Etiopia przystępuje do Konwencji nowojorskiej

24 sierpnia Etiopia złożyła dokumenty ratyfikacyjne Konwencji o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych. Tym samym traktat zyskuje 165. państwo-stronę, po tym jak w czerwcu b.r. przystąpiła doń Tonga.

Chińska Republika Ludowa pokazuje siłę na Morzu Południowochińskim testując pociski balistyczne

Żeby znaleźć przyczynę zachowania władz ChRL należy cofnąć się do 10 sierpnia, kiedy to Sekretarz ds. Zdrowia i Opieki Społecznej Stanów Zjednoczonych Alex Azar spotkał się w Tajpej z tajwańską prezydent Tsai Ing-wen. Wizyta dotyczyła współpracy między USA i Tajwanem w zakresie opieki zdrowotnej zwłaszcza w obliczu pandemii koronawirusa, z którą Tajwan poradził sobie wzorowo. 

Pobyt Sekretarza Azara na Tajwanie był pierwszą od dekad wizytą wysokiego rangą przedstawiciela amerykańskiego rządu na wyspie, co oczywiście wywołało sprzeciw w Pekinie. Przypomnijmy, że Chińska Republika Ludowa uznaje Tajwan za część swojego terytorium, promując politykę „jednych Chin” (zob. np. post na Blogu).

TikTok i używkownicy WeChat pozywają rząd USA ws. sankcji

TikTok pozwał rząd USA o naruszenie prawa do rzetelnego procesu w związku ze sposobem realizacji przez prezydenta Donalda Trumpa nadzwyczajnych uprawnień gospodarczych (NYT, TikTok Sues U.S. Government Over Trump Ban). Mimo że postępowanie przed federalnym sądem Dystryktu Kalifornia ma charakter krajowy, stanowi ono kolejny przyczynek do postępującej polityzacji reżimu prawnego traktowania inwestycji zagranicznych. Zarazem jest to to kolejna odsłona zimnej wojny amerykańsko-chińskiej.

Bezpośrednim przyczynkiem sporu są dwa Dekrety Wykonawcze wydane przez Trumpa 6 sierpnia b.r. zakazujące w ciągu 45 dni dalszych transakcji z TikTokiem oraz z WeChat. Dodatkowo, 14 sierpnia, prezydent Trump zobowiązał ByteDance do wycofania się w ciągu 90 dni z inwestycji z Musical.ly. 

Sojusz Pięciorga Oczu wyklucza Huawei z rynku 5G

Kanada jako ostatnia z państw Sojuszu Pięciorga Oczu uległa presji USA i w drodze działań administracyjnych de facto pozbawiła Hueawei dostępu do rodzimej infrastruktury 5G (Reuters, Canada has effectively moved to block China's Huawei from 5G, but can't say so). Sytuacja tego państwa w technologicznej konfrontacji z Chinami jest szczególna w związku z toczącym się w jego jurysdykcji sporem ekstradycyjnym dot. CFO Huawei Meng Wanzhou (nasz post).

Śladami USA jako pierwsza podążyła Australia. Po Nowej Zelandii, USA wywarły olbrzymią presję na premiera Borisa Johnsona, niechętnego zmianie brytyjskiej polityki w tym zakresie.

Skarga międzypaństwowa Lichtenstein przeciwko Czechom w ETPC - kolejna próba odwrócenia skutków nacjonalizacyjnych dekretów Benesza

Europejski Trybunał Praw Człowieka poinformował o wpłynięciu nowej skargi międzypaństwowej Lichtenstein p. Czechom. 

Skarga stanowi kolejną odsłoną toczącego się od lat sporu pomiędzy dwoma państwami o odzyskanie dóbr - przede wszystkich rodziny książęcej, ale także zwykłych obywateli, skonfiskowanych przez władze czechosłowackie po wojnie na podstawie jednego z Dekretów Benesza (dekret nr 12).     

