Od kryzysu zdrowotnego przez kryzys gospodarczy do kryzysu zadłużenia

Aktualny kryzys zdrowia publicznego niewątpliwie wywoła poważny kryzys gospodarczy, oba zaś pociągną za sobą istotne zmiany prawne. Szczególna odpowiedzialność za nadzorowanie przyjmowanych obecnie środków nadzwyczajnych ciąży zaś na prawnikach. Z jednej strony niezbędna jest bieżąca kontrola proporcjonalności i niezbędności owych działań (nasz post tutaj). Z drugiej strony, niemniej istotne jest sygnalizowanie obszarów wymagających interwencji, zanim trwająca pandemia zmutuje w nowe kryzysy. Dość przypomnieć, że relatywnie krótki światowy kryzys finansowy z 2008 r. w Europie zdegenerował w kryzys zadłużenia publicznego, bezpośrednia walka z którym trwała do 2018 r. (CNN, European Debt Crisis Fast Facts) po czym pozostały miliardy euro zobowiązań finansowych (Debating Europe, Is the European debt crisis finally over?).

W tym kontekście warto odnotować pojawiające się ostrzeżenia przed ryzykiem wybuchu kolejnego kryzysu zadłużenia publicznego i serii upadłości państw. 

Przed upadłościami ostrzega były general counsel Międzynarodowego Funduszu Walutowego Sean Hagan. Zwraca on uwagę że zbieg załamania gospodarczego, ucieczki kapitału, załamania cen surowców i polityczna niestabilność mogą pozbawić szereg państw możliwości refinansowania długów (FT, From coronavirus crisis to sovereign debt crisis). Tam gdzie państwa mają odpowiednie rezerwy finansowe, zapewne będą one wykorzystywane celem prewencji lub ograniczenia kryzysu humanitarnego. W momencie zawieszenia obsługi zadłużenia wystąpi jednak efekt domina: kolejni wierzycieli będą zobowiązani do podjęcia kroków prawnych celów egzekwowania należności, co ostatecznie pozbawi takie państwa dostępu do rynków finansowych. W tym kontekście Hagan sugeruje podjęcie środków zaradczych zanim znane z agresywnych praktyk litygacyjnych fundusze inwestycyjne sparaliżują negocjacji w sprawie restrukturyzacji długów; w odniesieniu do obligacji rządowych działaniem takim miałoby być zamrożenie zobowiązań (standstill mechanism) przy pomocy klauzul CAC, a także wykorzystanie prawa o immunitetach celem ograniczenia ryzyka prawnego.

W kontekście unijnym, Grupa europejskich prawników sformułowała apel o zarzucenie planu ograniczenia środków pomocy europejskiej do Europejskiego Mechanizmu Stabilności z jego restrykcyjną polityką warunkowości, która może zdławić perspektywy normalizacji obrotu gospodarzczego. Zamiast tego Unii zarekomendowano wyemitowane unijnych Korona-Obligacji (Verfassungsblog, The Case for Corona Bonds).