Opinia doradcza MTS ws. prawnych konsekwencji oddzielenia archipelagu Czagos od Mauritiusa w 1965 r.

W poniedziałek Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) wydał opinię doradczą w sprawie konsekwencji prawnych oddzielenia archipelagu Czagos od Mauritiusa w 1965 r. (dokumenty dotyczące sprawy można znaleźć tutaj; opinia doradcza dostępna jest tu). O sprawie pisaliśmy już w 2017 r., kiedy Zgromadzenie Ogólne ONZ (ZO ONZ) zwróciło się do MTS z prośbą o wydanie opinii doradczej, zadając dwa pytania dotyczące procesu dekolonizacji Mauritiusa i konsekwencji prawnych wynikających z kontynuowania przez Wielką Brytanię sprawowania administracji nad archipelagiem Czagos. Opowiadając na pytania Zgromadzenia, MTS wypowiedział się na temat prawa do samostanowienia, norm prawa zwyczajowego, odpowiedzialności Wielkiej Brytanii, znaczenia zgody przy zawieraniu umów międzynarodowych i roli ZO ONZ w procesie dekolonizacji. Argumentację MTS nie sposób jednak uznać za wystarczającą. 

TSUE: mięso pochodzące z uboju rytualnego nie jest ekologiczne

Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku w sprawie C-497/14 Œuvre d’assistance aux bêtes d’abattoirs (OABA) v. Ministre de l’Agriculture stwierdził, że europejskim logo produkcji ekologicznej nie może być oznaczone mięso pochodzące z uboju rytualnego bez uprzedniego ogłuszenia.

Międzynarodowy Bank Inwestycyjny przenosi siedzibę z Moskwy do Budaptesztu

Międzynarodowy Bank Inwestycyjny pierwsze działania celem przeniesienia swojej siedziby z Moskwy do Budapesztu podjął w czerwcu 2018 r.  Ostatecznie 5 lutego b.r. Bank i Węgry podpisali porozumienie o ustanowieniu nowej siedziby MBI. Nowa siedziba ma osiągnąć gotowość operacyjną do połowy roku (IIB, High-level strategic decision: First step taken towards establishment of IIB European Unit in Budapest; IIB and Hungary continue high-level active dialogue; Relocation of IIB headquarters to Hungary: Host Country Agreement is signed).

Na stronie Banku brak informacji dotyczących treści porozumienia, jednak pewne fragmenty  jak się wydaje zostały upublicznione trakcie prac parlamentarnych nad jego ratyfikacją. Zakładając rzetelność poniższych źródeł, Bank ma korzystać z immunitetów i przywilejów "takich jak misje dyplomatyczne i ich członkowie". Pomieszczenia oraz wszelkie mienie w gmachu Banku mają korzystać z nietykalności i być wyłączone z zakresu obowiązywania aktów prawodawczych, wykonawczych oraz sądowniczych. "Wszelkie aktywa banku mają był objęte immunitetem wobec jakichkolwiek ograniczeń, regulacji, środków kontroli i moratoriów" (Index.hu, Putin's bank moves to Budapest, gets all conceivable privileges and immunities). Jeżeli zgodnie z węgierskiem prawem prowadzenie określonej działalności wymaga uzyskania szczególnego decyzji, "przyjmuje się że Bank stosowną zgodę, zezwolenie lub właściwy status prawny posiada".

Jessup Moot Court Competition 2019: drużyna Uniwersytetu Łódzkiego znów najlepsza w krajowych eliminacjach

Po raz trzeci z rzędu drużyna Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego zwyciężyła w krajowych eliminacjach The Philip C. Jessup International Law Moot Court Competition. W rozegranym w dn. 5-6 lutego br. turnieju łódzcy studenci pokonali zespoły z Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Wrocławskiego.

Zwycięska drużyna wystąpiła w składzie: Monika Danilczuk, Franciszek Jędras, Alicja Ozimek, Agata Szczepańska i Jakub Wojtasik. Łodzianie zdobyli także nagrody dla najlepszego mówcy (The Best Oralist), którą otrzymała Agata Szczepańska oraz za najlepsze pisma procesowe (The Best Memorials).