Podczas II wojny światowej Czechosłowacja jako jedno z państw alianckich walczyła przeciwko Państwom Osi. Po wojnie zajęła tytułem reparacji majątek niemiecki i węgierski znajdujący się na jej terytorium. Czechosłowacja zastosowała w tym celu nacjonalizacyjne dekrety Benesza - wśród których jeden wyraźnie odnosił się do przejęcia majątków obywateli niemieckich - nie tylko do obywateli Niemiec i Węgier, ale także do innych osób, które miały rzekomo niemieckie lub węgierskie obywatelstwo lub pochodzenie etniczne. Takimi działaniami objęto m.in. obywateli Liechtensteinu - państwa neutralnego - których potraktowano jako obywateli Niemiec. Majątek obywateli Liechtensteinu zajęty na mocy dekretów nie został zwrócony właścicielom, nie zaoferowano też odszkodowań. Także przepisy reprywatyzacyjne uchwalone przez Czechosłowację w latach 90. w Czechosłowacji nie przewidziały rekompensat dla tej grupy osób. Zastosowanie dekretów Beneša do majątku Liechtensteinu pozostało nierozwiązaną kwestią między Liechtensteinem a Czechosłowacją, a następnie Czechami. Warto przypomnieć, że oba państwa wznowiły relacje dyplomatyczne dopiero w 2009 r.

Nowy Minister Spraw Zagranicznych

 W związku z dymisją prof. Jacka Czaputowicza z funkcji Ministra Spraw Zagranicznych, nowym ministrem został także posiadający doświadczenie naukowe profesor nauk prawnych z Uniwersytetu Łódzkiego Zbigniew Rau.  Nowy minister jest bardzo aktywny politycznie, między innymi pełnił funkcję wojewody łódzkiego, posła na sejm IX kadencji, czy przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych. Pełnienie tej ostatniej funkcji pozwala domniemywać, że obecny minister posiada wiedzę i kompetencje w zakresie spraw zagranicznych, nie wiadomo jednak czy to oznacza, że ministerstwo zacznie być znowu widocznym graczem, jeśli chodzi o prowadzenie polityki zagranicznej. W kontekście wydarzeń na Białorusi czy pandemii Covid-19 byłoby to wręcz wskazane. 

Tymczasem strona MSZ nie informuje o zmianach, widać więc na niej poprzedni skład kierownictwa MSZ. W składzie tym byli sami mężczyźni. Liczymy na to, że nowy minister zaprosi do współpracy również kobiety, chociaż w Katedrze Doktryn Polityczno-Prawnych, którą, jak informuje strona Uniwersytetu Łódzkiego, kieruje pan profesor, nie pracuje żadna.

 

Środki tymczasowe w sprawie Aleksieja Nawalnego nałożone przez ETPC na Rosję

Sprawa zamachu na Aleksieja Nawalnego jest przedmiotem intensywnego zainteresowania mediów. Jeszcze do wczoraj nie było oczywiste, czy władze rosyjskie zgodzą się na niezależne badanie i ewentualne przewiezienie go do innego państwa na leczenie. Swoją cegiełkę do sprawy dołożył więc Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wczoraj uwzględnił on wniosek o zastosowanie środka tymczasowego złożony w imieniu Aleksieja Nawalnego, wskazując rządowi rosyjskiemu, aby zezwolił jego rodzinie i lekarzom na dostęp do niego i sprawdzenie, czy nadaje się on do przetransportowania do Niemiec w celu leczenia. Jako termin wykonania środka wskazano południe 22 sierpnia. Dziś już wiadomo, że samolot wiozący Nawalnego wylądował już w Niemczech.

  

Projekt FTA UE-Meksyk

Światło dzienne ujrzał projekt Umowy o wolnym handlu między UE a Meksykiem. 

Zgodnie z oświadczeniem Komisji Europejskiej jest to wersja tekstu stanowiąca przedmiot ogólnego porozumienia, aczkolwiek szczegółowe postanowienia mogą ulec zmianie.

Do tekstu zapewne będzie jeszcze wracać. Warto jednak zasygnalizować 3 elementy:

• arbitrzy w sporach inwestycyjnych mają być uprzednio powoływani na listę przez państwa, a nie przez inwestorów w konkretnym sporze,
• w razie wejścia w życie będzie to kolejna umowa zawarta przez UE przewidująca ustanowienie stałego mechanizmu apelacyjnego w sporach inwestycyjnych,
• załącznikiem do umowy jest kodeks postępowania dla członków trybunału i ciała apelacyjnego, oraz dla mediatorów.

