Guest post: Aktualizacja europejskiej strategii przemysłowej - jakie korzyści dla jednolitego rynku UE?

Źródło: https://www.eesc.europa.eu/en/news-media/news/new-industrial-strategy-europe-brings-much-needed-paradigm-shift-says-eesc

5 maja 2021 r. Komisja Europejska ogłosiła aktualizację europejskiej strategii przemysłowej 2020, która ma uzupełnić podstawy i założenia pierwotnie określone w dokumencie z 10 marca 2020 r. Nowa Strategia Przemysłowa UE stanowi odpowiedź na wyzwania legislacyjne spotęgowane kryzysem COVID-19 i ma wyznaczyć nowy plan transformacji gospodarczej Europy, by przyspieszyć przemianę jej gospodarki w bardziej zrównoważoną, cyfrową i konkurencyjnie odporną na arenie światowej.

Kryzys COVID-19 

Wnioski wyciągnięte z kryzysu pandemicznego unaoczniają wzajemną zależność globalnych łańcuchów wartości i wskazują elementy europejskiego rynku handlowego, pozostawiające jeszcze wiele do życzenia w kwestii łatwości transgranicznej wymiany dóbr. COVID-19 w różny sposób wpłynął na otoczenie ekonomiczne przedsiębiorstw poszczególnych branż, jednak pozwolił rozpoznać pewne wspólne, systemowe problemy rynku UE. Ukazał zatem rolę granic międzypaństwowych w hamowaniu swobodnego przepływu osób, towarów i usług oraz uświadomił, że przerwanie globalnego łańcucha dostaw stanowić może przyczynę niedostępności podstawowych produktów. COVID-19 wpłynął na sytuację, w której w obliczu kryzysu znaleźli się konsumenci wielu dóbr dowodząc, że również i popyt może okazać się podatny na zakłócenia płynności dostaw, zamknięcie granic oraz fragmentację rynku dóbr i usług. Poprawy funkcjonowania gospodarki europejskiej upatruje się w silnym i odpornym na zakłócenia jednolitym rynku UE, którego nowe, zaktualizowane instrumenty przedstawiono poniżej. 

  

Jednolity rynek europejski  

Zaktualizowana strategia cyfrowa koncentruje się na obszarach, które należy wzmocnić celem podniesienia odporności jednolitego rynku na występowanie nadzwyczajnych okoliczności społeczno-ekonomicznych. Zasadniczo podtrzymuje się opinię, jakoby istotne było utrzymanie swobody przepływu osób, towarów, usług i kapitału wewnątrz obszaru gospodarczego UE. Komisja Europejska zamierza to jednak przeprowadzić w oparciu o strategię uwzględniającą w przyszłych planach legislacyjnych tzw. instrument nadzwyczajny jednolitego rynku, który stanowić będzie rozwiązanie strukturalne, zapewniające ciągłość przepływu poszczególnych swobód, bez względu na okoliczności gospodarcze i społeczne. Narzędzie ma być zaplanowane w sposób, który w przypadku przyszłych kryzysów pozwoli zapobiec problemowi niedoboru produktów o krytycznym znaczeniu wobec gospodarki, a to wszystko za sprawą legislacji, która pomoże zapewnić ciągłość dostaw i dostępność produktów, a także umożliwi zacieśnienie międzynarodowej współpracy na polu zamówień publicznych.  

 

Komisja Europejska podnosi ponadto, że kluczowym w kontekście sprawnego funkcjonowania jednolitego rynku jest wyższa egzekwowalność postanowień tzw. dyrektywy usługowej (dyrektywa 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym). Państwa członkowskie powinny kontynuować wypełnianie swoich dotychczasowych obowiązków, ze szczególnym uwzględnieniem obowiązku powiadamiania, który umożliwi szybszą identyfikację i przezwyciężanie wyłaniających się na rynku barier gospodarczych. Strategia uwzględnia też element nadzoru nad rynkiem wewnętrznym, który powinien zostać wzmocniony poprzez wspieranie realizujących go organów krajowych we wdrażaniu instrumentów gospodarki cyfrowej w dziedzinie kontroli produktów i gromadzenia danych. 

