Sprawa Grzęda P. Polsce odbędzie się przed ETPCz 19.05.2021

ETPC poinformował dziś, że w dniu 19 maja br. odbędzie się rozprawa (w formie wideokonferencji) przed Wielką Izbą Trybunału w sprawie Grzęda p. Polsce, dotyczącej zarzutu niekonstytucyjnego i niezgodnego z EKPC przerwania kadencji sędziego NSA.

Podając tę informację do publicznej wiadomości Trybunał przypomniał, że zawisłych jest obecnie 27 skarg dotyczących zmian w systemie sądownictwa wprowadzonych w Polsce w latach 2017 – 2018.

https://echr.coe.int/Pages/home.aspx?p=hearings/calendar&c=

Guest Post: W sierpniu 2021 r. wejdzie w życie protokół nr 15 do EKPC

 

W SIERPNIU 2021 R. WEJDZIE W ŻYCIE PROTOKÓŁ NR 15 DO EKPC

 

Kilka dni temu (21 kwietnia) ostatnie państwo-strona EKPC - tj. Włochy, złożyły dokument ratyfikacyjny Protokołu nr 15 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Oznacza to, że Protokół wejdzie w życie w stosunku do wszystkich krajów z dniem 1 sierpnia 2021 r.  Jest to niewątpliwie istotna data zarówno dla samego Trybunału - stanowi bowiem kolejny etap jego długofalowej reformy, jak również dla przyszłych skarżących.

 

Przypomnijmy, że Protokół nr 15 został przyjęty przez KM Rady Europy 16 maja 2013 r., a Prezydent RP podpisał ustawę ratyfikacyjną 27 maja 2015 r. Protokół prowadza do Konwencji szereg istotnych zmian, przede wszystkim skraca termin złożenia skargi do ETPC z sześciu do czterech miesięcy od wydania ostatecznego orzeczenia przez sąd krajowy. Znosi także wymóg „należytego rozpatrzenia sprawy przez sąd krajowy” w przypadku gdy skarżący nie doznał znaczącego uszczerbku, choć nadal Trybunał będzie mógł zdecydować o rozpatrzeniu skargi jeśli uzna, że wymaga tego poszanowanie praw człowieka. Protokół przewiduje również możliwość przekazania skargi przez Izbę do Wielkiej Izby bez możliwości wniesienia sprzeciwu od tej decyzji przez strony postępowania. Poza zmianami strice proceduralnymi, „oficjalne” miejsce w tekście Konwencji (a konkretnie w preambule) znajdzie zasada subsydiarności systemu konwencyjnego oraz doktryna marginesu oceny. Podniesienie rangi drugiej z tych koncepcji może być różnie oceniane, gdyż choć sama doktryna została wypracowana w orzecznictwie ETPC już wiele lat temu, nadal rodzi wiele kontrowersji i jest przedmiotem zainteresowania doktryny.

 

 

dr Julia Kapelańska-Pręgowska

Katedra Praw Człowieka, WPiA UMK

Rekomendacja Komitetu ds. wyboru sędziów ETPCz ws. odrzucenia polskich kandydatów

Przedwczoraj przekazywaliśmy nieoficjalną wówczas informację, jakoby Komitet ds. wyboru sędziów ETPCz rekomendował Zgromadzeniu Parlamentarnemu RE odrzucenia polskich kandydatów na ten urząd. 

Dziś opublikowano oficjalny raport z posiedzenia Komitetu (Doc. 15263 Add. 2). Powodem rekomendacji odrzucenia polskiej listy był przebieg krajowej procedury wyboru kandydatów. Wydaje się zatem, że nasze zastrzeżenia odnośnie do towarzyszącej narracji medialnej były zasadne.

List otwarty środowisk prawniczych w sprawie działań zmierzających do uznania szczepionek przeciwko Covid-19 za dobro wspólne ludzkości

 

Szczepienia przeciwko Covid-19 są od tygodni tematem numer jeden w debacie publicznej. Ten stan rzeczy jest całkowicie zrozumiały, natomiast mniej jasne jest to, czy robi się wystarczająco dużo, aby szczepionki przeciwko Covid były dostępne globalnie.

Cel pozostaje niekwestionowany: doprowadzenie do jak najszybszego końca pandemii przez powszechny, oparty na zasadzie słuszności dostęp do szczepionek na Covid-19. Polityczną deklarację na ten temat podpisało w marcu br. 181 państw, wcześniej tematyka szczepionkowa była obecna m.in. w agendzie Rady Bezpieczeństwa ONZ (zob. streszczenie rezolucji RB ONZ na blogu PPM). Ważne i pogłębione stanowisko  dotyczące powszechnych i dostępnych szczepień jako elementu prawa do zdrowia oraz prawa do czerpania korzyści z postępu naukowego przedstawił także Komitet ONZ ds. praw gospodarczych, socjalnych i kulturalnych.

