Unijne regulacje dotyczące sporów inwestycyjnych jeszcze w tej kadencji

Wiele miejsca poświeciliśmy ostatnio kontrowersjom wokół włączenia mechanizmu rozstrzygania sporów pomiędzy państwem i inwestorem w TTIP (posty: tu, tu, tu i tu), Tymczasem niezależnie od negocjacji ze Stanami Zjednoczonymi kończą się prace nad stworzeniem unijnych regulacji dotyczących odpowiedzialności finansowej związanej z trybunałami ds rozstrzygania sporów pomiędzy inwestorem a państwem.

4 kwietnia Sekretariat Rady poinformował, że udało się osiągnąć porozumienie w sprawie Rozporządzenia w tej sprawie w ramach tzw. trilogu. Jest to o tyle ważne, że w przyszłym tygodniu kończy prace Parlament Europejski bieżącej kadencji. 14 kwietnia planowane jest zatwierdzenie uzgodnionej, kompromisowej wersji projektu przez Komisję Handlu Zagranicznego PE, natomiast 16 kwietnia głosowanie na posiedzeniu plenarnym. Rada, po zatwierdzeniu tekstu przez COREPER 4 kwietnia, jedynie formalnie zatwierdzi projekt (dossier i projekt rezolucji). Pozwoli to na przyjęcie rozporządzenia już w pierwszym czytaniu. 

Komisja przedstawiła projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego ramy zarządzania odpowiedzialnością finansową związaną z trybunałami do spraw rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem, utworzonymi na mocy umów międzynarodowych, których Unia jest stroną w 2012 r. (COM(2012)335). Podstawową zasadą jaką Komisja Europejska przyjęła w swoim projekcie jest, że odpowiedzialność finansową ponosi podmiot, który przyznał traktowanie będące przedmiotem sporu, jednakże Unia może ponosić jedynie te koszty, które zostały spowodowane działaniami Unii. Oznacza to, że w przypadku, gdy odpowiedzialność finansowa wynika z braku implementacji właściwych przepisów przez państwo członkowskie, to ono będzie ponosiło odpowiedzialność finansową. Dotyczy to przede wszystkim kosztów samego postępowania. W przypadku przegranego sporu, najpierw zostanie wypłacone odszkodowanie, a dopiero później UE i dane państwo członkowskie będą wyjaśniały kto ponosi odpowiedzialność finansową. W rozporządzeniu zostaną uregulowane także zasady współpracy pomiędzy UE i państwami członkowskimi przy prowadzenia sporów i zawierania ugód.

Parlament Europejski i Rada postulują przede wszystkim bardzo wiele zmian w preambule. Ich celem jest między innymi zaakcentowanie, że mechanizm rozstrzygania sporów nie jest obowiązkowym elementem umowy dotyczącej inwestycji. Takie myślenie wyraźnie wpisuje się w kontrowersje wokół rozstrzygania sporów w TTIP oraz umowie UE - Kanada. Dodano także motywy dotyczące niewyższego niż w UE poziomu ochrony jaki powinien być przyznawany w umowach inwestycyjnych. W przepisach rozporządzenia przede wszystkim zwiększono autonomię państw członkowskich. 

Wydaje się, że samo przyjęcie rozporządzenia rozwiązuje część wątpliwości jakie powstały przy przyznaniu UE kompetencji wyłącznej w zakresie inwestycji w Traktacie z Lizbony. Wydaje się także warunkiem koniecznym, aby jakiekolwiek porozumienie wynegocjowane przez UE mogły skutecznie wejść w życie (chociaż UE jest stroną Traktatu karty energetycznej, który także przewiduje możliwość rozstrzygania sporów pomiędzy państwem a inwestorem), jednak pozywane tam były jedynie państwa członkowskie.