Opinia TSUE w sprawie CETA – status UE jako podmiotu prawa międzynarodowego uratowany

Trybunał Sprawiedliwości wydał dziś opinię doradczą w sprawie 1/17, dotyczącej pytania Belgii o zgodność z prawem UE Kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej pomiędzy Unią Europejską i Kanadą (tzw. CETA). Trybunał potwierdził zgodność CETA z prawem Unii Europejskiej nie znajdując naruszenia ani autonomii prawa UE ani zasady równego traktowania ani prawa dostępu do niezawisłego sądu. Otworzył tym samym drogę do pełnego wejścia w życie umowy, która w części handlowej jest tymczasowo stosowana już września 2017 r. Ocena TSUE dotyczyła części inwestycyjnej (rozdział 8), przede wszystkim mechanizmu rozstrzygania sporów inwestor-państwo. 

Dzisiejsze orzeczenie pozwala tym samym na to, aby weszła w życie pierwsza umowa inwestycyjna zawarta przez UE jako całość, a nie przez poszczególne państwa członkowskie. Otwiera także drogę dla kolejnych takich umów, w tym już podpisanej umowy inwestycyjnej z Singapurem. 

Guest post:The Gospel According to Poroshenko: Politics, Religion, and the New Church of Ukraine

This is an abbreviated version of the article originaly published by Yale Journal of International Affairs.

***

Metropolitan Epiphanius, the head of the independent Ukrainian Orthodox Church, left, Ecumenical Patriarch Bartholomew I, center, and Ukraine’s President Petro Poroshenko during a meeting prior to sign “Tomos” decree of autocephaly for Ukrainian church at the Patriarchal Church of St. George in Istanbul, Turkey, Saturday, Jan. 5, 2019.

Religious conflict in Ukraine has been much in the news of late, ever since President Petro Poroshenko very publicly embraced the ambitious idea of creating a single, unified Orthodox Christian church out of the country’s many Orthodox denominations. This idea, long dear to the hearts of Ukrainian nationalists, kept the issue on the front pages of the media in Ukraine, Russia, and other predominantly Orthodox countries for most of 2018.

Then, quite unexpectedly, he got his wish. On January 6, 2019, the Patriarch of Constantinople, primus inter pares among Orthodox Church hierarchs worldwide, granted Poroshenko a church document (tomos) designating the newly minted Orthodox Church of Ukraine (OCU) as the sole legitimate and independent Orthodox church in Ukraine. The question that many Orthodox Christians both in Ukraine and elsewhere are now asking themselves is, at what cost?

The Tomos Wunderwaffe

What makes this turn of events so startling is that before October 2018 all the established autocephalous Orthodox Churches recognized the Ukrainian Orthodox Church (UOC-MP), as the sole canonical Orthodox church in Ukraine. This church had been granted “independence and autonomy in its administration” by the extraordinary Bishops’ Council of the Russian Orthodox Church on October 27, 1990, nearly a year before Ukraine declared its own independence. Later, in 1992, the Metropolitan of Kiev, having earlier lost his bid to become Patriarch of Moscow, proclaimed himself Patriarch of Kiev and set up his own Ukrainian Orthodox Church (the UOC-KP, or Kievan Patriarchate).

Rosja wprowadza ułatwienia w ubieganiu się o rosyjski paszport przez mieszkańców regionów Doniecka i Ługańska

24 kwietnia Kreml ogłosił, że prezydent Władimir Putin podpisał dekret wykonawczy, który określa grupy osób uprawnione do skorzystania z przyspieszonej procedury ubiegając się o rosyjski paszport. Są to mieszkańcy regionów Doniecka i Ługańska, które po inwazji Rosji na Ukrainę w 2014 r. utworzyły separatystyczne, wspierane przez Rosję, Doniecką Republikę Ludową i Ługańską Republikę Ludową. Z nazwy dekretu – w j. angielskim „Executive Order On Identifying Groups of Persons Entitled to a Fast-Track Procedure when Applying for Russian Citizenship on Humanitarian Grounds” – jak i z informacji podanych na stronie internetowej Kremla, wynika, że przyczyną wydania dekretu były „powody humanitarne”, „ochrona praw i wolności człowieka i obywatela” oraz „powszechnie uznane zasady i normy prawa międzynarodowego”, ponieważ zdaniem Rosji mieszkańcy regionów Doniecka i Ługańska są pozbawieni ich praw obywatelskich. 