Klęska starań USA o przedłużenie embargo na broń do Iranu

Stosunkiem głosów 2:2:11 przepadła na forum Rady Bezpieczeństwa ONZ amerykańska propozycja rezolucji ws. bezterminowego przedłużenia embargo na broń do Iranu (UN, Security Council Announces Failure to Adopt Text on Iran Sanctions by 2 Against, 2 in Favour, 11 Abstentions). 

Stany Zjednoczone przekonały jedynie Dominikanę do poparcia projektu. Od głosu wstrzymały sie m.in. państwa Unii Europejskiej (Belgia, Estonia, Francja, Niemcy i Wlk. Brytania), od początku przeciwnej zerwaniu przez USA nuklearnego porozumienia z Iranem (nasz ostatni post).

Zgodnie z JCPOA - i przyjętą na jego podstawie Rezolucję RB ONZ 2231 - embargo wygaśnie 18 października b.r. Mimo że przedłużenie sankcji na handel bronią co do zasady miało cieszyć się przychylnością szerszej grupy państwa, o miażdżącym rezultacie głosowania podobno przesądziły obawy, że administracja USA następnie nałoży sankcje unilateralne, czym ostatecznie pogrzebie nadzieje na powstrzymanie irańskich ambicji nuklearnych  (Le Monde, Résolution américaine rejettée par l’ONU : l’Iran jubile, Washington humilié).

W reakcji na klęskę amerykańskich zabiegów dyplomatycznych prezydent Trump zapowiedział niezwłoczne podjęcia działań, które "upokorzą pozostałe strony [JCPOA]" (Le Monde, Crise en vue à l’ONU après l’échec de la résolution américaine sur l’Iran). Stany Zjednoczone zapowiadają zastosowanie mechanizmu snapback tj. pół-automatycznego przywrócenia sankcji w przypadku pogwałcenia porozumienia (przez Iran). Wątpliwości co do możliwości skorzystania z mechanizmu budzi jednak fakty wycofania się USA z porozumienia.

Unia Europejska przyjmie sankcje adresowane przeciwko białoruskim urzędnikom

W związku z trwającymi masowymi protestami po wyborach prezydenckich na Białorusi, 14 sierpnia b.r. specjalną videokonfenrecję zwołali ministrowie spraw zagranicznych UE. Ministrowie wezwali władze białoruskie do zaprzestania aktów przemocy stosowanych wobec uczestników pokojowych demonstracji oraz skrytykowali przebieg samych wyborów (Rada ds. zagranicznych, Video conference of foreign affairs ministers, 14 sierpnia 2020). 

200,000 people pour onto the streets protesting the‘rigged’ reelection

Potencjalnie najistotniejszym rezultatem rozmów jest porozumienie co do przyjęcia sankcji adresowanych wobec osób odpowiedzialnych za akty przemocy, represji i fałszerstw wyborczych. Jednocześnie ministrowie wyrazili poparcie dla dialogu politycznego i działań na rzecz deeskalacji sporu. 

Komisja Europejska odbiera Kambodży przywileje celne

W środę 12.08 Komisja Europejska podjęła decyzję o zawieszeniu przywilejów i przywróceniu ceł (w wysokości standardowych ceł dla członków WTO) na ok. 20% towarów sprowadzanych do UE z Kambodży. Wyższymi cłami będą objęte między innymi tekstylia i obuwie importowane z Kambodży. Powodem nałożenia ceł jest łamanie praw człowieka i niepowodzenie prób dialogu w tej sprawie z Kambodżą.

Zapowiedź porozumienia normalizującego stosunki między Izraelem i ZEA - czy faktycznie będzie "historyczne"?

W czwartek Prezydent Trump ogłosił, że odbył rozmowę telefoniczną z premierem Izraela Benjaminem Netanjahu oraz Muhammadem ibn Zajidem, księciem Zjednoczonych Emiratów Arabskich, podczas której jego rozmówcy mieli zgodzić się na zawarcie porozumienia pokojowego (tzw. Abraham Agreement), które normalizowałoby stosunki między ZEA i Izraelem (wideo z zapowiedzią zawarcia porozumienia przez prezydenta Trumpa można znaleźć tutaj).