Czy państwa robią wystarczająco dużo, aby pandemia skończyła się jak najszybciej? Wiele wskazuje na to, że można zrobić więcej niż tylko liczyć na powodzenie COVAX-u (systemu redystrybucji szczepionek zorganizowanym przez WTO i kilka innych podmiotów). W prasie i na forach międzynarodowych trwa intensywna dyskusja o tym, czy istniejący reżim ochrony praw własności intelektualnej nie stanowi zbyt sztywnego gorsetu dla zwiększenia produkcji i dostępności szczepionek w wymiarze globalnym. W komentarzu redakcji tygodnika „Nature” z początku kwietnia br. wyrażono pogląd – podzielany przez inne opiniotwórcze środowiska – że nadszedł czas na tymczasowe zawieszenie niektórych patentów związanych ze szczepionkami, a pandemii nie można traktować jako „zwykłej” okazji do konkurencji rynkowej. Intensywna dyskusja na ten temat toczy się na forum Światowej Organizacji Handlu, a linia sporu przebiega – jak można się domyśleć – pomiędzy państwami bogatej Północy i biedniejszego Południa. Sprawa ma charakter rozwojowy, a obecnie zmianę stanowiska w kwestii ochrony patentów szczepionkowych rozważa administracja USA.

Trudno nie odnieść wrażenia, że problem dostępności szczepionek w wymiarze globalnym – jako warunek zakończenia pandemii – jest w Polsce słabo dostrzegalny. Trzeba jednak odnotować dwie wartościowe inicjatywy: na początku marca Biuro RPO zorganizowało na ten temat webinarium pt. „Patent na zdrowie”; jednocześnie z apelem o działania na rzecz uznania szczepionek przeciwko Covid-19 za dobro wspólne ludzkości wystąpiło polskie środowisko artystyczne („Nie traćmy czasu” – apel podpisało prawie 400 osób).

I tak dochodzimy do konkluzji niniejszego wpisu: warto, aby swój głos na ten temat wyraziło także polskie środowisko prawnicze. Nie jest to inicjatywa związana z żadną instytucją, organizacją ani partią polityczną. W kilkuosobowym gronie prawników zajmujących się prawami człowieka, a także własnością intelektualną i stosunkami międzynarodowymi, sformułowaliśmy na ten temat petycję – list otwarty. Jego głównym celem jest zwrócenie uwagi na konieczność traktowania szczepionek przeciwko Covid-19 jako globalnego dobra ludzkości i zwrócenie się do władz RP o popieranie tego stanowiska na forum międzynarodowym.

Tekst petycji – listu otwartego wraz z formularzem umożliwiającym jego podpisanie znajduje się TUTAJ. 

 

 

dr hab. Michał Balcerzak, prof. UMK

 

Wszyscy polscy kandydaci do ETPCz odrzuceni

Według informacji Gazety Wyborczej, Komitet ds. wyboru sędziów Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy odrzucił listę polskich kandydatów na stanowisko sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. 

Rekomendacja odrzucenia list zostanie teraz przekazana Zgromadzeniu do celem zatwierdzenia w ramach Progress Report of the Bureau of the Assembly and the Standing Committee (Resolution 1366 (2004) as modified by Resolutions 1426 (2005), 1627 (2008), 1841 (2011), 2002 (2014) and 2278 (2019), par. 3). Dopiero wówczas decyzja o odrzuceniu stanie się definitywna, a polski rząd będzie proszony o przedstawienie nowych kandydatur.

Gazeta ogranicza się do komentowania kontrowersyjnej postaci prof. UW dr hab. Aleksandra Stępkowskiego, akcentując jego działalność przede wszystkim jako założyciela Ordo Iuris i neosędziego SN. Pominięto natomiast fakt, że równocześnie odrzucono nie budzące podobnych emocji kandydatury prof. UKSW dr hab. Elżbiety Karskiej oraz dr Agnieszki Szklannej.

Członkowie Komitetu odmówili komentarza do decyzji. Warto w tym kontekście skonfrontować narrację GW z formalnymi podstawami do odmowy rozpatrzenia zaproponowanej listy tj.:

i. the areas of competence of the candidates appear to be unduly restricted; 

ii. not all of the candidates fulfil each of the conditions laid down by Article 21, paragraph 1, of the European Convention on Human Rights; 

iii. one of the candidates does not appear to have an active knowledge of one of the official languages of the Council of Europe and a passive knowledge of the other; 

iv. the national selection procedure did not satisfy the minimum requirements of fairness and transparency; 

v. the Advisory Panel was not duly consulted.  