KE opublikowała tegoroczną tablicę wyników wymiaru sprawiedliwości

Wczoraj, 26 kwietnia, Komisja Europejska opublikowała tegoroczną tablicę wyników wymiaru sprawiedliwości w państwach członkowskich UE. Jej celem jest porównanie jakości, niezależności i skuteczności systemów sądowniczych w poszczególnych systemach prawnych.

Sprawa Kaddafiego nadal dopuszczalna

Kilkanaście dni temu Międzynarodowy Trybunał Karny wydał decyzję, która nie została niemalże zauważona przez komentatorów, a potwierdza po raz kolejny dopuszczalność sprawy Saifa-Al- Islama-Kaddafiego przed Trybunałem. Syn Muammara Kaddafiego, o którym pisaliśmy już wielokrotnie (na przykład tu) powinien być osądzony przez Trybunałem, który wydał postanowienie, że sprawa ta jest dopuszczalna ponieważ w Libii nie toczy się wobec niego żadne postępowanie karne w odniesieniu do zbrodni przeciwko ludzkości, o które oskarżał go Trybunał.

Życzenia od Redakcji PPM

Wszystkim naszym Czytelnikom życzymy  spokojnych i radosnych Świąt Wielkiej Nocy!

Redakcja Bloga PPM

Nowy TTIP?

15 kwietnia Rada UE zatwierdziła mandat negocjacyjny dla Komisji do nowej umowy handlowej ze Stanami Zjednoczonymi (o nowym partnerstwie pisaliśmy tu). Czy to oznacza powrót do negocjacji osławionej TTIP? W żadnym razie nie. TTIP to miała być typowa nowoczesna umowa handlowa o bardzo szerokim zakresie regulacji i dość głębokiej liberalizacji. Taka jaką UE podpisała w ostatnich latach z Kanadą i USA. Nowa umowa pomiędzy UE a US (a w zasadzie umowy, bo planowane jest negocjowanie dwóch odrębnych porozumieniem) będzie miała bardzo ograniczony zakres przedmiotowy. Część handlowa ma dotyczyć wyłącznie obniżenia ceł na towary przemysłowe. Z liberalizacji wykluczono zatem nie tylko handel usługami czy jakiekolwiek inne kwestie pośrednio związane z handlem międzynarodowym, ale także towary rolne. Druga umowa ma dotyczyć ułatwień w ocenach zgodności czy nawet uzgodnienia pewnych wspólnych elementów takiej oceny zgodności. 

Zastrzeżenia do traktatów wielostronnych prof. Renaty Szafarz

Szanowni Czytelnicy, 

dzięki uprzejmości Pani Profesor Renaty Szafarz, która zgodziła się oddać swoją pracę doktorską pt. "Zastrzeżenia do traktatów wielostronnych" do digitalizacji, oraz pracowników Biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego, którzy podjęli się skanowania i udostępnienia w zasobach Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej, mamy zaszczyt zawiadomić, że ten dokument znajduje się pod linkiem: http://pbc.gda.pl/dlibra/docmetadata?id=78008 i można z niego korzystać w otwartym obiegu.

Jest to dokument bardzo szczególny. Pani Profesor Szafarz brała udział w Konferencji Wiedeńskiej, a więc miała najlepszą, najszerszą, najbardziej rzetelną wiedzę na temat Konwencji Wiedeńskiej i Prawa Traktatów, a co za tym idzie także zastrzeżeń do traktatów. Nie jest to jedynie praca teoretyczna, Pani Profesor przeanalizowała także szeroko praktykę państw w zakresie zastrzeżeń. 

Profesor Stanisław Nahlik będący recenzentem pracy doktorskiej magister Szafarz napisał w 1970 roku: "Praca doktorska Renaty Szafarz jest dziełem wybitnym, w wysokim stopniu wznoszącym się ponad poziom znacznej części prac doktorskich a nawet - nie zawahałbym się tego powiedzieć - habilitacyjnych". Zresztą warto zaznaczyć, że Autorka otrzymała za tę pracę pierwszą nagrodę "Państwa i Prawa" w roku następnym.

Zwracając Państwa uwagę na fakt udostępnienia pracy życzymy owocnej lektury!

Trybunał Sprawiedliwości UE – statystyki sądowe za 2018 r.

TS UE opublikował swoje statystyki za 2018 r. Łącznie (Trybunał Sprawiedliwości oraz Sąd) zakończono rekordową liczbę spraw – 1769. W poprzednich latach było to ok. 1600 spraw rocznie. Mając na uwadze, że do TS UE wpłynęło w 2018 r. 1683 nowych spraw to taki rekordowy wynik wpłyną na nieznaczne obniżenie listy spraw w toku (2334 na koniec ubiegłego roku).

