Pierwszy stały sąd arbitrażowy ds. dóbr kultury rozpoczął działalność

Źródło: http://authenticationinart.org/cafa

W maju tego roku pisaliśmy na blogu o powstaniu nowego, międzynarodowego trybunału arbitrażowego i mediacyjnego, wyspecjalizowanego w rozstrzyganiu sporów dotyczących sztuki: "Sąd Arbitrażowy ds. Sztuki" ("Court of Arbitration for Art" (CAfA)). Rozpoczął on działalność w czerwcu na mocy porozumienia pomiędzy Holenderskim Instytutem ds. Arbitrażu (Netherlands Arbitration Institute (NAI)) a fundacją “Authentication in Art” (AiA) w Hadze (organizacja non-profit dostarczająca wiedzy i wsparcia w zakresie eliminowania z obrotu prawnego nie-oryginalnych (nie-autentycznych) utworów sztuk plastycznych). Celem CAfA jest prowadzenie postępowań na całym świecie w przedmiocie szerokiego spektrum sporów dotyczących sztuk wizualnych, w tym autentycznością, umowami i sporami dotyczącymi kwestii własności dóbr kultury, roszczeniami dotyczącymi praw autorskich, itp. CAfA będzie działał na podstawie reguł postępowania NAI opracowanych na potrzeby sporów prawnych w sferze sztuki. Obecnie prowadzona jest rekrutacja ekspertów do bazy arbitrów i mediatorów CAfA.

Idea powołania "Sądu Arbitrażowego ds. Sztuki" zrodziła się przede wszystkim z doświadczeń amerykańskich firm prawniczych, w tym obserwowanych przez nie trudności związanych z wieloletnimi postępowaniami sądowymi, problemami dowodowymi w odniesieniu do skomplikowanych kwestii autentyczności przedmiotów artystycznych. Głównym inicjatorem powstania CAfA jest William Charron, adwokat nowojorski z wieloletnim doświadczeniem w praktyce sporów dotyczących działalności artystycznej oraz dóbr kultury. Wsparcie zostało także przez grupę prawników specjalizujących się w tych dziedzinach z czołowych firm prawniczych w Europie i USA. To oni opracowali reguły postępowania przed CAfA oraz kryteria, które muszą spełniać przyszli arbitrzy i mediatorzy. Celem nowego sądu arbitrażowego, o mieszanym składzie, będzie zatem umożliwienie rozstrzygania sporów dotyczących sztuki w oparciu zarówno o wiedzę prawniczą, jak i doświadczenie oraz wiedzę z zakresu kryminalistyki, ubezpieczeń, historii sztuki, konserwacji zabytków, a także praktykę organizacji międzynarodowych.

NAI pokłada duże nadzieje w CAfA ze względu na rosnące znaczenie alternatywnych metod rozwiązywania sporów w zakresie dóbr kultury. Na mocy decyzji sądu arbitrażowego zwrócono spadkobiercom m.in. jedno z najsłynniejszych i najdroższych w historii dzieł sztuki - obraz Gustava Klimta "Portret Adeli Bloch-Bauer I" (ok. 1907 r.) (zob. tu). Kwestia odszkodowania za bezprawne ataki na dobra kultury, podczas wojny pomiędzy Etiopią i Erytreą (1998-2000), były także rozstrzygane przez specjalną komisję międzynarodową (zob. tu). Panele arbitrażowe, o mieszanym składzie (prawnicy, muzealnicy, historycy sztuki), prowadzą obecnie wiele spraw związanych z własnością dóbr kultury w sytuacjach szczególnie skomplikowanych, takich jak mienie ofiar Holokaustu (np. Wielka Brytania). Warto również przypomnieć, że UNESCO w ramach prac Międzyrządowego Komitetu ds. promocji zwrotu dóbr kultury do kraju pochodzenia lub ich restytucji w razie nielegalnego nabycia praw własności (ICPRCP), wprowadziło procedury mediacji i koncyliacji. W 2014 r. Polska również wyznaczyła swoich mediatorów do ICPRCP (zob. tu).

Więcej informacji tu, tu, tu i tu.