Tym samym, ZEA stałyby się trzecim państwem arabskim, po Jordanii i Egipcie, które zawarłoby taki układ z Izraelem. Zarówno niektóre media, jak i administracja prezydenta Trumpa, już okrzyknęły porozumienie „historycznym”. Ma ono bowiem przywrócić nie tylko stosunki dyplomatyczne między  oboma państwami, ale również pozwolić na współpracę inwestycyjną, w zakresie bezpieczeństwa, turystyki, technologii, energii i handlu. Między Izraelem i ZEA mają zostać przywrócone regularne połączenia lotnicze. Co więcej, państwa mają pracować nawet razem nad szczepionką przeciwko koronawirusowi. 

USA wszczyna kolejną wojnę handlową?

W ubiegły czwartek, 6 sierpnia, prezydent Donald Trump ogłosił (zresztą co charakterystyczne podczas wizyty w fabryce Whirlpool) nałożenie dodatkowego dziesięcioprocentowego cła na niestopowe aluminium importowane z Kanady. Cła te zaczną był stosowane od niedzieli 16.08. Podobnie jak w przypadku podniesienia ceł na stal i aluminium w 2018 USA powołały się na ten sam co w 2018 r. wyjątek dotyczący bezpieczeństwa narodowego (podstawą prawną była słynna sekcja 232 Trade Expansion Act). 

Kolejna wymiana sankcji między USA a Chinami

Niespełna dwa tygodnie od ostatniej wymiany sankcji Waszyngton i Pekin zadecydowały o dalszej eskalacji napięć we wzajemnych stosunkach. W ubiegły piątek Stany Zjednoczone nałożyły sankcje  finansowe na 11 funkcjonariuszy Chin i Hong Kong za ich udział w pozbawieniu regionu autonomii.  USA zakazały tranaskcji z udziałem lub związanych z tymi osobami. Wśród objętych środkami przymuszającymi znaleźli się m.in. komendant Chris Tang i szefowa administracji Carrie Lam, o której pisaliśmy w kontekście zamieszek wywołanych przyjęciem ustawy ekstradycyjnej.

W odpowiedzi policja Hong Kongu aresztowała w poniedziałek szereg działaczy demokratycznych, w tym magnata prasowego Jimmy Lai, jego dwóch synów i pracowników agencji prasowej. Lai i jego gazeta Apple Daily znane są z jednoznacznego poparcia protestujących w obronie autonomii regionu i krytyki chińskich działań (CNN, Hong Kong pro-democracy media tycoon Jimmy Lai arrested under new national security law). Lai aresztowano na podstawie ustawy o bezpieczeństwie - stanowiącej bezpośrednią przyczynę aktualnych napięć wokół Hong Kongu - pod zarzutem spiskowania z zagranicznymi mocarstwami (zob. nasze posty nt. sankcji przyjętych przez Francję, Nową Zelandię, Kanadę i Niemcy, przez Wielką Brytanię oraz przez Australię).

Aresztowania Jimmy Lai, South China Morning Post

Guest post: UE – USA – Chiny / Schrems 2, Facebook i TikTok. Gospodarczy giganci w globalnej rozgrywce

Kilka dni temu przedstawiłem w PPM „krajobraz po bitwie” – tj. ocenę sytuacji po wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie Schrems 2 (post tutaj). Rozstrzygnięcie, mimo że nie powinno stanowić zaskoczenia, wywołało po obu stronach Atlantyku silne reakcje. Z jednej strony widać konsternacją europejskich organów ochrony danych, które zasadniczo przyjęły postawę wyczekującą („wait and see”), z drugiej – oburzenie i falę krytyki w USA (zarzuty prowadzenia przez UE europocentrycznej, imperialnej polityki i celowego zwalczania amerykańskich firm, z Facebookiem i Google na czele, należą do łagodniejszych).

Mimo, że sprawa Schrems 2 toczyła się od kilku lat, to wydany właśnie wyrok stanowi impuls wywołujący mniej lub bardziej bezpośrednią reakcję.