Guest post: Klauzula bezpieczeństwa narodowego w (nie)bezpieczeństwie?

5 kwietnia 2019 r. został opublikowany długo oczekiwany raport zespołu orzekającego Światowej Organizacji Handlu (WTO) w sprawie nałożonych przez Rosję restrykcji w ruchu tranzytowym w stosunku do towarów pochodzenia ukraińskiego (Russia – Measures Concerning Traffic in Transit ). Raport zespołu jest o tyle istotny, że potencjalnie ma daleko idące konsekwencje dla niektórych sporów o strategicznym znaczeniu jakie toczą się aktualnie pomiędzy członkami WTO. Zespół miał bowiem możliwość (po raz pierwszy w historii WTO) interpretacji tzw. klauzuli bezpieczeństwa narodowego zawartej w Art. XXI Układu Ogólnego w sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT 1994). 

Tło sporu 

Przedmiotem sporu były wprowadzone w 2016 r. przez Rosję restrykcje w drogowym i kolejowym ruchu tranzytowym w stosunku do towarów pochodzenia ukraińskiego wysyłanych przez terytorium Rosji do Azji (m.in. Kazachstanu, Tadżykistanu czy Mongolii). Zdaniem Ukrainy środki te były sprzecznych z zasadami dotyczącymi wolności tranzytu oraz ogłaszania i stosowania przepisów obowiązujących w handlu (Art. V i X GATT 1994). Dodatkowo Ukraina zarzucała Rosji niestosowanie się do zobowiązań wynikających z jej traktatu akcesyjnego do WTO. 

David R. Malpass nowym prezesem Banku Światowego

Z początkiem miesiąca Dyrektorzy Wykonawczy Banku Światowego jednogłośnie wybrali Davida R. Malpassa na nowego prezesa Banku Światowego, tj. Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (MBOiR) oraz  Międzynarodowego Stowarzyszenia Rozwoju (IDA). 

Prezes Banku Światowego ex officio przewodniczy również radom pozostałych organizacji Grupy Banku Światowego: Międzynarodowej Korporacji Finansowej (IFC), Agencji Wielostronnych Gwarancji Inwestycji (MIGA) oraz Rady Administracyjnej Międzynarodowego Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych (ICSID).

David R. Malpass

Malpass zastąpi na stanowisku Jim Yong Kima, który jak informowaliśmy w styczniu podał się do dymisji. Jest to dość ciekawe w kontekście przebiegu (braku) kampanii wyborczej, deklaracji programowej i pierwszych wystąpień.

Doradca prawny Meksyku w ONZ o doktrynie unwilling or unable

Szerokim echem odbił się post opublikowany niedawno na blogu Just Security przez doradcę prawnego Meksyku przy ONZ, Pablo Arrocha Olabuenaga (pisał o nim m. in. The Guardian). Post dotyczy roli doktryny unwilling or unable i prawa do samoobrony w praktyce państw w Radzie Bezpieczeństwa ONZ (RB ONZ).

Pablo Arrocha Olabuenaga wskazuje w nim, że od 2014 r. co najmniej 13 państw poinformowało RB ONZ o użyciu siły w oparciu o art. 51 KNZ, czyli wykonując prawo do samoobrony indywidualnej lub zbiorowej, przeciwko aktorom niepaństwowym, bez zgody państwa, na terytorium którego operował taki aktor niepaństwowy. Większość przypadków dotyczyła użycia siły na terytorium Syrii w związku z walką z ISIS. USA, Kanada, Turcja i Australia informowały wówczas RB ONZ, że ich działania w Syrii są legalne, ponieważ syryjski rząd „jest niechętny lub nie jest w stanie” powstrzymać ataków ISIS ze swojego terytorium. Inne państwa, jak na przykład Belgia czy Niemcy, nie odwoływały się wprost do doktryny unwilling or unable, ale podnosiły, że ataki pochodzą z terytorium, nad którym syryjski rząd nie sprawuje efektywnej kontroli.

