Międzynarodowy Bank Inwestycyjny pierwsze działania celem przeniesienia swojej siedziby z Moskwy do Budapesztu podjął w czerwcu 2018 r. Ostatecznie 5 lutego b.r. Bank i Węgry podpisali porozumienie o ustanowieniu nowej siedziby MBI. Nowa siedziba ma osiągnąć gotowość operacyjną do połowy roku (IIB, High-level strategic decision: First step taken towards establishment of IIB European Unit in Budapest; IIB and Hungary continue high-level active dialogue; Relocation of IIB headquarters to Hungary: Host Country Agreement is signed).
Na stronie Banku brak informacji dotyczących treści porozumienia, jednak pewne fragmenty jak się wydaje zostały upublicznione trakcie prac parlamentarnych nad jego ratyfikacją. Zakładając rzetelność poniższych źródeł, Bank ma korzystać z immunitetów i przywilejów "takich jak misje dyplomatyczne i ich członkowie". Pomieszczenia oraz wszelkie mienie w gmachu Banku mają korzystać z nietykalności i być wyłączone z zakresu obowiązywania aktów prawodawczych, wykonawczych oraz sądowniczych. "Wszelkie aktywa banku mają był objęte immunitetem wobec jakichkolwiek ograniczeń, regulacji, środków kontroli i moratoriów" (Index.hu, Putin's bank moves to Budapest, gets all conceivable privileges and immunities). Jeżeli zgodnie z węgierskiem prawem prowadzenie określonej działalności wymaga uzyskania szczególnego decyzji, "przyjmuje się że Bank stosowną zgodę, zezwolenie lub właściwy status prawny posiada".
Dalej, wszyscy funkcjonariusze banku, członkowie ich rodzin, a także "goście, partnerzy biznesowi, eksperci i inne osoby zaproszone przez Bank" mają uzyskać prawo wjazdu na Węgry i do UE i korzystać z immunitetu i przywilejów dyplomatycznych. Jedynym dowodem miałoby być przedstawienie pisemnego zaproszenia przez Bank, choćby w wersji elektronicznej. Zdaniem węgierskiego ministerstwa finansów, fakt zarejestrowania MBI w sekretariacie generalnym ONZ - jako multilateralny bank rozwojowy - uprawnia tę organizację do korzystania ze wszystkich immunitetów i przywilejów przyznanych pozostałym bankom rozwojowym zarejestrowanym w UE (Hungary Today, Putin’s Resurrected Comecon Bank Will Have Diplomatic Immunity in Hungary).
***
MBI został powołany w 1970 r. jako organizacja stowarzyszona Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (o czym brak wzmianki zarówno na stronie banku jak i anglojęzycznej Wikipedii). Po ostatniej nowelizacji statutu, MBI podejmuje decyzje podwójną większością głosów: większości członków i większości głosów ważonych (IIB, IIB announces entry into force of the new statutory documents). Udział Rosji, a zatem również siłą jej głosu, jest nieznacznie niższy od łącznych aktywów członków z EŚW (Czechy, Słowacja, Węgry, Rumunia i Bułgaria). Pozostałe kilka procen udziałów dzielą się mniej więcej po równo między siebie Kuba oraz azjatyccy członkowie Banku (Wietnam i Mongolia) (IIB, IFRS results for 2016 confirms financial stability of IIB). Zasady podejmowania decyzji w związku ze statutowymi celami działania Banku oraz swoistym uwiarygodnieniem MBI przez dialog z ONZ m.in. w ramach Global Compact, mają przemawiać na rzecz jego apolitycznego charakteru.
Zarazem nacechowane geopolitycznie inwestycji w europejski sektor gazu ziemnego, ropy i energetyki (IIB, IIB enhances its European activities: the Bank supports energy infrastructure in Europe) realizuje jednak szersze cele niż określone w statucie wspieranie projektów istotnych społecznie oraz Małych i Średnich Przedsiębiorstw. Aktualnie 55% portfela pożyczkowego MBI to inwestycje w projekty europejskie, a o politycznym wykorzystywaniu banku przez Rosję mówiło się choćby w kontekście cypryjskiego kryzysu finansowego i wyprowadzania przez Rosję aktywów z wyspy (GW, Podatkowy raj na gruzach RWPG). Z czasem MBI stał się dla Moskwy jeszcze istotniejszy, bo jak bank sam podkreśla został wyłączony z unijnych sankcji w związku z bezprawną okupacją Ukrainy. W tym kontekście niepokoi wyłączenie MBI z wszelkich wymogów sprawozdawczości finansowej, autoryzacji operacji finansowych, a wreszcie jakichkolwiek postępowań sądowych i administracyjnych, czyniąc zeń idealny wehikuł prania pieniędzy i transferowania aktywów z pominięciem międzynarodowej kontroli. Taki scenariusz wydaje się prawdopodobny w świetle ostatnich rosyjsko-węgierskich relacji (NYT, Putin Swaggers Into Hungary as Europe Wonders About U.S.). Najmniej martwi, z perspektywy unijnej i międzynarodowej, że pełen koszt stworzenia, renowacji, utrzymania i zapewnienia bezpieczeństwa nowej siedziby Banku poniosą węgierscy podatnicy.