Media bowiem właśnie donoszą, iż w toczącej się przed Komisją Europejską sprawie z udziałem Facebooka (dot. ona praktyk rynkowych Fb), Facebook stanowczo sprzeciwił się przekazywaniu kolejnych dokumentów unijnym organom, zarzucając im m.in. naruszanie prywatności pracowników Fb. W toku wszczętego w ubiegłym roku postępowania, Facebook udostępnił już 315 tys. dokumentów (1,7 mln stron!). W minionych dniach Facebook zaskarżył do unijnego Sądu Pierwszej Instancji w Luksemburgu działania Komisji Europejskiej. Czy sprawie zostanie nadany bieg dowiemy się najpewniej we wrześniu 2020.

Argentyna wychodzi z upadłości (3. w XXI wieku)

Argentyna ogłosiła zwieńczenie sukcesem przeszło pół rocznych negocjacji  w sprawie restrukturyzacji 65 mld USD długu zagranicznego w wysokości (Bloomberg, Argentina Bonds Rally After $65 Billion Restructuring Deal). Kompromis został wypracowany z trzema głównymi grupami wierzycieli (grupa ad hoc, grupa wierzycieli z tytłu długu już zrestruturyzowanego i Komitet Wierzycieli Argentyny). Teraz oferta restrukturyzacji zostanie przedłużona dla pozostałych wierzycieli do 24 sierpnia.

Tym samym już po raz dziewiąty, a trzeci w tym wieku, państwo to wychodzi ze stanu upadłości (zob. nasz ostatni post) na Łączny dług Argentyny na koniec 2019 r. wynosił €274 mld ($323 USD).

Wyjaśnienie dot. warunków porozumienia: DW, Argentina's debt restructuring deal explained.

Francja zawiesza ratyfikację traktatu ekstradycyjnego z Hong Kongiem

W związuk z zamachem Chin kontynentalnych na autonomię Hong Kongu, francuski MSZ poinformował, że nie ma możliwości kontynuacji prac ratyfikacyjnych traktatu ekstradycyjnego z 2017 r. (Le Monde, La France suspend la ratification d’un accord d’extradition avec Hongkong).

Na forum PPM wspominaliśmy o podobnych krokach podjętych przez Australię i Wlk.Brytanię. Traktaty ekstradycyjne z Hong Kongiem zawiesiły również Nowa Zelandia, Kanada i Niemcy.

Zob. także nasz post nt. sankcji przyjętych przez USA.

Białoruś przyjmuje Konwencję singapurską o międzynarodowych umowach ugody zawieranych w drodze mediacji

20 lipca Białoruś złożyła w Nowym Jorku dokumenty przystąpienia do Konwencji o międzynarodowych umowach ugody zawieranych w drodze mediacji - Konwencji singapurskiej (Unis Vienna, Belarus approves the United Nations Convention on International Settlement Agreements Resulting from Mediation). Białoruś stanie się tym samym 5. państwem-stroną konwencji podpisanej w sierpniu ubiegłego roku (nasz post).

Wymagany do wejścia konwencji w życie pułap 3 ratyfikacji został osiągnięty w marcu b.r. dzięki odnośnym działaniom podjętym przez Fidżi, Katar i Singapur (Unis Vienna, The United Nations Convention on International Settlement Agreements Resulting from Mediation will enter into force ). W maju dokumenty złożyła Arabia Saudyjska.

Konwencja wejdzie w życie 12 września 2020.

Nowa odsłona konfliktu między Azerbejdżanem i Armenią o Górski Karabach

Przypomnijmy, że Górski Karabach pozostaje od dziesięcioleci przedmiotem sporu między Azerbejdżanem a Armenią. W latach 20. XX w. region został włączony w granice Azerbejdżańskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Po upadku ZSRR i uzyskaniu niepodległości przez Azerbejdżan i Armenię między oboma państwami rozpoczął się konflikt zbrojny o Górski Karabach, zakończony zawieszeniem broni w 1994 r. Dodatkowo, w 1991 r. region ten ogłosił niepodległość i powstanie Republiki Górskiego Karabachu, która nie została uznana do dzisiaj przez żadne państwo na świecie (łącznie z Armenią) i formalnie pozostaje nadal częścią Azerbejdżanu. 