MTK zdecydował o połączeniu spraw

Izba Przygotowawcza MTK zdecydowała o połączeniu dwóch spraw dotyczących Alfreda Yekatom oraz Patrice-Edouard Ngaïssona. O obu podsądnych, wobec których formułowane są zarzuty popełnienia zbrodni wojennych oraz zbrodni przeciwko ludzkości pisaliśmy tu oraz tu.

Takie postępowanie MTK ma na uwadze głownie względy ekonomiczne - będzie bowiem szybsze niż dwa prowadzone w tym samym czasie postępowania, przyczyni się do wzmocnienia rzetelności procesu, wpłynie na zmniejszenie wydatków trybunału, zapobiegnie powielaniu dowodów, niespójnościom w ich prezentowaniu i ocenie, będzie miało wpływ na świadków i ofiary. 

Posiedzenie dotyczące zatwierdzenia zarzutów oskarżenia (przed MTK nie ma typowego aktu oskarżenia) odbędzie się 18 czerwca 2019.

USA wycofują się z Układu o całkowitej likwidacji pocisków rakietowych pośredniego zasięgu

W październiku ubiegłego roku pisaliśmy na Blogu, że Prezydent Trump ogłosił, iż Stany Zjednoczone wycofają się z Układu o całkowitej likwidacji pocisków rakietowych pośredniego zasięgu (Treaty on Intermediate-range Nuclear Forces), podpisanego w Waszyngtonie w 1987 r., który pozwolił na przejście od ery zagrożenia wojną nuklearną do demilitaryzacji. USA nie podjęły jednak wówczas żadnych formalnych kroków. Dopiero 1 lutego 2019 r. Sekretarz Stanu USA Mike Pompeo ogłosił, że z dniem 2 lutego Stany Zjednoczone zawieszą swój udział w Układzie i dopełnią procedury 6-miesięcznego okresu wypowiedzenia na podstawie art. XV Układu.

Guest post: Rozporządzenie dotyczącego nieusprawiedliwionego geoblokowania: wiele hałasu o nic?

28 lutego 2019 roku minie rok od kiedy przyjęte zostało rozporządzenie (UE) 2018/302 w sprawie nieuzasadnionego blokowania geograficznego oraz innych form dyskryminacji klientów ze względu na przynależność państwową, miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności na rynku wewnętrznym. Zbliżająca się rocznica stanowi pretekst do krytycznego przyjrzenia się rozporządzeniu i próby dokonania oceny jego wpływu na proces budowania jednolitego rynku cyfrowego dla Europy, a także zarysowania problemów związanych z zakresem zastosowania przyjętych przepisów oraz – w jego wyniku – rzeczywistym wpływem rozporządzenia na jednolity rynek cyfrowy. 

Zmarła Pani Dr Kinga Stasiak (1981-2019)

Z ogromnym smutkiem informujemy, że 14 lutego po długiej walce z chorobą odeszła Pani Dr Kinga Stasiak. 

Uroczystości pogrzebowe odbędą się dnia 18 lutego 2019 r. o godz. 12.00 w kościele pw. Przemienienia Pańskiego w Garbowie. 

Poniżej wspomnienie o dr Kindze Stasiak autorstwa dr Anny Szarek-Zwijacz z Katedry Prawa Międzynarodowego i Amerykańskiego KUL:

Mimo zwycięstw w Syrii, ISIS cały czas niebezpieczne - nowy raport Sekretarza Generalnego ONZ

Podczas gdy Syryjskie Siły Demokratyczne przy wsparciu USA rozpoczęły „ostatnią bitwę” przeciwko ISIS w jedynej pozostałej enklawie Państwa Islamskiego w Syrii w prowincji Deir Ezzor, Sekretarz Generalny ONZ w najnowszym raporcie (UN Doc. S/2019/103) alarmuje, że ISIS nadal stanowi poważne zagrożenie dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.

Rozpoczęta w sobotę w Syrii operacja ma koncentrować się w szczególności na wiosce Baghouz Al-Fawqani, gdzie mieli ukryć się najbardziej doświadczeni bojownicy ISIS. Mimo że ISIS nie rezygnuje z walki (media donoszą, że m.in. wysyła do okopów zamachowców-samobójców), to strona amerykańska spodziewa się pełnego sukcesu pod koniec tygodnia.

