Polska przystępuje do Prokuratury Europejskiej (EPPO)

5 stycznia 2024 roku, Minister Sprawiedliwości poinformował o złożeniu notyfikacji Polski o zamiarze uczestnictwa we wzmocnionej współpracy w zakresie Prokuratury Europejskiej ustanowionej na mocy rozporządzenia z 2017 roku. 

Prokuratura Europejska (EPPO) ma swoje umocowanie prawne w art. 86 TFUE a swoją działalność rozpoczęła 1 czerwca 2021 roku. Kompetencja EPPO jest ograniczona względem prokuratur państw członkowskich i ma charakter uzupełniający. Obejmuje przestępstwa na szkodę interesów finansowych UE (nie tylko „VAT-owskie”) - są  to nadużycia finansowe (powyżej 10 000 EUR), korupcja, pranie pieniędzy, sprzeniewierzenie lub transgraniczne wyłudzenia VAT w kwocie powyżej 10 mln EUR. Co do zasady EPPO jest właściwa w sprawach określonych w dyrektywie PIF – a więc głównie w przestępstwach dotyczących nadużyć przy wykorzystaniu funduszy unijnych. Działania EPPO mają charakter transgraniczny i opierają się na współpracy międzynarodowej m.in. z takimi agencjami UE jak Europol czy Frontex.

Prace nad ukształtowaniem EPPO trwały od 2013 roku, a Polska brała w nich aktywny udział.  EPPO została stworzona w ramach wzmocnionej współpracy, więc uczestnictwo w niej nie jest obowiązkowe dla państw członkowskich. Dotychczas Polska należała do grupy 5 państw, które nie przystąpiły do tej współpracy (razem z Danią, Irlandią, Szwecją i Węgrami). Każde z tych państw może dołączyć w dowolnym momencie. Decyzja poprzedniego rządu o nieprzystępowaniu do wzmocnionej współpracy w zakresie ścigania przestępstw przeciwko interesom finansowym UE, była trudna do zrozumienia.

W wyniku decyzji aktualnego rządu, po rozpatrzeniu przez Komisję Europejską polskiej notyfikacji (KE ma na to 4 miesiące), polski prokurator dołączy do Kolegium EPPO (ciała decyzyjnego działającego w oparciu o zasadę kolegialności) jako jeden z prokuratorów europejskich. Do EPPO dołączą także delegowani prokuratorzy europejscy prowadzący śledztwa w Polsce w imieniu tej instytucji.

Choć EPPO jest wciąż młodą instytucją, może już pochwalić się licznymi postępowaniami (zgodnie z raportem z 2022 roku, EPPO otrzymała 3318 zgłoszeń i wszczęła 865 dochodzeń, odpowiadających szkodom szacowanym na 9,9 mld euro). Po skutecznym dołączeniu Polski, na pewno usłyszymy również o działaniach prowadzonych w związku z przestępstwami finansowymi związanymi z naszym państwem.