TK: wyrok ETPCz to sententia non existens

15 czerwca. b.r. Trybunał Julii Przyłębskiej wydał postanowienie w sprawie P 7/20. W kluczowym z perspektywy PPM ustępie Trybunał orzekł (par 2.2):

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, wyrok ETPC z 7 maja 2021 r. w zakresie, w jakim odnosi się do Trybunału Konstytucyjnego, oparty jest na tezach świadczących o nieznajomości polskiego porządku prawnego, w tym fundamentalnych założeń ustrojowych, określających pozycję, ustrój i rolę polskiego sądu konstytucyjnego. W tym zakresie został wydany bez podstawy prawnej, z przekroczeniem przez ETPC powierzonych mu kompetencji, i stanowi bezprawną ingerencję w krajowy porządek prawny, w szczególności w kwestie, które pozostają poza właściwością ETPC; z tych powodów musi być uznany za wyrok nieistniejący (sententia non existens).

Tym samym Trybunał oddalił kolejny wniosek RPO Adama Bodnara o wyłączenie sędziego Justyna Piskorskiego ze sprawy dotyczącej wniosku Izby Dyscyplinarnej SN. ID wystąpiła z pytaniem, czy jest zobowiązana natychmiast wykonać postanowienie zabezpieczające Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ws. dotyczącej wadliwego powołania składu Izby.

Pierwszy wniosek RPO - o wyłączenie sędziego dublera - został oddalony.

Od tego czasu, 7 maja 2021 ETPCz wydał wyrok ws. Xero Flor skarga nr 4907/18 (o której pisaliśmy w 2019). ETPCz orzekł, że wadliwy sposób obsadzenia Mariusza Muszyńskiego w składzie Trybunału godzi w prawo obywateli do sądu. 

W zw. z powyższym orzeczeniem RPO wniósł do wyłączenie od orzekania Justyna Piskorskiego. Zdaniem Rzecznika wyłączenie jest niezbędne zarówno w zw. z brakiem prawidłowego umocowania w Trybunale Konstytucyjnym, jak braku gwarancji niezawisłości i bezstronności.

Trybunał Przyłębskiej oddalił "wniosek Rzecznika oparty jest na niewłaściwych podstawach prawnych i jako taki nie ma waloru wniosku o wyłączenie sędziego z udziału w rozpoznawaniu sprawy" (par. 1.5). Pomimo tego, "ze względu na precedensowy charakter sprawy, Trybunał odniesie się merytorycznie do zarzutów i argumentów sformułowanych przez Rzecznika." 

Właśnie w tym kontekście padło wyżej przytoczone sformułowanie nt. wyroku nieistniejącego. Zdaniem Trybunału, "[jego] analiza nie pozostawia wątpliwości, że Trybunał Konstytucyjny nie jest sądem w rozumieniu art. 6 ust. 1 EKPCz (jak i art. 45 ust. 1 Konstytucji), zatem przepis ten nie może stanowić podstawy do oceny, czy postępowanie przed Trybunałem spełnia standardy konwencyjne. To znaczy ostatecznie, że wniosek Rzecznika podlegał oddaleniu nie tylko z powodów formalnych (pkt 1.5., cz. II uzasadnienia), lecz pozbawiony był także podstaw materialnych. " (par. 2.7).

Zob. także komenatrz Ricka Lawsona, “Non-Existent” The Polish Constitutional Tribunal in a state of denial of the ECtHR Xero Flor judgment, Verfassungsblog.