Czy przyjęta rezolucja przerwie swoisty impas na szczeblu ONZ i pozwoli na skuteczne wdrożenie środków zmierzających do zawieszenia broni w Gazie i podjęcia działań w kierunku pomocy humanitarnej dla ludności cywilnej?
RB ONZ wyrażając głębokie zaniepokojenie katastrofalną sytuacją humanitarną w Strefie Gazy, uznając trwające wysiłki dyplomatyczne Egiptu, Kataru i USA, mające na celu doprowadzenie do zaprzestania działań wojennych, uwolnienie zakładników i zwiększenie dostarczania i dystrybucji pomocy humanitarnej.
1. żąda natychmiastowego zawieszenia broni na miesiąc Ramadan, przestrzeganego przez wszystkie strony, mającego prowadzić do trwałego zawieszenia broni
2. domaga się natychmiastowego rozwiązania i bezwarunkowego uwolnienia wszystkich zakładników, a także zapewnienia pomocy humanitarnej, zaspokojenia potrzeb medycznych i innych potrzeb humanitarnych,
3. a także domaga się, aby strony wywiązały się ze swoich zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego w stosunku do wszystkich osób zatrzymanych;
4. podkreśla pilną potrzebę zwiększenia przepływu pomocy humanitarnej i wzmocnienia ochrony ludności cywilnej w całej Strefie Gazy i podtrzymuje swoje stanowisko żądania zniesienia wszelkich barier w dostarczaniu pomocy humanitarnej, zgodnie z międzynarodowym prawem humanitarnym i rezolucjami nr 2712 (2023) i 2720 (2023);
5. postanawia aktywnie zająć się sprawą.
Reakcje polityczne
Naturalnie, przyjęcie rezolucji, jak również jej treść, wywołały zasadne komentarze ze strony przedstawicieli sceny politycznej państw członkowskich ONZ i sprzeciw ze strony Premiera Izraela, który na znak protestu wobec zmiany kierunku polityki USA, odwołał planowaną wcześniej wizytę w Waszyngtonie.
Ambasador Algierii Amar Benjama, komentując przyjęcie rezolucji stwierdził, że: „Rada Bezpieczeństwa w końcu odpowiada na wezwania społeczności międzynarodowej i Sekretarza Generalnego” Ambasador i Stały Przedstawiciel Francji Nicholas de Rivière zaznaczył, że: „przyjęcie tej rezolucji pokazuje, że Rada Bezpieczeństwa może nadal działać, jeśli wszyscy jej członkowie dołożą niezbędnych wysiłków, aby wywiązać się ze swojego mandatu”. (zob. Gaza: Security Council passes resolution demanding ‘an immediate ceasefire’ during Ramadan | UN News). Natomiast Sekretarz Generalny ONZ, António Guterres, powiedział, że długo oczekiwana rezolucja musi zostać wdrożona, a zaniechanie tego przez Radę byłoby „niewybaczalne”.
Ale zasadnym jest pytanie nie tylko o skutki polityczne, ale przede wszystkim skutki prawne i realny efekt przyjętej rezolucji w odniesieniu do katastrofalnej sytuacji ludności cywilnej w Gazie.
Niestety, treść rezolucji, w moim przekonaniu, należy poddać zasadnej krytyce pod kątem użytych sformułowań, które mogą nastręczać realne problemy implementacyjne i wystawiają się na zarzut zachowawczości i niejednoznaczności.
Podmiotami zobowiązanymi na mocy rezolucji są Izrael i Hamas – strony konfliktu zbrojnego o zupełnie odmiennym statusie prawnym w świetle prawa międzynarodowego. Izrael, jako podmiot państwowy zobowiązany na mocy prawa międzynarodowego i jako państwo członkowskie ONZ, jest podmiotem mechanizmu sankcji, które RB ONZ może zastosować na mocy rozdziału VII Karty Narodów Zjednoczonych. Jest podmiotem, wobec którego RB może żądać zastosowania środków przyjętych na mocy art. 41 i art. 42 KNZ.
Natomiast Hamas (z arab. Islamski Ruch Oporu), partia sprawująca władzę w Strefie Gazy od 2006 roku, to podmiot oficjalnie uznany przez Unię Europejską (zob. m.in. Procedure File: 2023/2899(RSP) | Legislative Observatory | European Parliament (europa.eu) i Stany Zjednoczone za organizację o charakterze terrorystycznym (zob. m.in. stanowisko Senatorów USA wobec ataku Hamasu z dnia 7 października 2023 r., w którym domagają się zastosowania przez Radę Bezpieczeństwa ONZ sankcji wobec Hamasu Lankford-Rosen-Letter-to-UN.pdf (senate.gov). Trudno zatem o zrównanie praw i obowiązków obu podmiotów w świetle prawa międzynarodowego, zwłaszcza KNZ.