Guest post: Belgia wezwana do rozliczeń z kolonialną przeszłością przez Grupę Roboczą ONZ ds. ludności pochodzenia afrykańskiego

Ośmiodniowa wizyta Grupy Roboczej ONZ zajmującej się prawami człowieka ludności pochodzenia afrykańskiego (WGEPAD) w Belgii (4-11.02.2019 r.) wywołała pewne poruszenie w mediach belgijskich i nie tylko. Powodem tego stanu rzeczy była jedna z rekomendacji zawartych we wstępnych konkluzjach raportu, sugerująca władzom rozliczenie z kolonialną przeszłością, w tym złożenie formalnych przeprosin.

Finał sprawy polskiego konsula w Norwegii

Wczoraj wyjaśniła się ostatecznie sprawa polskiego konsula w Norwegii, którego odwołania kilka tygodni temu domagały się władze norweskie. W związku z odmową spełnienia tego wezwania przez władze polskie konsul Sławomir Kowalski został uznany za persona non grata.

Komentując decyzję władz norweskich MSZ ogłosiło, że "działając na zasadzie wzajemności i w oparciu o zwyczaj międzynarodowy, władze RP podjęły decyzję o uznaniu za persona non grata członka personelu dyplomatycznego Ambasady Królestwa Norwegii w Warszawie wykonującego funkcje konsularne". Media informują, że norweska konsul otrzymała 7 dni na opuszczenie Polski. 

Guest post: O (zacierających się) granicach między prawem konkurencji i prawem ochrony danych osobowych (decyzja Bundeskartellamt w sprawie Facebooka)

Dnia 7 lutego 2019 r. niemiecki Federalny Urząd Antymonopolowy (Bundeskartellamt, dalej: BKartA) wydał długo oczekiwaną decyzję w sprawie nadużycia pozycji dominującej przez Facebooka (dalej: FB). Choć tekst samej decyzji nie jest jeszcze dostępny, BKartA opublikował notatkę prasową oraz kilku stronnicowy dokument informacyjny w tej sprawie, na której bazuje poniższy tekst. 

W ocenie BKartA, FB nadużył swojej pozycji dominującej na rynku sieci społecznościowych poprzez narzucenie użytkownikom serwisu Facebook postanowień regulaminów niezgodnych z prawem ochrony danych osobowych. Ich bezprawny charakter wynika z uzależnienia korzystania z sieci społecznościowej od udzielenia przez użytkownika nieograniczonej zgody na zbieranie jego danych także poza Facebookiem, w tym ze stron internetowych czy aplikacji, należących do Facebooka (takich jak np. WhatsApp czy Instagram) oraz stron internetowych czy aplikacji podmiotów trzecich, a następnie łączenie tych danych z danymi z indywidualnego konta użytkownika na Facebooku i ich dalsze wykorzystywanie. BKartA uważa, że zgoda wyrażona w tym zakresie przez użytkowników serwisu nie jest dobrowolna i FB nie może dalej przetwarzać danych osobowych użytkowników zebranych z zewnętrznych źródeł na jej podstawie. 

Statystyki ETPC za 2018 r.

Pierwsze miesiące roku stanowią czas podsumowań. 2018 rok był kolejnym bardzo pracowitym czasem dla ETPC, aczkolwiek wpłynęło do niego mniej spraw niż w 2017 r, głównie poprzez redukcję liczby skarg z Turcji, Rumunii i Węgier. Na podobnym poziomie ukształtowała się liczba spraw zawisłych przed Trybunałem pod koniec 2017 r. i 2018 r. - ok. 53 tys skarg. Ponad 70 % spraw w toku pochodzi z 6 krajów: Rosji ok. 11.700 spraw, Rumunii - 8500 spraw, Ukrainy 7200 spraw, Turcji - 7100 spraw, Włoch - 4 tys. spraw i Azerbejdżanu - 2 tys. spraw. Wśród wszystkich skarg oczekujących na rozpatrzenie ponad 20 tys. skarg ma charakter priorytetowy. W 2018 r. aż 87 % takich skarg pochodziło z 5 krajów: Rosji - 43%, Rumunii - 21 %, Węgier - 10%, Turcji - 9 % i Ukrainy - 4 %. W przypadku Rosji, Rumunii i Węgier skargi priorytetowe dotyczą zasadniczo warunków osadzenia, w przypadku Turcji sprawy te dotyczą głównie pozbawienia wolności, natomiast w przypadku Ukrainy są to sprawy związane z toczącymi się konfliktami zbrojnymi. Ubiegły rok przyniósł wzrost w liczbie wpływających skarg priorytetowych, a zmniejszenie liczby zawisłych skarg o tym charakterze pozostaje największym wyzwaniem dla Trybunału. Obecny rok będzie z kolei okresem, w którym Trybunał będzie testował skuteczność nowych procedur rozstrzygania spraw. Z początkiem 2019 r. wprowadzona została w tym obszarze nowa praktyka zakładająca wprowadzenie dwóch faz przedstawiania stanowiska rządowego: 12 tygodniowej fazy polubownej i 12 tygodniowej fazy postępowania spornego. Pozostaje czekać na obserwacje Trybunału co do skuteczności wprowadzenia takiego rozwiązania. 

