Guest post: Prawo właściwe dla umowy o arbitraż – wyrok angielskiego Supreme Court

Jak prawo jest prawem właściwym dla umowy o arbitraż? Prawo wybrane przez strony dla umowy głównej, prawo miejsca arbitrażu, czy prawo państwa, z którym umowa główna pozostaje w najściślejszym związku? W tej niesłychanie istotnej i ciekawej kwestii wypowiedział się ostatnio angielski Sąd Najwyższy (Supreme Court) w wydanym 9 października 2020 r. wyroku w sprawie Enka Insaat Ve Sanayi AS v OOO Insurance Company Chubb, [2020] UKSC 38.

Wyrok wydany został w ramach sporu o odpowiedzialność za pożar w położonej w Rosji elektrowni. Ubezpieczyciel elektrowni, rosyjska spółka OOO Insurance Company Chubb, wypłacając właścicielowi elektrowni odszkodowanie, przejęła prawa z umowy o roboty budowlane („umowa główna”) zawartej z jednym z wykonawców elektrowni, turecką spółką Enka Insaat Ve Sanayi AS. Umowa główna zawierała klauzulę arbitrażową poddającą spory z umowy pod rozstrzygnięcie w ramach postępowania arbitrażowego w Londynie. Prawo właściwe nie zostało określone przez Strony ani dla umowy głównej ani dla umowy arbitrażowej.

Sąd apelacyjny (Court of Appeal), orzekając w przedmiocie prawa właściwego dla umowy arbitrażowej uznał, że z uwagi na brak wyboru tego prawa przez Strony, generalną zasadą jest wyznaczanie tego prawa zgodnie z miejscem siedziby arbitrażu i tym samym uznał prawo angielskie jako właściwe dla tej umowy. 

To rozumowanie odrzucone zostało przez Sąd Najwyższy. Supreme Court orzekł, że generalną zasadą powinno być, że w przypadku braku wyraźnego wyboru prawa dla umowy arbitrażowej przez Strony, prawem właściwym dla umowy arbitrażowej powinno być prawo właściwe dla umowy głównej. Zdaniem Sądu wybrane przez Strony miejsce arbitrażu samo w sobie nie wskazuje na wolę Stron objęcia umowy arbitrażowej prawem tego miejsca.

Wyrok angielskiego Supreme Court jest o tyle ciekawy, że obejmując umowę arbitrażową prawem właściwym dla umowy głównej, kwestionuje de facto obowiązującą powszechnie (chociażby w Polsce, ale nie tylko) zasadę niezależności umowy arbitrażowej od umowy głównej. Warto mieć go na uwadze, projektując klauzulę arbitrażową do umowy międzynarodowej: ustalony w nim sposób określania prawa właściwego jest obcy i kontr-intuicyjny dla polskiego prawnika, wychowanego na zasadzie, że prawo właściwe dla umowy arbitrażowej określa się według miejsca arbitrażu (art. 39 ust. 2 PPM). 

W praktyce nie pozostaje więc nic innego, niż przyjęcie, że odtąd klauzule arbitrażowe powinny być uzupełnione o dodatkowe zdanie, wprost wskazujące, jakie prawo jest prawem właściwym dla umowy o arbitraż.

 

Autor: Dr Michał Roszak, LL.M. – Radca prawny, doktor nauk prawnych, partner Kancelarii Prawnej KOLEGIAL. Specjalizuje się w międzynarodowym prawie gospodarczym, prawie konkurencji i prawie farmaceutycznym.

Doktor nauk prawnych UAM w Poznaniu oraz docteur en droit Université de Rennes 1 we Francji. Absolwent Wydziału Prawa UAM oraz podyplomowych studiów LL.M. z zakresu europejskiego i międzynarodowego prawa gospodarczego na Ludwig-Maximilians Universität w Monachium. Autor kilkunastu publikacji w zakresie prawa farmaceutycznego i prawa konkurencji.

Autor bloga poświęconego zagadnieniom prawnym związanym z zawieraniem międzynarodowych umów gospodarczych: www.umowymiedzynarodowe.pl