Jednocześnie, godzi się podnieść, iż interpretacja literalna rezolucji może prowadzić do błędnego wniosku, iż wykonanie zobowiązań przez Izrael jest uzależnione od uprzednich kroków podjętych przez Hamas (zwolnienie zakładników). Byłoby to oczywiście sprzeczne z zasadą przestrzegania prawa międzynarodowego, w tym prawa humanitarnego i postanowień IV konwencji genewskiej.
Krytyczne zarzuty dotyczące warstwy merytorycznej rezolucji odnoszą się do przyjętego okresu zawieszenia broni na czas Ramadanu. Biorąc pod uwagę fakt, iż jej przyjęcie nastąpiło w połowie miesiąca Ramadanu, a wdrożenie rezolucji wymaga określonego czasu, RB ONZ nie będzie w stanie wyegzekwować podjętej decyzji. Nie jest również jasne, czy z treści rezolucji wynika, że po zakończeniu świętego dla muzułmanów miesiąca, działania zbrojne mogą być dalej prowadzone. Wyraźne wskazanie kierunku trwałego zawieszenia broni po zakończeniu Ramadanu może prowadzić do wniosku, iż rezolucję należy interpretować w kontekście zobowiązania Izraela do podjęcia skutecznych kroków ku procesowi pokojowemu i rozwiązaniu zmierzającemu do idei dwupaństwowości jako jedynej dającej nadzieję na możliwość trwałego urzeczywistnienia realizacji zobowiązań wypływających z KNZ, w tym realizacji prawa do samostanowienia.
Z drugiej strony pozytywnie należy ocenić ostatnie zdanie rezolucji, które stanowi rodzaj samozobowiązania dla RB ONZ do podjęcia skutecznych i niezwłocznych środków implementacyjnych, zgodnie z duchem art. 48 KNZ.
RB ONZ a MTS
Zdaniem autorki zasadne byłoby chociażby odwołanie się w treści rezolucji do decyzji Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (MTS) z dnia 26 stycznia 2024 r. w sprawie zasądzenia środków tymczasowych w sprawie z wniosku RPA przeciwko Izraelowi o naruszenie Konwencji o ludobójstwie (zob. The Court indicates provisional measures (icj-cij.org).
MTS uznał, iż mając na uwadze podstawowe wartości, które mają być chronione na mocy Konwencji o ludobójstwie, istnieje duże prawdopodobieństwo naruszenia prawa Palestyńczyków w Gazie do ochrony przed ludobójstwem i związanymi z nimi czynami zabronionymi w art. 3 Konwencji o ludobójstwie. Izrael został zobowiązany, aby zapobiec popełnianiu wszelkich czynów z zakresu art. 2 Konwencji o ludobójstwie na terytorium Strefy Gazy (zob. Application of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide in the Gaza Strip (Sou (icj-cij.org).
Zobacz także: komentarz autorki do decyzji MTS:
Co ważne, tuż po przyjęciu omawianej rezolucji, MTS w dniu 28 marca 2024 r. wydał kolejną decyzję modyfikującą zakres zasądzonych środków tymczasowych w związku z pogarszającą się sytuacją Palestyńczyków w Gazie (więcej: Application of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide in the Gaza Strip (Sou (icj-cij.org). Więcej na temat decyzji MTS wkrótce.
Dlatego też, zdaniem autorki, RB ONZ zaprzepaściła szansę na wyraźne potwierdzenie jednoznacznego kierunku działań wszystkich organów ONZ, w tym Sądu Światowego i organu odpowiedzialnego za utrzymanie światowego pokoju i bezpieczeństwa, a także przestrzeganie praw człowieka. Wynika to wszak z samego założenia powszechnego systemu ochrony praw człowieka - organy i instytucje ONZ winny działać w sposób spójny, uzupełniający się wzajemnie, w oparciu o przyznane im kompetencje. Działanie to pomogłoby w budowie pełnej świadomości skali naruszeń w Gazie, a także zakresu zobowiązań wynikających z międzynarodowego prawa humanitarnego, zarówno po stronie Izraela, jak i władz Hamasu. Jednoznaczne wyartykułowanie w rezolucji w formie nawiązania, czy też przypomnienia o zobowiązaniu do wykonania środków tymczasowych zasądzonych przez MTS niewątpliwie wzmocniłoby wartość wiążącą rezolucji i ułatwiłoby jej implementację. Tym bardziej, że po stronie przedstawicieli Gabinetu Prezydenta USA słychać opinie (zob. m.in. Israel cancels Washington visit after US allows UN Gaza ceasefire resolution to pass | CNN) jakoby rezolucja nie miała charakteru wiążącego. Twierdzenie to jest oczywiście sprzeczne z treścią art. 25 KNZ ONZ i może prowadzić do osłabienia skutecznej implementacji dokumentu, uzależniając stopień jego wdrożenia od aktualnie zajmowanego stanowiska politycznego.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz