Zakończenie sztucznego podtrzymywania życia nie stanowi naruszenia EKPCz

Wielka Izba ETPCz zakończyła 5 czerwca sprawę, o której pisaliśmy na blogu już dwukrotnie (tu i tu), dotyczącą decyzji władz francuskich zezwalającą na odłączenie od sztucznego odżywiania i nawadniania pana Vincenta Lambert (wyrok w sprawie Lambert i inni p. Francji). Przypomnijmy, że wyniku skargi do Trybunału zastosowane zostały środki tymczasowe w stosunku do władz francuskich, polegające na obowiązku wstrzymania wykonania wyroku Conseil d’Etat zezwalającego na zaprzestanie uporczywej terapii. Pan Lambert uległ poważnemu wypadkowi drogowemu w 2008 r. i od tego czasu jest tetraplektykiem, całkowicie zależnym od sztucznego odżywiania i nawadniania. Orzeczenie organów francuskich zakwestionowali rodzice pana Lamberta i to oni zwrócili się do Trybunału.

Wydając piątkowe orzeczenie Trybunał zauważył, że pomiędzy państwami Rady Europy nie ma zgodności co do postępowania w przypadku sytuacji, gdy podejmowana jest decyzja o zaprzestaniu sztucznego odżywiania. W tej sferze państwom musi być pozostawiony margines uznania. Trybunał uznał, że dotyczące tej kwestii przepisy obowiązujące we Francji tworzyły wyraźne ramy prawne w których, w sposób nie budzący wątpliwości mogła być podjęta decyzja w sytuacjach takich, jak stanowiąca okoliczności skargi. Trybunał dostrzegając wagę problemów wynikających ze złożonej do niego skargi – chodziło przecież o fundamentalne prawo do życia!, uznał, że pierwszoplanową rolę w zapewnieniu by decyzja o zakończeniu sztucznego odżywiania była zgodna z prawem krajowym i wymogami Konwencji i by uwzględniała wolę pacjenta, powinny odgrywać władze krajowe. W tej sytuacji ETPCz uznał, że władze francuskie nie naruszyły zobowiązania w zakresie wypełnienia obowiązków pozytywnych płynących z art. 2 Konwencji. Warto podkreślić, że Trybunał uznał, iż zarówno całokształt przepisów francuskich, jak i sposób, w jaki zostały one zinterpretowane przez Conseil d’Etat, a także proces podejmowania decyzji, w którym w bardzo skrupulatny sposób uwzględniono wszystkie stanowiska oraz opinie lekarskie, oceniane łącznie spowodowały, iż spełnione zostały wymogi płynące z art. 2 Konwencji. 

Wyrok zapadł większością głosów 12:5. W bardzo mocnym i emocjonalnym zdaniu odrębnym pięciu sędziów wyraźnie napisało, iż konsekwencją wyroku będzie pozbawienie ciężko upośledzonej osoby jedzenia i picia, co jest konkluzją nie tylko przerażającą, ale też równoznaczną z obniżeniem poziomu ochrony, który gwarantowała dotychczas Konwencja i Trybunał osobom nieporadnym.

Wyrok w sprawie Lambert i inni p. Francji z pewnością zostanie zaliczony do kamieni milowych orzecznictwa. Jest kolejnym, po m.in. wyrokach w sprawach Pretty p. Wlk. Brytanii, czy Vo p. Francji, w którym Trybunał musiał zmierzyć się dylematami i problemami wychodzącymi daleko poza rozważania o charakterze prawnym. Równocześnie wyrok zawiera wiele wskazówek dla ustawodawcy krajowego i organów stosowania prawa co do tego, w jaki sposób powinny być rozstrzygane kwestie, takie jak ta poruszona w skardze. W tym zakresie Trybunał jeszcze raz podkreślił konieczność zapewnienia odpowiednich ram prawnych dla podejmowania decyzji i konieczność uwzględnienia w procesie decyzyjnym stanowisk wszystkich osób, których sytuacja ta dotyczy.