W tej sytuacji wydaje się wątpliwym, żeby to akurat konserwatywne poglądy przesądziły o negatywnym zaopiniowaniu list.

O budzącej spore emocje procedurze wyłaniania kandydatów pisaliśmy tu i tutaj. 

Kadencja sędziego Krzysztofa Wojtyczka upływa 31 października b.r.

Obowiązkowe szczepienia dzieci nie naruszają praw i wolności gwarantowanych Europejską Konwencją Praw Człowieka - Vavřička i inni p. Czechom

Europejski Trybunał Praw Człowieka wypowiedział się w jakże aktualnym temacie szczepień. Orzekając w sprawie Vavřička i inni p. Czechom orzekł, że nałożenie na rodziców grzywny bądź odmowa przyjęcia dziecka do przedszkola w sytuacji niewywiązania się przez rodziców z obowiązkowych szczepień dzieci (przeciwko dziewięciu chorobom) nie stanowi naruszenia praw gwarantowanych w EKPC.

Z orzeczenia wyraźnie wynika, że Trybunał rozważył nie tylko kwestię przyczyny wprowadzenia obowiązku szcepień (ochrona zdrowia w kontekście chorób zakaźnych), proporcjonalności (brak przymusowego wykonania szczepień, kwestia dolegliwości konsekwencji, jakie spotkały skarżących - grzywna i brak możliwości uczęszczania do przedszkola), ale też kwestię przeprowadzenia przez rząd czeski rzetelnej debaty na temat działania i skuteczności szczepionek, która została oparta na merytoryznych argumentach medycznych.

Do postępowania przyłączyły się aż cztery rządy (francuski, niemiecki, polski i słowacki) oraz kilka organizacji pozarządowych. 

Orzeczenie zapadło większością głosów 16 do 1, a zdanie odrębne złożył sędzia Krzysztof Wojtyczek. Warto jednak zwrócić uwagę, iż sędzia nie zakwestionował idei obowiązkowych szczepień, ale brak dokonania przez Trybunał pewnych ustaleń faktycznych oraz zastosowany sposób argumentacji.

Podróżowanie do USA personelu MTK znów bezpieczne

 Na stronie MTK poinformowano właśnie, że administracja Joe Bidena zdecydowała o  uchyleniu zarządzenia wykonawczego nr 13928, kończąc tym samym sankcje wobec prokurator MTK Fatou Bensoudy i starszego członka personelu jej biura, Phakiso Mochochoko, znosząc ograniczenia wizowe dla niektórych pracowników MTK. To dobra informacja dla personelu trybunału, znów mogą bezpiecznie podróżować do Stanów bez zagrożenia wrogimi atakami.

Informacja na stronie:

https://www.icc-cpi.int/Pages/item.aspx?name=pr1585

Potwierdzony wyrok w sprawie Bosco Ntagandy

30 marca 2021 r., Izba Odwoławcza Międzynarodowego Trybunału Karnego  wydała wyrok potwierdzający większością głosów decyzję Izby Orzekającej  z dnia 8 lipca 2019 r., w której uznano że Bosco Ntaganda jest winny 18 zarzutów zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych w Ituri w Demokratycznej Republice Konga w latach 2002-2003. 

Ponadto Izba Odwoławcza jednogłośnie potwierdziła decyzję Izby Orzekającej z dnia 7 listopada 2019 r., Na mocy której Pan Ntaganda został skazany łącznie na 30 lat pozbawienia wolności. Wyrok i sentencja są teraz ostateczne.

Uniewinniający wyrok Izby Odwoławczej MTK w sprawie Gbagbo i Blé Goudé

Dwa dni temu Izba Odwoławcza Międzynarodowego Trybunału Karnego potwierdziła wyrok Izby Orzekającej MTK, która w styczniu 2019 roku uniewinniła byłego prezydenta Wybrzeża Kości Słoniowej Laurenta Gbagbo i byłego Ministra Sportu Charlesa Blé Goudé od zarzutów popełnienia zbrodni przeciwko ludzkości, między innymi zabójstw, zgwałceń, innych nieludzkich czynów o podobnym charakterze lub alternatywnie usiłowania popełnienia zabójstw, prześladowań, od grudnia 2010 do kwietnia 2011 - podczas walk powyborczych. 

Nie obyło się bez kontrowersji wyrok Izby Orzekającej wydano ustnie w styczniu 2019. Na wyrok pisemny uniewinnieni czekali 6 miesięcy (pisaliśmy o tym tu i  tu ). Już wcześniej mogli opuścić areszt. 

Wyrok Izby Odwoławczej potwierdza ustalenia Izby Orzekającej odnosząc się między innymi do słabych dowodów zebranych w sprawie. 

Wyrok znajduje się tu.