Dlaczego Polska powinna uważnie przyglądać się postępowaniu RPA v. Izrael?

 29 grudnia 2023 r. RPA rozpoczęła postępowanie przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości przeciwko Izraelowi zarzucając Izraelowi czyny ludobójcze, jak i brak podjęcia działań na rzecz ich zapobieżenia. Na kilkudziesięciu stronach RPA Skrupulatnie wskazała:

- na szereg wypowiedzi władz izraelskich, które mogą wskazywać na cele ludobójcze

- na efekty operacji w Gazie i różne działania, które mogłyby mieć charakter aktów ludobójczych

- na szereg raportów, wystąpień organów międzynarodowych potwierdzających niebezpieczeństwo popełnienia ludobójstwa.

Jednak w niniejszym poście chciałam odpowiedzieć w kilku punktach, dlaczego Polska powinna uważnie przyglądać się temu postępowaniu. Ano dlatego iż:

1. Naruszenie zakazu ludobójstwa jest naruszeniem normy erga omnes, a więc także wymierzonym w Polskę, która jest stroną Konwencji z 1948 r. w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa.

2. Naruszenie zakazu ludobójstwa to naruszenie normy peremptoryjnej, a ciężkie naruszenie takiej normy uruchamia obowiązki państw trzecich (czyli także Polski), aby podjęły działania na rzecz zatrzymania tego typu naruszeń (tu warto wspomnieć o wystąpieniach przedstawicieli RPA, którzy przepraszali, że wniosek do MTS złożyli tak późno).

3. Toczące się postępowanie (równolegle z innymi postępowaniami  jak Gambia v. Mjanma; Kanada, Holandia v. Syria otwiera drogę do potwierdzenia praw procesowych państw bezpośrednio nie dotkniętych skutkami danych naruszeń, czyli także Polski.

4. Sprawa dotyczy interpretacji konwencji w sprawie ludobójstwa, której stroną jest Polska, a więc automatycznie należy rozważać możliwość interwencji.

5. A propos interwencji - interweniujemy w innej sprawie dot. ludobójstwa, czyli Ukraina v. Rosja, a więc zapoznanie się z argumentami stron jest kluczowe.

6. Sprawa dotyczy ram dopuszczalnej reakcji na bezprawne, rażące naruszenie prawa (zbrodnie z 7.10.) i dotyka problemu samoobrony, okupacji, sposobu prowadzenia działań zbrojnych - to są wszystko kwestie kluczowe z punktu widzenia państwa polskiego, a Polska miała ogromne zasługi co do klaryfikacji niektórych norm i warto by o ich interpretację w dobrej wierze się upominała.

7. W konflikcie, którego dotyczy sprawa, ofiarami po obu stronach byli i są Polacy - państwo polskie powinno więc bronić ich praw także i w kontekście toczącego się postępowania.

8. Trwają obrady Zgromadzenia Ogólnego ONZ, gdzie państwa odnoszą się do sytuacji na Bliskim Wschodzie i sprawa postępowania przed MTS jest publicznie dyskutowana przez przedstawicieli większości państw świata.

9. Ta sprawa jest kluczowa, jeśli chodzi o ocenę skuteczności prawa międzynarodowego i jeśli Polska chce być konsekwentna we wspieraniu roli prawa międzynarodowego, to to jest moment by wyrazić wsparcie dla trybunału i oświadczyć, że każda decyzja będzie zaakceptowana przez Polskę. Trybunał jest obecnie pod ogromną presją, takie wsparcie jest konieczne.

10. Toczą się inne postępowania w sprawie sytuacji w Palestynie - procedura opinii doradczej, sprawa przeniesienia ambasady USA do Izraela - rozstrzygnięcie tych kwestii też ma znaczenie dla polskiej dyplomacji.

P.S. dodam jeszcze, że już 1. dzień ustnego wysłuchania w sprawie środków tymczasowych to były fajerwerki argumentacji prawniczej, na sali są legendy prawa międzynarodowego.