 

Nie bez znaczenia wobec jednolitego rynku wewnętrznego pozostają jego podmioty, wobec których zaktualizowana strategia przemysłowa zakłada znaczące inwestycje. Małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), jako podmioty bezpośrednio zaangażowane w transakcje odbywające się na jednolitym rynku, wymagać będą uregulowania obejmującego swym zakresem problematykę pozasądowego rozstrzygania sporów, które ma w efekcie zapobiec powstawaniu opóźnień w płatnościach na rzecz MŚP oraz ograniczyć ryzyko ich ewentualnej niewypłacalności.  

 

Implementacja   

Postanowienia zaktualizowanej strategii przemysłowej UE w kontekście wzmocnienia jednolitego rynku wewnętrznego zostały uwzględnione m.in. w nowym pakiecie legislacyjnym, dotyczącym prawnej regulacji usług cyfrowych w UE, którego projekt ukazał się w grudniu 2020 r. W jego skład wchodzić mają zasadniczo dwa akty prawne – akt o rynkach cyfrowych (ang. Digital Markets Act) oraz akt o usługach cyfrowych (ang. Digital Services Act), uzupełnione przez narzędzie konkurencji (ang. New Competition Tool). Pierwszy z nich ma zdefiniować platformy kontrolujące dostęp do danych i usług, które uznawane będą za tzw. strażników dostępu (ang. gatekeepers), nałożyć dodatkowe obowiązki ex ante na platformy internetowe i przedstawić katalog praktyk zakazanych wobec ich użytkowników oraz klientów biznesowych. Wśród ograniczeń znajdą się m.in. zakaz łączenia danych osobowych z różnych serwisów internetowych, zakaz preferowania własnych usług (samopozycjonowania) oraz zakaz zmuszania użytkowników do korzystania z innych usług tej samej platformy. Digital Services Act ma z kolei objąć swym zakresem kwestie moderacji treści przez operatorów platform internetowych, doboru reklam czy sposobu rekomendowania reklam przez algorytmy, wprowadzając standardy minimalnej przejrzystości ich działania. 

 

Komisja Europejska zaproponowała również powstanie rozporządzenia, pozostającego w ścisłym związku z europejską strategią przemysłową, mającego za zadanie wyeliminować zakłócający wpływ zagranicznych subsydiów na jednolity rynek UE. Nowe przepisy mają skutecznie kontrolować zagraniczne subsydia przyznawane przez rządy państw spoza UE, zapobiegając naruszeniom konkurencji na jednolitym rynku i stwarzając warunki dynamicznego rozwoju gospodarczego. 

 

Strategia przemysłowa znajdzie ponadto ucieleśnienie w zestawie działań legislacyjnych, którego zadaniem będzie dokonanie kontroli procesów konkurencji zachodzącej na rynku wewnętrznym (m.in. kontrola reguł dotyczących fuzji przedsiębiorstw, definicji rynkowej i pomocy publicznej).  

 

Podsumowanie 

Jednolity rynek UE w kształcie ukazanym w Nowej Strategii Przemysłowej wymaga dalszego pogłębienia i harmonizacji tych norm, które mają znaczenie w szczególności wobec Małych i Średnich Przedsiębiorstw, jako podmiotów bezpośrednio zaangażowanych w transakcje rynkowe. Kryzys COVID-19 dowiódł wprawdzie, że wiele z przedsiębiorstw jest w stanie szybko reagować na zmieniające się okoliczności ekonomiczne, zmieniając profil swojej działalności bądź przenosząc centrum swojej działalności w sferę Internetu. Nie jest to natomiast rozwiązanie długoterminowe i nie powinno zostać pozostawione w gestii indywidualnych działań przedsiębiorców. Jednolity rynek wymaga rozwiązań systemowych, które zarysowane w aktualizacji strategii przemysłowej uodpornią go na przyszłe wyzwania ekonomiczno-społeczne i kryzysy gospodarcze. 

 

Komunikat prasowy Komisji Europejskiej dostępny jest tutaj.

Oryginalny tekst aktualizacji europejskiej strategii przemysłowej tutaj.

Więcej na temat europejskiej strategii przemysłowej: tutaj, tutaj oraz tutaj.

Autor: Karolina Jerzyk, studentka prawa (Uniwersytet Wrocławski i Uniwersytet Humboldtów w Berlinie), stypendystka NCN w Instytucie Nauk Prawnych Uniwersytetu Opolskiego (UMO-2019/35/B/HS5/02084)