Rodzice Otto Warmbiera zgłaszają roszczenia do północnokoreańskiego statku

Przypomnijmy, że w styczniu 2016 r. student Uniwersytetu Wirginii Otto Warmbier został aresztowany w czasie wycieczki do Korei Północnej za kradzież propagandowego plakatu i skazany na 15 lat więzienia. W czerwcu 2017 r. Korea Północna zdecydowała o przekazaniu Warmbiera Stanom Zjednoczonym, ale jak się okazało, stan studenta był wegetatywny, a kilka dni po powrocie do USA Warmbier zmarł. Korea Północna twierdziła, że Warmbier zatruł się jadem kiełbasianym, a po połknięciu tabletki nasennej zapadł w śpiączkę. Amerykańscy lekarze nie znaleźli śladów tortur, ale nie potwierdzili też wersji o zatruciu jadem; ich zdaniem przyczyną stanu i śmierci Otto Warmbiera było zatrzymanie krążenia z nieokreślonych bliżej przyczyn. Jak jednak wskazywali lekarze i rodzice Warmbiera, istnieje możliwość, że student był torturowany mimo że nie znaleziono na to dowodów.

26 kwietnia 2018 r. rodzice Otto Warmbiera złożyli pozew przeciwko Korei Północnej na podstawie Foreign Sovereign Immunities Act. Tradycyjnie, immunitet państwa w prawie międzynarodowym miał charakter absolutny. Z czasem jednak zaczęło się to zmieniać, i obecnie, co do zasady, każde państwo ma obowiązek przyznać państwu trzeciemu immunitet jurysdykcyjny w odniesieniu do jego działań i majątku de iure imperii, czyli w związku z czynnościami władczymi państwa. Inaczej kwestia immunitetu może wyglądać jednak w odniesieniu do czynności de iure gestionis (gdy państwo działa jako podmiot prywatny), jeśli chodzi o immunitet egzekucyjny lub w przypadku pewnych aktów państwa uznawanych za zbrodnie międzynarodowe lub naruszenie norm peremptoryjnych. Potwierdza to Foreign Sovereign Immunities Act, który uznając co do zasady immunitet obcych państw, wprowadza wyjątek, tzw. "terrorism exception", zgodnie z którym państwo obce nie korzysta z immunitetu przed sądami USA w sprawach "o odszkodowanie pieniężne dochodzone za uszkodzenie ciała lub śmierć, która została spowodowana torturami, pozasądowym zabójstwem, porwaniem samolotu lub wzięciem za zakładnika". Aby amerykańskie sądy miały w takich sprawach jurysdykcję musi być spełniony szereg dodatkowych przesłanek, w tym m.in. poszkodowany musi być obywatelem USA, a państwo obce musi być uznane za "sponsora terroryzmu". Rodzice Otto Warmbiera skorzystali z tej regulacji występując z pozwem przeciwko Korei Północnej. 

Badając przesłanki sprawy, Sąd Okręgowy dla Dystryktu Kolumbii stwierdził, że Departament Stanu USA wielokrotnie uznawał Koreę Północną za sponsora terroryzmu (m.in. w związku z aresztowaniem Otto Warmbiera), a rodzice Warmbiera udowodnili w sposób "bardziej prawdopodobny niż nie", że Otto Warmbier był torturowany w czasie pokazowego procesu przeprowadzonego w Korei Północnej; jego aresztowanie zostało uznane za wzięcie go za zakładnika, a śmierć za "pozasądowe zabójstwo". Mając to na uwadze, w grudniu 2018 r. sąd zdecydował o przyznaniu ponad 501 milionów dolarów odszkodowania na rzecz rodziców Warmbiera.

W maju tego roku USA zatrzymały drugi co do wielkości największy statek cargo należący do Korei Północnej, "Wise Honest", który miał przewozić północnokoreański węgiel, mimo sankcji nałożonych przez ONZ. Ponieważ władze Korei Północnej nie zareagowały na wyrok sądu, rodzice Otto Warmbiera wystąpili z pozwem żądając uznania ich praw do statku jako majątku Korei Północnej. Nie jest jeszcze znana decyzja sądu w tej sprawie ani sposób przeprowadzenia egzekucji wyroku. Będziemy informować o dalszym przebiegu sprawy.