieważ ten ostatni nie został objęty prawem do korzystania z greckiego awaryjnego wsparcia płynnościowego dla greckich banków (emergency liquidity assistance, ELA), o ELA dla swoich greckich oddziałów musiał się zwrócić do cypryjskiego banku centralnego. Ostatecznie wartość ELA udzielone przez Cypr wyniosła ok. 9,6 mld euro tj. 2/3 tamtejszego PKB. W związku z odrzuceniem przez cypryjski parlament ustawy ws. haircutu (redukcji) depozytów, Rada Dyrektorów EBC zadecydowała o wycofaniu ELA i zażądała jego zwrotu. Celem uniknięcia finansowych konsekwencji niekontrolowanej upadłości, Laiki został de facto przejęty przez bank centralny, co stanowiło warunek korzystania przez Cypr z 10 mld Euro bailoutu.

Udziałowcy Laiki bank nie zdołali jednak wykazać, że rządowy dekret zwiększający udział rządu w cypryjskich bankach doprowadził do zmiany zarządu i kontroli nad bankiem, a następnie do jego upadłości. Zdaniem strony powodowej działania te miały naruszyć zakaz pośredniego wywłaszczenia i arbitralnego, nierozsądnego lub dyskryminującego traktowania.  Powodowie domagali się 1,05 mld Euro odszkodowania.

Z kolei cypryjski rząd wszczął szereg postępowań karnych ws. upadłości banku przeciwko jego dawnemu zarządowi w związku z podejrzeniami korupcji i przestępstw finansowych. Przeciwko dawnemu prezesowi i jednemu z dyrektorów wydano Europejski Nakaz Aresztowania (Lexology, Another International Arbitral Tribunal Orders Extradition and Criminal Proceedings Halted). Strona powodowa wystąpiła wówczas do trybunału z wnioskiem o zażądanie od Cypru umorzenia lub zawieszenia krajowego postępowania karnego przeciwko potencjalnym świadkom w postępowaniu arbitrażowym; arbitrzy wezwali Cypr "jedynie" do powstrzymania się od aresztowania podejrzanych celem ochrony niezakłóconego toku postępowania.

Wyrok ani żadne szczegóły nie są jeszcze publicznie dostępne. Warto jednak śledzić doniesienia w tej sprawie, ważne zarówno z punktu widzenia zdolności rządu do podjęcia nadzwyczajnych działań w sytuacji kryzysu finansowego, jak i interesujące w zakresie krzyżowania się międzynarodowego prawa inwestycyjnego i prawa karnego. Jest to zarazem kolejne postępowanie, po głośnym wyroku w Poštová banka and Istrokapital v. Greece, w którym inwestorzy nie zdołali wykorzystać arbitrażu inwestycyjnego do ograniczenia strat poniesionych w związku z greckim kryzysem finansowym.