MTK: Sądzenie zbrodni popełnionych w Afganistanie i w związku z konfliktem tam toczącym się nie jest w interesie sprawiedliwości

Izba Przygotowawcza Międzynarodowego Trybunału Karnego nie zezwoliła na prowadzenie postępowania proprio motu (czyli z własnej inicjatywy prokuratora) w sprawie zbrodni przeciwko ludzkości oraz zbrodni wojennych popełnionych na terytorium Afganistanu oraz w innych państwach będących stroną Statutu MTK w związku z toczącym się konfliktem zbrojnym w Afganistanie, co oznaczałoby m.in. również dochodzenie w sprawie zbrodni popełnionych na terytorium Polski w tzw. tajnych więzieniach CIA (zobacz nasz post tutaj).

Zgodnie z informacjami przedstawionymi przez prokuraturę, gdyby Izba wyraziła zgodę prokurator zamierzał zająć się zarówno zbrodniami popełnionymi przez Talibów, jak i afgańskie siły zbrojne, a także siły amerykańskie oraz CIA, a także członków sił zbrojnych innych państw działających na terytorium Afganistanu.

Al Bashir obalony i co dalej....

Niektóre media od wczorajszego rana donoszą o obaleniu prezydenta Sudanu Omara al-Bashira przez obywateli Sudanu. Niektóre delikatniej opisują, że Bashir został zmuszony do ustąpienia i aresztowany. Niezależnie od retoryki, ważne że rządy autokraty po 30 latach nareszcie dobiegły końca.

Od dłuższego czasu w Sudanie działo się bardzo źle. Od lat pogłębiał się kryzys gospodarczy. od grudnia trwały niekończące się protesty. W styczniu przewidywaliśmy, że wobec niemocy społeczności międzynarodowej - jeśli ktoś ma zmieść  Bashira będą to obywatele Sudanu (zobacz tu ). Dziś już mamy taką pewność...

Julian Assange aresztowany przez brytyjską policję w ambasadzie Ekwadoru

W czwartek 11 kwietnia 2019 brytyjska policja wkroczyła do ambasady Ekwadoru i aresztowała Juliana Assanga (zob. nagranie aresztowania). Założyciel Wikileaks korzystał tam z ochrony dyplomatycznej od 2012 r., tj. od czasu ucieczki przed szwedzką prokuraturą.

FT, Julian Assange faces extradition to US after arrest in London

Jak pisaliśmy w maju 2017 r., mimo umorzenia postępowania karnego w Szwecji, Wielka Brytania zapowiadałaa że w razie opuszczenia ambasady Assange zostanie aresztowany w związku z naruszeniem warunków zwolnienia za kaucją. W lutym 2018 r. wskazywaliśmy, że determinacji Wielkiej Brytanii nie zmieniły ani poważne komplikacje zdrowotne Assangea, ani nadanie mu obywatelstwa Ekwadoru. Mimo że brytyjskie zabiegi na rzecz aresztowania powszechnie wiąże się z żądaniem ekstradycji przez Stany Zjednoczone, Londyn konsekwentnie odmawiał choćby potwierdzenia czy taki wniosek formalnie otrzymał.

III Grupa Robocza UNCITRAL ds. reformy ISDS włącza stały sąd arbitrażowy do debaty

W dniach 1-5 kwietnia b.r. w Nowym Jorku odbyło się 37. posiedzenie III Grupy Roboczej UNCITRAL ws. reformy arbitrażu inwestycyjnego. Zgodnie z tym naszym postem dotyczącym ustaleń poprzedniego szczytu, zakres tematyczny prac dotąd obejmował problematykę:

• ciągłości, spójności, przewidywalności i poprawności orzecznictwa arbitrażowego,
• wyboru i kwalifikacji arbitrów,
• czasu i kosztów postępowania arbitrażowego,
• finansowania sporów arbitrażowych przez podmioty trzecie.

Omówienia możliwego zakresu reform dokonał sekretariat UNCITRAL (Note by the Secretariat oraz osobną Note ws. finansowania), a w styczniu b.r. informowaliśmy o przedłożonym przez Unię Europejską dotyczącym m.in. rozszerzenia prac o stworzenie Stałego Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego (MIC). Stanowisko ws. reformy przedłożyła również Indonezja.

Skarga krewnych ofiar zestrzelonego samolotu Malesian Airlines MH - 17 zakomunikowana rządowi Rosji

Europejski Trybunał Praw Człowieka zakomunikował rządowi Rosji do zajęcia stanowiska skargę Ayley i inni p. Rosji (skarga nr 25714/16) oraz skargę Angline i inni p. Rosji (skarga nr 56328/18) złożone przez 380 krewnych ofiar samolotu malezyjskich linii lotniczych, który 17 lipca 2014 r. został zestrzelony nad terytorium wschodniej Ukrainy. Skarżący pochodzą z Australia, Belgii, Filipin, Hong Kongu, Indonezji, Izraela, Kanady, Malezji, Niemiec, Niderlandów, Nowej Zelandii, Stanów Zjednoczonych, Wlk. Brytanii oraz Wietnamu.