Patrząc zaś na relacje MBI-Rosja-Węgry, te ostatnie są "jednym z najaktywniejszych członków Banku" (IIB, IIB is developing the Hungarian dialogue). Węgierski udział w kapitale MBI wynosi przeszło 12%. Sam Bank deklaruje zaś wsparcie dla rosyjsko-węgierskich projektów wzmacniania współpracy gospodarczej (IIB, IIB took part in a meeting of the Russian-Hungarian Intergovernmental Commission for Economic Cooperation). Między sierpniem 2018 r. a styczniem 2019 r. - tj. w okresie realizacji uzgodnień o przeniesieniu siedziby Banku - portfolio węgierskich inwestycji MBI wzrosło z ok. 71 do 100 mln euro (IIB, IIB Chairman Nikolay Kosov meets Hungarian Prime Minister Viktor Orban), a w marcu b.r. MBI ma wprowadzić własne obligacje na budapesztańską giełdę (IIB, Deputy Prime Minister of Hungary Mihaly Varga paid a working visit to IIB headquarters). Niewątpliwie jest to spektakularne zacieśnienie relacji z Węgrami, które do Banku wróciły zaledwie w 2015 r., po 15. letniej nieobecności.
W powyższym kontekście symboliczne może się wydać, że grudniową informację potwierdzającą przenosiny siedziby MBI z Moskwy do Budapesztu opublikowano w tym samym tygodniu co doniesienie o zamknięciu na Węgrzech Central European University.
***
Polska wystąpiła z MBI w 2000 r. W związku z "brakiem procedury wyjścia", w 2012 r. Rada MBI zadecydowała o przekształceniu udziałów Polski, przeszło 170 mln euro, w "nieprzydzielony kapitał własny" (IIB Bond Issue No. 1 2019). W 2013 r. negocjacje ws. uregulowania wzajemnych zobowiązań", tj. zwrotu polskiego wkładu, nadal trwały (GW, Podatkowy raj na gruzach RWPG); bardziej aktualnych informacji w tym zakresie nie odnalazłem.
Na pewno przeniesienie będzie nie lada wyzwaniem logistycznym. Bardzo ciekawy artykuł muszę przyznać.
OdpowiedzUsuńPozwolę sobie podzielić się kilkoma uwagami na temat statusu prawnego, przywilejów i immunitetów MBI (instytucji) oraz - nader szeroko - ujętej kategorii jej funkcjonariuszy. Zacznę jednak od problemu oceny wiarygodności podstaw-treści postu. Otóż niestety taka praktyka ma miejsce i należy się obawiać, że albo będziemy musieli uznać źródło informacji za wiarygodne albo zrezygnować z analizy problemu. Jest to bowiem kolejny przypadek, kiedy Węgry wbrew prawu nie publikują wiążących ich umów międzynarodowych z organizacjami międzynarodowymi. Wiem, że z perspektywy "wartości" analogia jest wątpliwa ale analogiczna praktyka miała miejsce w odniesieniu do umowy Węgry - MKCK regulującej status prawny biura regionalnego. Jest również tak, że przywileje i immunitety organizacji międzynarodowych i ich funkcjonariuszy mające być funkcjonalnym (a więc jak mniemam ograniczonym) odpowiednikiem przywilejów i immunitetów państwa i jego funkcjonariuszy znacząco poza wzór wykraczają. I właściwie tyle komentarza. prawniczego. Oczywiście można zakładać, i założenie to graniczy z pewnością, że przeniesienie siedziby ma służyć obejściu prawa tak w odniesieniu się odniesieniu do działalności instytucji jak i (a może przede wszystkim) osób. Jednak wbrew pozorom UE i Sojusz-jego państwa członkowskie nie są skazane na bezradność wobec potencjalnej-niepożądanej praktyki. Ciekawym testem będą więc konkretne, pojedyncze działania wobec np. prób wjazdu na terytorium UE osób objętych sankcjami czym operacji Banku niezgodnych z prawem.
OdpowiedzUsuń