Naruszenia praw ludności tubylczej w Argentynie: ważne orzeczenie

Źródło: http://www.elorejiverde.com/toda-la-tierra-es-una-sola-alma/3877-llega-a-un-tribunal-internacional-el-emblematico-caso-lhaka-honhat

W ogłoszonym w czwartek (2 kwietnia 2020 r.) wyroku w sprawie Wspólnoty Rdzenne Stowarzyszenie Lhaka Honhat (Nasza Ziemia) przeciwko Argentynie, Inter-Amerykański Trybunał Praw Człowieka (Trybunał) orzekł, iż Argentyna naruszyła szereg praw ludów tubylczych, chronionych na mocy Amerykańskiej Konwencji Praw Człowieka (AKPCz). Naruszenia te odnosiły się do prawa do własności wspólnotowej, tożsamości kulturowej, zdrowego środowiska, odpowiedniej żywności oraz prawa do wody. Trybunał nakazał podjęcie szczególnych środków zaradczych w celu przywrócenia tych praw, w tym działań na rzecz zapewnienia dostępu do wody i żywności, odbudowy zasobów leśnych oraz odbudowy kultury tubylczej.

Wyrok ten odnosi się do roszczeń o uznanie własności ziemi wysuwanych od 1984 r. przez ludność rdzenną należącą do ludów Wichí (Mataco), Iyjwaja (Chorote), Komlek (Toba), Niwackle (Chulupí) i Tapy'y (Tapiete) w argentyńskiej prowincji Salta, na granicy z Paragwajem i Boliwią (zob. mapa poniżej). Przedmiotowe terytorium, od wieków zamieszkane przez te ludy, z czasem zaczęło być zasiedlane przez ludność napływową, który rozpoczęła proces jego zagospodarowywania, w szczególności poprzez grodzenie pastwisk oraz wycinkę lasów. Ponadto, bez bezpłatnych, wcześniejszych i świadomych konsultacji z rdzennymi mieszkańcowi zbudowano tam międzynarodowy most. W skardze złożonej w 1998 r. do Inter-Amerykańskiej Komisji Praw Człowieka wskazano, że władze Argentyny naruszyły szereg zobowiązań na gruncie AKPCz., polegających na braku poszanowania oraz ochrony własności wspólnotowej, oraz niewprowadzeniu niezbędnych środków zapewniających skuteczne korzystanie z takiej własności, w tym tolerowania bezprawnych działań na terytorium należącym do ludów tubylczych. Podkreślano, że stawianie ogrodzeń przez osoby niebędące tubylcami naruszyło integralność tradycyjnego terytorium i tradycyjny sposób życia społeczeństwa zbieracko-łowieckiego.

W czwartkowym wyroku Trybunał orzekł, że Argentyna naruszyła prawo do własności wspólnotowej, nie zapewniając jej bezpieczeństwa prawnego i dopuszczając obecność na tym terytorium "kreolskich", nie-rdzennych mieszkańców. Wskazano, że Argentyna nie posiada odpowiednich przepisów, które gwarantowałyby w wystarczającym stopniu wspólnotom tubylczym korzystanie z prawa własności. Ponadto, Trybunał orzekł, że nie zastosowano odpowiednich mechanizmów konsultacji ze społecznościami tubylczymi w związku z budową międzynarodowego mostu na ich terytorium. Trybunał zawyrokował również, że władze argentyńskie, nie reagując na bezprawne działania na terytorium ludności rdzennej, naruszyły jej prawa do tożsamości kulturowej, zdrowego środowiska, odpowiedniej żywności i wody. W tym kontekście uznano, że nielegalny wyrąb, jak również inne działania prowadzone na przedmiotowym terytorium przez ludność kreolską, w szczególności stawianie ogrodzeń dla zwierząt hodowlanych, mają wpływ na zasoby środowiska naturalnego, wpływając na tradycyjny sposób żywienia rdzennych społeczności i ich dostęp do wody. Trybunał nakazał Argentynie przyjąć różne środki naprawcze m.in.: przeprowadzenie odpowiednich konsultacji, rozgraniczenie terenów przysługujących ludności rdzennej, stworzenie odpowiedniego programu ds. ochrony przyrody i zasobów wodnych, a także ustanowienie funduszu na rzecz rozwoju społecznego oraz udzielania informacji w mediach w językach tubylczych.

Omawiany wyrok ma charakter przełomowy, gdyż po raz pierwszy w spornej sprawie Trybunał przeanalizował prawa do zdrowego środowiska naturalnego, odpowiedniej żywności, wody oraz tożsamości kulturowej w sposób niezależny od art. 26 AKPCz. (stopniowy rozwój). Trybunał uznał za właściwe zbadanie tych czterech praw pod kątem ich wzajemnej zależności oraz zgodnie z ich specyfiką w odniesieniu do ludności tubylczej. Wskazano, że nielegalny wyrąb, a także działalność gospodarcza prowadzona na tym terytorium przez ludność kreolską, w szczególności hodowla bydła i instalacja ogrodzeń, mają wpływ na zasoby środowiskowe, wpływając na tradycyjny sposób żywienia społeczności tubylczych i ich dostęp do wody. Zmieniło to tradycyjny styl życia, szkodząc tożsamości kulturowej rdzennych mieszkańców przedmiotowego regionu. Państwo było świadome szkodliwych działań i nie podjęło skutecznych środków, aby je powstrzymać. W związku z tym państwo naruszyło art. 26 AKPCz. w związku z art. 1 ust. 1 tego traktatu (zakaz dyskryminacji).

Oficjalne streszczenie wyroku tu (jęz. hiszp.).

Pełna treść wyroku tu (jęz. hiszp.).

Więcej informacji tu i tu.

  

Źródło: https://www.cels.org.ar/web/wp-content/uploads/2016/10/El-caso-Lhaka-Honhat.pdf