Spór o Górski Karabach stanowi przykład ścierania się z jednej strony zasad integralności terytorialnej i niepodległości politycznej państwa, które w odniesieniu do Azerbejdżanu wielokrotnie potwierdzały zarówno Rada Bezpieczeństwa (zob. np. rezolucję RB ONZ 822 z 1993 r.) jak i Zgromadzenie Ogólne ONZ (zob. np. rezolucję ZO ONZ 62/243), a z drugiej strony prawa do samostanowienia narodów (zob. np. Oświadczenie urzędującego przewodniczącego OBWE, zawarte w aneksie do Dokumentu Lizbońskiego z 1996 r., s. 15; Górski Karabach jest w większości zamieszkały przez Ormian). Ponadto, od czasów konfliktu zbrojnego z lat 90., część terytorium Azerbejdżanu jest nadal okupowana przez wojska armeńskie (międzynarodowe instytucje w przeszłości wzywały do wycofania wojsk przez Armenię z terytoriam Azerbejdżanu, zob. np. rezolucję Parlamentu Europejskiego z 20 maja 2010 r.). 

Cypryjski parlament odrzuca CETA

Stosunkiem głosów 18:37 parlament Cypru opowiedział się przeciwko ratyfikacji Kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej pomiędzy Unią Europejską i Kanadą (CETA) (In-Cyprus, Cyprus House plenum refuses to ratify EU-Canada trade agreement; DPA - International, Cyprus blocks EU-Canada trade deal over halloumi cheese). Traktat, o którym ostatnio pisaliśmy w kontekście Opinii TSUE 1/17 o zgodności mechanizmu rozstrzygania sporów inwestycyjnych z prawem UE tu i tu, jest tymczasowo stosowany od 21 września 2017 r. Do jego wejścia w życie w całości wymagana jest jednak ratyfikacja przez parlamenty krajowe wszystkich państw umawiających się.

Guest post: Do trzech razy sztuka…? Kilka uwag na tle wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawach Schrems I i Schrems II

Trybunał Sprawiedliwości EU ponownie, trafnie i legalistycznie opowiadając się za ochroną naszych danych osobowych  znacząco utrudnił ich przekazywanie poza UE (do USA i nie tylko).

Istota sprawy

UE tradycyjnie uznaje, że europejski model ochrony danych osobowych ma w skali globalnej charakter wzorcowy. Zatem, w ocenie Europejczyków, świat dzieli się na kraje należycie (tj.: zgodnie z unijnym standardem, wytyczonym przede wszystkim przez RODO) dbają o dane osobowe, oraz na „państwa trzecie” (które o dane nie dbają, dbają słabiej bądź dbają inaczej). Państwami trzecimi są nie tylko Rosja czy Chiny, ale też USA, Izrael, Kanada. W konsekwencji tej dychotomii, przekazywanie danych do państw trzecich wymaga spełnienia szczególnych wymogów, które muszą być zaaplikowane niezależnie od wszelkich innych formalności związanych z przetwarzaniem danych.

Komisja Europejska (KE) może systemowo udrażniać przekazywanie danych osobowych do państw trzecich, m.in. uznając, iż określone państwo trzecie zapewnia danym ochronę równoważną ochronie obowiązującej w UE. Taka „biała lista” obejmuje m.in. Izrael, Japonię czy Kanadę (do pewnego stopnia).

USA do 16 lipca 2020 korzystały w pewnym zakresie z wpisu na „białą listę” – amerykańskie podmioty uczestniczące w programie Privacy Shield (ok. 5300 przedsiębiorców) korzystały z domniemania, że chronią dane na należytym (europejskim) poziomie. Wcześniej, w latach 2000 – 2015, ponad 4000 amerykańskich podmiotów na podobnych zasadach korzystało z dobrodziejstwa programu Safe Harbor.

Wejście w życie FTA UE-Wietnam

W dniu dzisiejszym weszła w życie Umowa o wolnym handlu (FTA) między Unią Europejską a Wietnamem. W rezultacie ok. 65% eksportu unijnego i 71% eksportu wietnamskiego zostało tym samym zwolnione z obciążeń taryfowych (DPA International, EU-Vietnam trade agreement comes into force). O zatwierdzeniu traktatu przez Parlament Europejski pisaliśmy tutaj.