Po burzliwych konsultacjach i wielkich emocjach, które wzbudziły spekulacje odnośnie tego, co ma się znaleźć w rozdziale II TTIP poświęconym arbitrażowi inwestycyjnemu (zob. choćby nasz post tutaj), Komisja Europejska w końcu odsłoniła karty, publikując własną propozycję negocjacyjną (Draft text) oraz Przewodnik do tekstu. Propozycja negocjacyjna, którą formalnie ów "dokument wewnętrzny" nie jest aż do zakończenia konsultacji , w znacznym stopniu realizuje plany Komisji "Ku międzynarodowemu trybunałowi inwestycyjnemu" o których pisaliśmy w maju.
Przede wszystkim, już w pierwszej regulacji materialnej, tekst potwierdza swobodę regulacyjną państw dla realizacji określonych celów polityk publicznych takich jak ochrona zdrowia, środowiska, moralności publicznej, konsumentów, czy różnorodności kulturowej (Sekcja 2, art. 2(1)). Państwa zachowują swobodę rewizji ustawodawstwa wewnętrznego, nawet w sposób godzący w inwestycje objęte zakresem TTIP oraz uzasadnione oczekiwania inwestora. Ciekawe jest potwierdzenie generalnego prawa państw do wycofania przyznanych subsydiów (pomocy publicznej w prawie UE); w tym kontekście szczególnie art. 2(4) Sekcji 2, sprawia wrażenie pisanego "na potrzeby" sprawy braci Micula p. Rumunii (zob. post tutaj). Brak natomiast klauzul anty-dyskryminacyjnych "ponieważ te znalazły się w propozycji negocjacyjnej w zakresie handlu usługami, inwestycji i e-handlu".
Zrealizowana została zapowiedź nowego podejścia regulacyjnego - regulacji szczegółowej mającej przeciwdziałać nadmiernej swobodzie interpretacyjnej trybunałów arbitrażowych - do zasady równego i sprawiedliwego traktowania (Sekcja 2, art. 3(2)) oraz wywłaszczenia pośredniego (Sekcja 2, art. 5(2) w zw. z art. 2-3 Załącznika I). Podobny cel "prewencyjny" ma stwierdzenie, że naruszenie innych postanowień traktatu nie będzie uważane za naruszenie równego i sprawiedliwego traktowania, co wydaje się nader istotne na potrzeby wykładni klauzuli parasolowej (Sekcja 2, art. 3(6) w zw. z art. 7). Przyjęty został również, zbliżony do NAFTA, mechanizm formułowania rekomendacji interpretacyjnych dotyczących takiego traktowania (Sekcja 2, art. 3(3)).
W notatkach do tekstu Komisja zapowiedziała dodanie regulacji szczegółowej w zakresie możliwości ograniczenia prawa inwestora do transferu środków związanych z inwestycją w swobodnie wymienialnej walucie m.in. dla ochrony równowagi bilansu płatniczego.
Na szczególną uwagę z pewnością zasługuje również Sekcja 3 poświęcona rozstrzyganiu sporów inwestycyjnych oraz powołaniu międzynarodowego systemu trybunałów.
Zaproponowane zostało stworzenie międzynarodowego systemu trybunałów, który miałby objąć Trybunał Pierwszej Instancji (Sekcja 3, art. 9) oraz stały Trybunał Apelacyjny (Sekcja 3, art. 10). Na sędziów obu instancji nałożono szczegółowe wymagania odnośnie etyki (Sekcja 3, art. 11). Transparentność funkcjonowania tego mechanizmu ma zapewnić przestrzeganie Zasad przejrzystości UNCITRAL (o których pisaliśmy tutaj); w postępowaniu mogliby uczestniczyć amici curiae (Sekcja 3, art. 18, 22-23). Docelowo ów bilateralny system trybunałów miałby ustąpić miejsca rozwiązaniu multilateralnemu (Sekcja 3, art. 12).
Wybierany na 6 letnią kadencję (z prawem do jednokrotnej reelekcji) 15 osobowy skład TPI obejmowałby po 5 sędziów z UE, USA oraz z państwa trzeciego (Sekcja 3, art. 9(2, 5)). Spory rozstrzygane byłyby przez trzyosobowe składy orzekające pod przewodnictwem obywatela państwa trzeciego lub przez pojedynczego sędziego (Sekcja 3, art. 9(6, 9)). Skonstruowany na analogicznych zasadach 6-osobowy trybunał apelacyjny mógłby rozpatrywać odwołania w przedmiocie (Sekcja 3, art. 29(1)): - naruszenia prawa, - ewidentnego błędu w ocenie faktów, w tym odnośnego prawa krajowego, - spełnienia przesłanek z art. 52 ICID wniosku o uchylenie wyroku arbitrażowego (m.in. niewłaściwe powołanie trybunału, ewidentne przekroczenie uprawnień, czy korupcja). Prawomocny wyrok wydany zgodnie z powyższymi zasadami podlega uznaniu i wykonaniu przez strony TTIP (Sekcja 3, art. 30).
W przypadku postępowań arbitrażowych przeciwko UE lub jej państwu członkowskiemu, inwestor będzie zobowiązany do wystąpienia z wnioskiem o ustalenie strony pozwanej (Sekcja 3, art. 5). Dodatkowym obowiązkiem nałożonym na inwestora korzystającego, w związku z postępowaniem, z finansowania osoby trzeciej, jest konieczność notyfikacji tego faktu (Sekcja 3, art. 8).
Zrealizowana została zapowiedź modelu fork in the road/no U-turn - inwestor nie może równocześnie korzystać z krajowego i międzynarodowego mechanizmu rozstrzygania sporów; ukrócono także możliwość dochodzenia roszczeń oczywiście bezzasadnych (Sekcja 3, art. 14(1), 16). Porozumienie miałoby wreszcie uniemożliwić forum shopping w drodze realizacji pozornych inwestycji jedynie celem uzyskania ochrony arbitrażowej (Sekcja 3, art. 15).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz