GUEST POST: Zbrodnie w Mjanmie popełniane co najmniej od dekady

Konflikty etniczne w Mjanmie (dawnej Birmie) sięgają czasów odzyskania przez nią niepodległości w 1948 roku.  Podczas ostatnich kilkunastu lat m.in. w stanach Karen, Szan, Kaczin, i Arakan (Rakhine) toczyły konflikty na tle etnicznym.

            Harvard Human Rights Program (HHRP) od 2004 roku prowadzi badania w ramach Burma Program, a od 2008 roku dokumentuje zbrodnie międzynarodowe popełnione  we wschodniej części kraju. HHRP przez lata lobbował za powstaniem Komisji Śledczej ONZ w sprawie Birmy. W 2010 roku wsparł je Specjalny Sprawozdawca ONZ do spraw Mjanmy jak również szereg państw. (zobacz tu) Warto wspomnieć, że pierwszy Specjalny Sprawozdawca do spraw sytuacji praw człowieka w Mjanmie został powołany już w roku 1992, a obecnie Sprawozdawcą jest Pani Profesor Yanghee Lee z Republiki Korei. Raporty składane przez Sprawozdawcę w ostatnich latach, przyczyniły się do utworzenia przez Radę Praw Człowieka nowego mechanizmu dokumentacji zbrodni popełnionych w Mjanmie. Niestety rząd Mjanmy, w styczniu 2018 roku zaprzestał współpracy ze Specjalnym Sprawozdawcą uniemożliwiając mu dalsze prace. Natomiast rząd Bangladeszu umożliwił wizytę Sprawozdawcy i w dniach od 29 czerwca do 9 lipca 2018 roku odbyła się wizyta mająca za zadanie dokumentację sytuacji Rohindża w Bangladeszu (zobacz szerzej tu). 

GUEST POST: Mjanma - Powołano nowy mechanizm mający za zadanie gromadzenie dokumentacji popełnienia zbrodni międzynarodowych

Rada Praw Człowieka ONZ, 28 sierpnia 2018 roku, powołała nowy niezależny mechanizm mający za zadanie zbieranie dowodów popełnienia najbardziej poważnych zbrodni międzynarodowych. Tym razem sprawa dotyczy trwającego od szeregu lat konfliktu na terytorium Mjanmy, dawniej Birmy, a w szczególności kryzysu dotyczącego ludności Rohindża zamieszkującej zachodnią część kraju. Rada równocześnie wydłużyła mandat Niezależnej  Międzynarodowej Komisji Śledczej w sprawie Mjanmy, do czasu podjęcia działań przez nowo powołany mechanizm (zobacz tu oraz  tu).

Niedawno pisaliśmy na blogu o powołaniu przez Zgromadzenie Ogólne ONZ nowego mechanizmu III M -  Międzynarodowego, Bezstronnego, i Niezależnego Mechanizmu mającego asystować w Śledztwach i Ściganiu Osób Odpowiedzialnych za Najpoważniejsze Zbrodnie Prawa Międzynarodowego Popełnione w Syryjskiej Republice Arabskiej od Marca 2011 r.  Mechanizm ten powstał  po przeszło pięciu latach działalności Komisji Śledczej do spraw Syrii i ma korzystać z jej dorobku.  Jak wspominaliśmy, IIIM ma za zadanie gromadzenie i analizę dokumentacji zawierającej dowody popełnienia zbrodni międzynarodowych. Wprawdzie dokumentacja zgromadzona może również zostać wykorzystana w postępowaniach krajowych, ale większy nacisk w przypadku Syrii położony jest na komplementarne postępowania międzynarodowe karne. Tu szerzej.  

USA wycofują się z kolejnej ważnej umowy międzynarodowej

Pod koniec zeszłego tygodnia prezydent Donald Trump ogłosił, że USA wycofają się z Układu o całkowitej likwidacji pocisków rakietowych pośredniego zasięgu. Podpisany ponad trzydzieści lat temu Układ uważany był za przełomowy akt, który pozwolił na przejście od ery zagrożenia wojną nuklearną do demilitaryzacji.

Od grudnia przekazywanie pism w postępowaniach przed Sądem UE wyłącznie przez Internet

Istniejąca od listopada 2011 r. aplikacja e-Curia stanie się od 1 grudnia wyłączną drogą przekazywania dokumentów sądowych między przedstawicielami stron a Sądem. Zmiana wynika z wrześniowej nowelizacji regulaminu i, wbrew pozorom, nie stanowi wielkiej rewolucji.

Były konsul honorowy RP w Monako przyznał się do zlecenia zabójstwa swojej teściowej

Polskie i zagraniczne media w ostatnim czasie doniosły o przełomowym wydarzeniu w trakcie trwającego procesu byłego konsula RP, oskarżanego o zlecenie zabójstwa teściowej, w wyniku którego zginął również jej kierowca. Wojciech Janowski kolejny raz (pierwszy raz uczynił to bezpośrednio po zatrzymaniu w 2014 r., jednak szybko się z tego wycofał, tłumacząc się słabą znajomością języka francuskiego) przyznał się do zlecenia zabójstwa - wówczas najbogatszej kobiety w Monako - Helene Pastor. Prokurator domaga się kary dożywocia.

W związku z wyjątkowością tej sprawy trudno obwiniać polskie władze za błąd w wyborze swojego reprezentanta, jednocześnie jednak równie trudno wyobrazić sobie bardziej spektakularny przykład sprzeniewierzenia się cechom, jakie ma uosabiać osoba powołana na to stanowisko. Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej, a więc ustawy, jaka obowiązywała w momencie powoływania Wojciech Janowskiego na stanowiska konsula honorowego, mógł być na nie „powołany obywatel polski zamieszkały w państwie przyjmującym, obywatel państwa przyjmującego lub państwa trzeciego, posiadający wysoki autorytet, cieszący się zaufaniem oraz dający rękojmię wykonywania funkcji zgodnie z interesami Rzeczypospolitej Polskiej i jej obywateli”.

Pokłosie Achmea: wyroki Vattenfall oraz Chèque Déjeuner

Bezpośrednio po wyroku Achmea (o wyroku zaskakującym w świetle opinii Rzecznika Generalnego pisaliśmy m.in. tu, tu i tu) zarówno rządy jak i inwestorzy (zob. choćby poniżej post o sprawie Airbus-Polska) sprawiali wrażenie przekonanych, że to już koniec wewnątrzunijnego arbitrażu inwestycyjnego. W niektórych komentarzach co najwyżej sugerowano, że może nie będzie to dotyczyć rozstrzygania sporów na podstawie klauzul arbitrażowych zawartych w traktatach multilateralnych, takich jak Traktat Karty Energetycznej. Kolejne miesiące przyniosły orzeczenia m.in. w sprawach Vattenfall (1) oraz najnowszy Chèque Déjeuner (3) zdające się ograniczać doniosłość Achmea.

1. Vattenfall

31 sierpnia b.r. Orzeczenie w kwestii Achmei wydał trybunał arbitrażowy ICSID orzekający w sprawie Vattenfall v. Germany. Orzeczenie jest o tyle znamienne, że postępowanie między pięcioma szwedzkimi inwestorami a RFN, w związku z niemiecką decyzją o zarzuceniu energetyki jądrowej, wszczęto w 2012 r. Jurysdykcję trybunału dopiero w 2015 r. zakwestionowała Komisja Europejska (Niemcy nie podniosły takiego zarzutu). Już po wydaniu wyroku Achmea trybunał arbitrażowy samzwrócił się do stron o zajęcia stanowiska i wydał orzeczenie odrębne w sprawie.

Ekstraterytorialne stosowanie sankcji USA wobec podwójnego obywatela UE i Rosji

Niebawem być może będziemy mieli okazję do obserwowania interesującego sporu sądowego wynikłego z konfliktu między reżimami sankcji wobec Rosji ustanowionymi przez UE oraz Stany Zjednoczone. Miliarder Boris Rotenberg pozwał grupę największych skandynawskich banków (m.in. Nordea, Svenska, Danske) w związku zastosowaniem się przez te instytucje finansowe do amerykańskich sankcji, nałożonych na niego po rozpoczęciu rosyjskiej okupacji Ukrainy, jako członka najbliższego kręgu współpracowników prezydenta Władimira Putina (NY Times, Russian Oligarch Under U.S. Sanctions Files Suit Against Nordic Banks). Powód zwrócił się do sądu okręgowego w Helsinkach o stwierdzenie dyskryminacyjnego traktowania i zmuszenie banków do realizacji zleconych transakcji. Pan Rotenber, obok obywatesltwa rosyjskiego, legitymuje się bowiem również paszportem Finalndii (Bloomberg, Russian Oligarch Rotenberg Files Lawsuit Against Nordic Banks).

Monopolizacja dystrybucji podręczników szkolnych naruszeniem prawa własności - wyrok ETPC w sprawie Konyv - Tar KFT i inni p. Węgrom

Podręczniki szkolne. Wydawałoby się, że jest to kwestia jakże daleka od praw człowieka, przynajmniej w wymiarze finansowym, a jednak nie.

Ustawodawca węgierski reformując system edukacji szkolnej zajął się także dystrybucją podręczników i rozwiązania wolnorynkowe zastąpił państwowym przedsiębiorstwem. Nowoutworzona firma, od roku szkolnego 2013/2014 jest jako jedyna uprawniona do dostarczania podręczników szkołom. Jej powstanie wyeliminowało z rynku szereg firm prywatnych, które złożyły do Trybunału skargi zarzucając rządowi węgierskiemu naruszenie prawa własności. Rząd węgierski bronił się twierdząc, że uregulowanie rynku było konieczne, biorąc pod uwagę liczne nieprawidłowości jego funkcjonowania.

W orzeczeniu w sprawie Konyv - Tar KFT i inni p. Węgrom Trybunał uznał, że doszło do ingerencji państwa, ponieważ poprzez wyeliminowanie możliwości dostarczania szkołom podręczników przez firmy prywatne, pozbawiono je klienteli, która zgodnie z orzecznictwem Trybunału stanowi chronione uprawnienie majątkowe. Trybunału nie przekonały natomiast z kilku powodów argumenty rządu, iż celem zmian była racjonalizacja wydatków państwowych. Po pierwsze, nie zmieniła się sytuacja ostatecznych odbiorców podręczników, czyli uczniów i nauczycieli, ponieważ ceny podręczników nie zmieniły się. Po drugie, nowej firmie dystrybucyjnej zagwarantowano możliwość pobierania marży w wysokości do 20 %, co było poziomem znacznie wyższym niż gwarantowany do tej pory. Po trzecie, Trybunał zaakceptował argument skarżących spółek, że działania państwa doprowadziły do monopolizacji rynku i po czwarte, przewidziany 18 miesięczny okres przejściowy był za krótki, aby przedsiębiorstwa mogły szybko przestawić się na inną działalność poza rynkiem książek szkolnych. Decydującym w rozumieniu Trybunału argumentem było to, że odbiorcy książek nie odnieśli ze zmian żadnych korzyści, natomiast państwo poprzez swoje działania doprowadziło do zlikwidowania dobrze prosperujących firm.

W kontekście należnego firmom słusznego zadośćuczynienia Trybunał orzekł, że sprawa nie dojrzała jeszcze do rozstrzygnięcia i zwrócił się do stron o podjęcie w ciągu trzech miesięcy negocjacji ugodowych.

Do wyroku dołączone zostały dwa zdania zbieżne – sędziów Pinto Albuquerque i Kuris oraz zdanie odrębne sędziego Wojtyczka.

Sędzia Wojtyczek zdecydowanie przychylił się do argumentów rządu węgierskiego, który celowość zmian uzasadniał potrzebą uporządkowania rynku. Sędzia, co zdarza się zdecydowanie rzadko, sugerował, iż Trybunał powinien był zasięgnąć opinii eksperckich w zakresie oceny całościowych kosztów i kształtu reformy. W jego opinii orzeczenie wydane zostało bez zapoznania się przez ETPC z całokształtem okoliczności. Uznał on, że choć nowe przepisy miały negatywny wpływ na funkcjonowanie firm prywatnych, działania władz węgierskich trudno uznać za stanowiące bezpośrednią ingerencję w mienie skarżących.

UNESCO a pojednanie na Półwyspie Koreańskim

Dyrektor Generalna UNESCO, Audrey Azoulay, oraz Prezydent Republiki Korei Mun Jae-in

Wydaje się, że stosunki polityczne między Koreą Północną (KRLD) a Koreą Południową i Waszyngtonem ulegają od początku 2018 r. zdecydowanej poprawie. Ostatnio Prezydent USA, Donald Trump, stwierdził, że on i przywódca Korei Północnej, Kim Dzong Un, "zakochali się w sobie". Wyjaśnił, przy tym, że północnokoreański dyktator pisał do niego "piękne listy" (zob. tu). Odnosząc się do ocieplenia klimatu politycznego nad Morzem Żółtym, pisaliśmy niedawno na blogu o wizycie Sekretarza Stanu USA, Mike'a Pompeo, w Korei Północnej (KRLD) oraz o ponownych obietnicach władz w Pjongjangu dotyczących umożliwienia międzynarodowym inspektorom zbadanie urządzeń nuklearnych i militarnych tego państwa (zob. tu). Wcześniej KRLD wstrzymała próby jądrowe i rakietowe (zob. tu), zaś kluczowe dla procesu normalizacji relacji z władzami w Pjongjangu były kwietniowe spotkanie przywódcy KRLD, Kim Dzong Una, i Prezydenta Korei Południowej, Mun Jae-ina, oraz czerwcowy historyczny szczyt USA-KRLD: Donald Trump - Kim Dzong Un. W dniu 16 października 2018 r. Dyrektor Generalna UNESCO, Audrey Azoulay, spotkała się z prezydentem Mun Jae-inem w celu omówienia strategii zaangażowania i pomocy tej wyspecjalizowanej agencji Narodów Zjednoczonych na rzecz budowy pokoju na Półwyspie Koreańskim.

Australia dołącza do Porozumienia w sprawie zamówień rządowych

Australia została w środę 17 października zaakceptowana jako 48 członek Porozumienia w sprawie zamówień rządowych (GPA). Zostanie pełnym członkiem GPA przez Australię nastąpi 30. dnia po złożeniu dokumentów ratyfikacyjnych przez Australię, która dołączy między innymi do Unii Europejskiej i jej państw członkowskich, Kanady, Stanów Zjednoczonych czy Japonii. Jest to istotne rozszerzenie dostępnego dla pozostałych państw rynku zamówień publicznych. Australia nie kryje także, że chodzi jej głównie o dostęp do rynku zamówień publicznych państw, które już są stronami GPA, a także negocjujących przystąpienie Chin i Rosji. Australia swoje przystąpienie do GPA negocjowała od 2015 r.

Porozumienie w sprawie zamówień publicznych jest tzw. porozumieniem plurilateralnym WTO, czyli nie wszystkie państwa członkowskie muszę być jego stronami. Państwa na podstawie GPA mają obowiązek prowadzenia otwartych, sprawiedliwych i przejrzystych przetargów. Zobowiązują się również do otwarcia swojego rynku zamówień publicznych w określonych przez nie obszarach zgodnie z ich listami koncesyjnymi (w przypadku Australii nie jest ona jeszcze znana publicznie). W tych obszarach zobowiązane są do przyznania traktowania narodowego podmiotom z państw będących stronami GPA.

Prawa kulturalne w Polsce - raport Specjalnej Sprawozdawczyni ONZ

Karima Bennoune, Specjalna Sprawozdawczyni ONZ ds. Praw Kulturalnych; 

źródło: https://www.karimabennoune.com/about-karima

W dniu 5 października 2018 r. Karima Bennoune, Specjalna Sprawozdawczyni ONZ w dziedzinie praw kulturalnych, zakończyła swoją 12-dniową wizytę w Polsce. Celem tej misji była ocena działań polskich władz na rzecz zapewnienia każdemu dostępu do kultury oraz umożliwienia udziału w życiu kulturalnym społeczeństwa. Sprawozdawczyni ONZ odwiedziła Gdańsk, Kraków, Oświęcim, Warszawę i Żelazową Wolę. Spotkała się m.in. z przedstawicielami  ministerstw: Kultury, Edukacji, Spraw Zagranicznych, Nauki oraz Pracy. Przeprowadziła również rozmowy z reprezentantami mniejszości kaszubskiej, żydowskiej, muzułmańskiej i ukraińskiej oraz społeczności LGBT. Spotkanie z członkami Konferencji Episkopatu Polski, o które starała się Bennoune, okazało się "niemożliwe ze względów logistycznych”. Nie udało się jej także porozmawiać z szefem polskiej dyplomacji, Jackiem Czaputowiczem. Przedstawicielka ONZ trzykrotnie próbowała się spotkać z Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Piotrem Glińskim, ale nie znalazł dla niej czasu. Reprezentanci resortu kultury (MKiDN) nie wzięli też udziału w spotkaniu z rządem, w trakcie którego przedstawiono wnioski z wizyty. A są one dla MKiDN i całego rządu krytyczne. Wstępny raport z wizyty jest dostępny w języku polskim i angielskim na stronie Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Praw Człowieka (zob. tu). Pełen raport z wizyty zostanie przedstawiony na jednej z kolejnych sesji Rady Praw Człowieka ONZ.

Raport BBC w sprawie użycia broni chemicznej w Syrii

BBC Panorama i BBC Arabic opublikowały właśnie wyniki śledztwa, które pokazują skalę użycia broni chemicznej w Syrii przez reżim Assada i to, jaki wpływ użycie tej broni ma na wynik konfliktu zbrojnego w Syrii.

USA wdrażają pilotażowy program obowiązkowych deklaracji dla niekontrolujących inwestycji technologicznych o ekstraterytorialnym stosowaniu

Na początku września b.r. pisaliśmy o nasilającym się trendzie regulacyjnym inwestycji zagranicznych dla ochrony bezpieczeństwa narodowego. W odniesieniu do Stanów Zjednoczonych zwracaliśmy wówczas uwagę na rozszerzenie kompetencji, powołanego jeszcze w 1950 r., Komitetu ds. inwestycji zagranicznych w Stanach Zjednoczonych (CFIUS). W szczególności odnotowaliśmy ustanowienie mechanizmów kontrolnych w odniesieniu do nabycia udziałów niekontrolujących (niekontrolujących inwestycji) w spółkach tzw. krytycznych technologii.

Teraz Departament Skarbu wdrożył pilotażowy program kontroli transakcji przez CFIUS, wprowadzając dwie istotne zmiany. Po pierwsze, rozszerzono zakres materialny możliwych kontroli o "inne inwestycje z udziałem osób zagranicznych i krytycznych technologii". Po drugie, wchodzą w życie obowiązkowe deklaracje dla wszelkich transakcji objętych zakresem przedmiotowym programu pilotażowego. Wejście w życie programu z dniem 10 listopada b.r. będzie miało istotne skutki dla przedsiębiorców z całego świata.

Po wizycie Sekretarza Stanu USA Pompeo w Korei Północnej - reżim wpuści międzynarodowych inspektorów?

W zeszłym tygodniu Sekretarz Stanu USA Mike Pompeo zakończył kolejną wizytę w Korei Północnej. Po spotkaniu z Kim Dzong Unem i innymi przedstawicielami północnokoreańskiego reżimu, Pompeo powiedział dziennikarzom, że Korea Północna zgodziła się na międzynarodowe inspekcje swoich urządzeń nuklearnych i militarnych. Inspektorzy mieliby zbadać m.in. wyrzutnie służące do testów rakietowych i poligon Punggye-ri wykorzystywany do prób z bronią nuklearną, który reżim miał zniszczyć. 

Polska sprzeciwia się konkluzjom Rady UE w sprawie stosowania KPP

W mijającym tygodniu media obiegła informacja o kolejnym sporze między Polską a pozostałymi państwami członkowskimi UE. Tym razem chodziło o brzmienie konkluzji Rady UE o stosowaniu Karty Praw Podstawowych w 2017 roku, których przyjęcie wymagało jednomyślności.

Prof. Maciej Szpunar został wyznaczony na pierwszego Rzecznika Generalnego Trybunału Sprawiedliwości UE

W ostatnich dniach w Trybunale Sprawiedliwości doszło do częściowego odnowienia składu i objęcia stanowiska przez nowych członków. Zmiany te przyniosły również konieczność przeprowadzenia wewnętrznych wyborów, w wyniku których częściowo zmieniono osoby, pełniące funkcje kierownicze w Trybunale.

Wczoraj (11 października br.) wyznaczono prof. Macieja Szpunara do pełnienia funkcji pierwszego Rzecznika Generalnego. Stanowisko to wiąże się z koordynowaniem pracy pozostałych rzeczników, w tym przede wszystkim z przydzielaniem im spraw (na podstawie art. 16 Regulaminu Trybunału). Kadencja pierwszego Rzecznika Generalnego trwa 1 rok. Istnieje jednak możliwość reelekcji.

Rezygnacja Nikki Haley ze stanowiska ambasadora Stanów Zjednoczonych przy ONZ

Wczoraj ogłoszono, że Nikki Haley rezygnuje ze stanowiska ambasadora przy ONZ. Z jej listu (zobacz tu) wynika, że nie opuszcza stanowiska dla innej oferty, że będzie teraz osobą prywatną oraz, że nie zamierza startować w wyborach prezydenckich w 2020 roku, oraz w końcu że jest gotowa piastować swoje stanowisko do stycznia 2019, aby pomóc administracji znaleźć właściwie zastępstwo na opuszczane miejsce. Wiadomo, że Haley miała napięte stosunki z Johnem Boltonem, ale nie wiadomo, czy to było bezpośrednią przyczyną jej rezygnacji.

Interwencja Komisarz Praw Człowieka w sprawie Emin Huseynov p. Azerbejdżanowi

Komisarz Praw Człowieka, Dunia Mijatovic kontynuuje aktywność swojego poprzednika i przystępuje w charakterze strony trzeciej do postępowań przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Tym razem wystąpiła w sprawie Emin Huseynov p. Azerbejdżanowi. Warto podkreślić, że także Nils Muizniecks kilkukrotnie występował w sprawach przeciwko Azerbejdżanowi.

Skarga dotyczy pozbawienia obywatelstwa skarżącego, który w następstwie tego aktu stał się bezpaństwowcem. Komisarz określiła jako represje działania władz przeciwko tym, którzy wyrażają sprzeciw lub krytykę i podkreśliła, że pozbawienie obywatelstwa może być również wykorzystywane jako narzędzie kary, aby uciszyć głosy sprzeciwu. Konsekwencje dla korzystania przez przez osoby pozbawione obywatelstwa z ich praw człowieka gwarantowanych Konwencją są jeszcze poważniejsze, gdy pozbawienie obywatelstwa prowadzi do bezpaństwowości. Interwencja oparta została głównie o zarzut naruszenia gwarancji prawa do swobody wypowiedzi, także w kontekście naruszenia zasady praworządności. Całość wystąpienia dostępna jest tu.

Pierwszy stały sąd arbitrażowy ds. dóbr kultury rozpoczął działalność

Źródło: http://authenticationinart.org/cafa

W maju tego roku pisaliśmy na blogu o powstaniu nowego, międzynarodowego trybunału arbitrażowego i mediacyjnego, wyspecjalizowanego w rozstrzyganiu sporów dotyczących sztuki: "Sąd Arbitrażowy ds. Sztuki" ("Court of Arbitration for Art" (CAfA)). Rozpoczął on działalność w czerwcu na mocy porozumienia pomiędzy Holenderskim Instytutem ds. Arbitrażu (Netherlands Arbitration Institute (NAI)) a fundacją “Authentication in Art” (AiA) w Hadze (organizacja non-profit dostarczająca wiedzy i wsparcia w zakresie eliminowania z obrotu prawnego nie-oryginalnych (nie-autentycznych) utworów sztuk plastycznych). Celem CAfA jest prowadzenie postępowań na całym świecie w przedmiocie szerokiego spektrum sporów dotyczących sztuk wizualnych, w tym autentycznością, umowami i sporami dotyczącymi kwestii własności dóbr kultury, roszczeniami dotyczącymi praw autorskich, itp. CAfA będzie działał na podstawie reguł postępowania NAI opracowanych na potrzeby sporów prawnych w sferze sztuki. Obecnie prowadzona jest rekrutacja ekspertów do bazy arbitrów i mediatorów CAfA.

Pierwsza konwencja środowiskowa Ameryki Łacińskiej

27 września, przy okazji obrad Zgromadzenia Ogólnego ONZ została otwarta do podpisu pierwsza środowiskowa konwencja regionalna państw Ameryki Łacińskiej i regionu Karaibów. Konwencja dotyczy dostępu do informacji o środowisku, udziału w podejmowaniu decyzji i sprawiedliwości. Jest zatem w istocie południowoamerykańskim odpowiednikiem Konwencji z Aarhus, przyjętej na forum Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ. Konwencja z Escazú, jak została nazwana od miejsca gdzie została przyjęta w marcu 2018 r., była z kolei negocjowana na forum Komisji Gospodarczej Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Tekst konwencji dostępny jest tu. Konwencja została podpisana już przez 15 państw, spośród 33 członków Komisji. Wejdzie w życie po jej ratyfikowaniu przez 11 państw. 

Pokojowa Nagroda Nobla 2018 za walkę z przestępstwami seksualnymi jako metodą prowadzenia działań zbrojnych

Dzisiaj ogłoszono, że Pokojową Nagrodę Nobla otrzymują kongijski ginekolog Denis Mukwege i jezydzka działaczka społeczna Nadia Murad za "ich wysiłki na rzecz zakończenia stosowania przemocy seksualnej jako broni wojennej i konfliktu zbrojnego" ("for their efforts to end the use of sexual violence as a weapon of war and armed conflict.") - zobacz infomację tutaj. (Uzasadnienia zapewne nie pisał prawnik, bo czepliwy purysta wytknąłby, że raczej w szeregu dokumentach z zakresu prawa międzynarodowego mowa jest o traktowaniu przemocy seksualnej jako metody/środka prowadzenia działań zbrojnych (mean/method of warfare), a ponadto lepiej uniknąć sformułowania wojny na rzecz konfliktu zbrojnego, użyte słowa w uzasadnieniu sugerują, że KZ to coś innego niż wojna, co nie do końca jest prawidłowe).

Stany Zjednoczone wycofują się z kolejnych umów międzynarodowych

Parę dni temu informowaliśmy o pozwie Palestyny, który ta skierowała do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości  zarzucając Stanom Zjednoczonym naruszenie Konwencji wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych z 1961 r. (zobacz posta z 20.09). Dziś natomiast MTS wydał decyzję dotyczącą środków tymczasowych (w której  Trybunał między innymi wskazuje, że Stany Zjednoczone powinny usunąć przeszkody w dostępie do leków czy środków medycznych na terytorium Iranu, zobacz decyzję tu). Stany Zjednoczone zdecydowały w świetle tych wydarzeń  do podjęcia akcji, z którymi mamy ostatnio do czynienia nagminnie (pisaliśmy między innymi o wycofaniu z UNESCO czy z Rady Praw Człowieka), czyli wycofania z międzynarodowych zobowiązań. 

I tak, John Bolton doradca do spraw bezpieczeństwa narodowego USA ogłosił właśnie, że prezydent Donald Trump zdecydował się wycofać z Protokołu Dodatkowego do Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych dotyczącego obowiązkowego rozwiązywania sporów (to w kontekście konfliktu z Palestyną, której USA nie uznają za państwo, wspierając w tej polityce Izrael), zaś wczoraj poinformowano o wycofaniu się z Traktatu o przyjaźni z Iranem  z 1955 roku (to w odpowiedzi na decyzję MTS, traktat zobacz tu, jego art. XXI mówi o jurysdykcji MTS). Zobacz doniesienia prasowe: tu.

Jak widać Stany zmierzają w kierunku zlikwidowania wszelkich międzynarodowych ustaleń, które w jakikolwiek sposób groziłyby uruchomianiem międzynarodowej jurysdykcji wobec amerykańskich obywateli. Dotychczas Stany i tak ignorowały decyzje MTS, które były dla nich niepomyślne, a Trybunał nie ma kompetencji by je wyegzekwować. 

Smutne jest to, że to już kolejna odsłona wojny Stanów z instytucjami międzynarodowymi. 

Orzeczenie w sprawie C-216/18 w praktyce, czyli sądy pytają o polską praworządność

W czerwcu TS UE wydał szeroko komentowany (także na naszych łamach) wyrok w sprawie C-216/18 LM. W orzeczeniu tym Trybunał, odpowiadając na pytania prejudycjalne irlandzkiego High Court, stwierdził, że sąd państwa członkowskiego musi wstrzymać wykonanie europejskiego nakazu aresztowania (ENA), gdy uzna, że spełnione są łącznie dwa warunki:

1) w państwie członkowskim, do którego ma być wydana dana osoba, istnieje rzeczywiste ryzyko naruszenia prawa do rzetelnego procesu sądowego ze względu na systemowe lub ogólne nieprawidłowości dotyczące niezawisłości sądownictwa,

2) te systemowe zagrożenia mogą mieć bezpośredni wpływ na sytuację osoby, która ma być przekazana.

Projekt Konwencji UNCITRAL o wykonywaniu międzynarodowych umów ugodowych zawieranych w mediacji

Z pewnym poślizgiem wobec ostatecznego głosowania, opinia publiczna ostatecznie ma możliwość zapoznać się z tekstem proponowanej przez grupę roboczą UNCITRAL Konwencji o międzynarodowych umowach ugody zawieranych w drodze mediacji (UN Doc. A/CN.9/942).

Podczas gdy zaletą postępowania mediacyjnego - w porównaniu z arbitrażem czy postępowaniem sądowym - zazwyczaj jest krótszy czas i niższe koszty, podstawowym mankamentem pozostaje wykonalność takich ugód. Propozycja UNCITRAL (zob. także nasz post tutaj) ma rozwiązać owo najpoważniejsze ograniczenie, nadając międzynarodowym ugodom w sporach handlowych walor wykonalności. Warunkiem - poza różną narodowością stron sporu - jest pisemny charakter ugody potwierdzony w tej samej formie przez mediatora.

Umiera NAFTa. Niech życje USMCA.

Po przeszło półtora roku trudnych negocjacji, a miesiąc po ostatnim przekroczeniu "nienaruszalnego amerykańskiego terminu" (nasz post tutaj), Minister spraw zgranicznych Kanady Chrystia Freeland oraz Przedstawiciel USA ds. handlu Robert Lighthizer ogłosili sukces negocjacji handlowych (Joint Statement from United States Trade Representative Robert Lighthizer and Canadian Foreign Affairs Minister Chrystia Freeland). Trójstronny traktat NAFTA ma zostać zastąpiony przez United States-Mexico-Canada Agreement (USMCA).

Szczegółów kompromisu przystąpienia Kanady do porozumienia wypracowanego wcześniej pezez USA i Meksyk na razie nie znamy. Z nielicznych doniesień wiadomo przykładowo że Stany Zjednoczone zdołały osiągnąć obniżenie barier dostępu na kanadyjski rynek mleczny (Global News, New NAFTA deal reached: Canada, U.S., Mexico reach trade agreement under new name). Kanadyjskie ustępstwa w tym zakresie mają być nieznacznie wyższe od poczynionych w ramach Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership (CPTPP). Jak się wydaje porozumienie w sprawie ceł samochodowych zostanie uregulowane osobno.