Raport UNESCO i IUCN w sprawie Puszczy Białowieskiej

Źródło: http://whc.unesco.org/en/documents/137242

W dniu 3 kwietnia Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO opublikowało raport z eksperckiej misji przedstawicieli IUCN (Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody), przeprowadzonej w dniach 24 września – 2 października 2018 r. w Puszczy Białowieskiej. Misja została przeprowadzona zarówno w polskiej, jak i białoruskiej części Puszczy, wpisanej od 1979 r. na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Ocena działań władz polskich jest bardzo krytyczna. IUCN podkreśla, że mogą one zagrażać zachowaniu „wyjątkowej powszechnej wartości” tego miejsca. W konkluzjach stwierdzono, iż jeżeli w obszarach chronionych zostaną podjęte dalsze wycinki lub nasadzenia, to Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO (Komitet UNESCO) - organ decyzyjny Konwencji UNESCO z 1972 r. - powinien rozważyć umieszczenie Puszczy na Listę Dziedzictwa Światowego w Niebezpieczeństwie. Komitet UNESCO podejmie decyzję w tej sprawie podczas swojej 43. sesji, w Baku (30 czerwca - 10 lipca 2019 r.).

"Czy chcesz żebym powiedział, że sąd porzuci tę sprawę? Nie mogę" - Zmagania MTK ciąg dalszy

Cytat z tytułu pochodzi z wywiadu udzielonego przez prezesa MTK sędziego Chile Eboe Osuji i dotyczy postępowania prokurator MTK w sprawie zbrodni popełnionych m.in. przez żołnierzy amerykańskich w Afganistanie (można go wysłuchać tu). To dochodzenie Prokurator dotyczące sytuacji w Afganistanie  spotkało się wielką krytyką ze strony Stanów Zjednoczonych, połączoną z kierowaniem gróźb w stronę urzędników Trybunału  zobacz tu zobacz też tu.

Warto  przypomnieć, że odprysk tego postępowania dotyczy Polski i wiezień CIA, umieszczonych na terytorium Polski, inną kwestią jest jednak dopuszczalność takiego postępowania, bardzo wątpliwa, ze względu chociażby na wagę sprawy.

Rozmowa sędziego Osuji była bardzo burzliwa.

Guest Post: Specjalny Sąd Karny w Republice Środkowoafrykańskiej

Konflikt w Republice Środkowoafrykańskiej (RŚA) trwa od wielu lat. W pewnym sensie, kraj ten znajduje się w stanie permanentnego kryzysu od czasu uzyskania niepodległości w r. 1960, w szczególności w okresie brutalnej dyktatury Jeana Bokassy z lat 1966-1979. W ostatnich latach problemy wynikają głównie z rozpadu struktur państwowych (warto tu odnotować głośny raport International Crisis Group z 2007 r., który nazwał RŚA ‘państwem-duchem’) oraz ingerencji państw sąsiednich, w tym Czadu i Sudanu, które udzielają cichego poparcia dla grup rebelianckich operujących na północy kraju.

Zważywszy na tę dramatyczną przeszłość, warto odnotować, że w styczniu br. doszło do swoistego przełomu. Po wielu miesiącach przygotowań, udało się zebrać w Chartumie, stolicy Sudanu, przedstawicieli rządu oraz czternastu głównych grup zbrojnych. Po dziesięciu dniach intensywnych negocjacji prowadzonych pod egidą Unii Afrykańskiej, 5-go lutego podpisano wreszcie traktat pokojowy, który ma zażegnać walki toczące się cyklicznie od końca 2012 r.

Wejście w życie nowelizacji Wytycznych ICC dla stron i trybunałów arbitrażowych

1 stycznia b.r. weszła w życie nowelizacja Wytycznych ICC dla stron i trybunałów arbitrażowych dotyczących prowadzenia postępowań arbitrażowych według Regulaminu arbitrażowego ICC (NOTE TO PARTIES AND ARBITRAL TRIBUNALS ON THE CONDUCT OF THE ARBITRATION UNDER THE ICC RULES OF ARBITRATION). 

Wytyczne obejmują szereg istotnych zmian, wśród których warto zasygnalizować: