Powództwo ws. pogwałcenia praw człowieka przez psychologów tortur CIA dopuszczone przez sąd

Za Law Professors z pewnym opóźnieniem chcieliśmy czytelnikom PPM zwrócić uwagę na ostatni przełom w toczącym się przed amerykańskich wymiarem sprawiedliwości precedensowym postępowaniu przeciwko dwóm zleceniobiorcom Centralnej Agencji Wywiadowczej na opracowanie metod tortur. Powód w sprawie, Amerykańska Unia Wolności Obywatelskich UCLA, drugi raz zdołał przekonać sąd do odrzucenia zarzutów jurysdykcyjnych i proceduralnych w postępowaniu w interesie zagranicznych podmiotów poddanych nieludzkiemu i poniżającemu traktowaniu w ramach amerykańskiej „wojny z terroryzmem”.

Postępowanie wszczęto w 2015 r. w imieniu trzech osób przetrzymywanych przez CIA: Suleiman Abdullah Salima, Mohamed Ahmed Ben Souda i Gul Rahmana (ten ostatni zmarł w ośrodku odosobnienia). Zostali oni poddani „eksperymentalnemu programowi tortur stworzonemu, wdrożonemu i osobiście nadzorowanemu” przez dwóch pozwanych psychologów pracujących na zlecenie CIA. Powództwo wniesiono na podstawie Alien Tort Statute (ATS) oraz Military Commissions Act (MCA), na mocy którego sądy krajowe uzyskały jurysdykcję do badania powództw odszkodowawczych w związku z pogwałceniem prawnomiędzynarodowych praw kombatantów z państw trzecich.

Jak dotąd sąd badał m.in. czy zleceniobiorcy CIA - James Mitchell oraz John “Bruce” Jessen – byli przedstawicielami Stanów Zjednoczonych w rozumieniu MCA. Obaj w toku kilkuletniego świadczenia usług doradztwa rządowi USA wystawili rachunki na kwotę 81 mln USD. Pozwani w Salim v. Mitchell nie zdołali także przekonać sądu, że 1) powództwo nie podlega rozpatrzeniu ze względu na polityczne charakter przedmiotu sporu, 2) że pozwany korzysta z immunitetu jurysdykcyjnego, 3) że ATS nie stanowi podstawy dla wykonywania jurysdykcji w sprawie. W odniesieniu do domniemania braku ekstraterytorialnego stosowania ustaw krajowych jako podstawy jurysdykcji, sąd ograniczył zakres stosowania opisywanego przez nas głośnego rozstrzygnięcia Kiobel v. Royal Dutch Petroleum (zob. także post nt. ATS w sporze Daimler AG v. Barbara Bauman et al).

W związku z odrzuceniem zarzutów strony pozwanej postępowanie wkroczyło w fazę dowodową. Rozprawa zaplanowana jest na czerwiec tego roku. 

Sprawa jest o tyle istotna, że wcześniejsze próby wszczęcia postępowania przeciwko CIA w związku ze stosowaniem tortur nie zdołały osiągnąć etapu rozprawy, każdorazowo niweczone ze względów jurysdykcyjnych lub proceduralnych (Lawfare, Salim v. Mitchell: ATS Suit Against CIA Contractors Survives Second Motion to Dismiss).