Jak wyglądały w 2018 r. statystyki dotyczące Polski? Trybunał zakomunikował Polsce 114 skarg (w porównaniu do 410 zakomunikowanych w roku 2017), wydał w tym czasie 24 wyroki (w porównaniu do 20 w roku 2018) oraz 108 postanowień skreślających skargi z powodu oczywistej niedopuszczalności, zawarcia ugody bądź braku spełnienia innych przesłanek zawartych w art. 35 Konwencji.

Opinia rzecznika generalnego Bota w sprawie CETA

29 stycznia rzecznik generalny TSUE Yves Bot wydał opinię w sprawie zgodności z prawem UE Kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej czyli CETA. Opinia była wydana w związku z wnioskiem o opinię doradczą złożonym przez Belgię, która zwróciła się do TS o ocenę zgodności z prawem UE, w szczególności z prawami podstawowymi rozdziału dotyczące inwestycji. Główne kontrowersje budzi tutaj mechanizm rozstrzygania sporów. Rzecznik Bot nie podzielił jednak wątpliwości Belgii, stwierdzając, że CETA i zawarty w nim system sądu inwestycyjnego jest zgodna z prawem UE.

Sankcje USA i Wlk. Brytanii przeciwko Wenezueli: "uznanie antycypujące" rządu a legalność sankcji finansowych

Wskazując poprzednio prawnomiędzynarodowe aspekty walki o władzę w Wenezueli sygnalizowaliśmy współzależność między decyzją o ewentualnym wycofaniu uznania dla rządu Nicolasa Maduro a legalnością sankcji gospodarczych. Kolejnym przyczynkiem do tamtych rozważań stała się decyzja administracji USA o nałożeniu sankcji finansowych na najważniejszą spółkę eksportują ropę z Wenezueli, Petróleos de Venezuela SA. 

Pozbawienie dotychczasowego prezydenta dostępu do jednego z najważniejszych źródeł publicznych przychodów (tak w przypadku sankcji USA) czy zamrożenie dostępu do rezerw złota (wspominane ostatnio sankcje Wielkiej Brytanii), przy jednoczesnym oświadczeniu, że środki zostaną niezwłocznie odmrożone w razie przekazania władzy opozycji, w niewątpliwie zmierzają do wymiany rządu Wenezueli. Rodzi to zasadnicze pytanie o tytuł prawny do zamrożenia przychodów z transakcji związanych z ropą naftową, z jednej strony, oraz zablokowania dostępu do rezerw walutowych, z drugiej strony. Trzeba bowiem podkreślić, że w przeciwieństwie choćby do sankcji wobec Iranu (zob. posty tutaj i tutaj) tym razem Stany Zjednoczone nie wykorzystują swoich instytucji finansowych do uniemożliwienia transakcji, a jedynie zamrażają pozyskane w ten sposób środki. 

Republika Północnej Macedonii

W czerwcu informowaliśmy na  blogu o "powstaniu" nowego/starego państwa Republiki Północnej Macedonii. Parę dni temu grecki parlament niewielką ilością głosów "za" przegłosował przyjęcie porozumienia, które wtedy zawarli premier Macedonii Zoran Zaew oraz premier Grecji Alexis Tsipras. W tym momencie już nic nie stoi na przeszkodzie aby używać nazwy Republika Północnej Macedonii. Dla niej samej oznacza to niedalekie członkostwo w strukturach NATO.

Informacje znajdują się tu.