Krucjata Maxa Schremsa przeciwko Facebookowi trwa - TS UE potwierdził jurysdykcję sądów austriackich w jego sprawie

Na naszym blogu wielokrotnie poruszaliśmy problemy ochrony danych osobowych, w szczególności związane z korzystaniem z internetu i nawiązywaliśmy do działalności młodego austriackiego prawnika Maximiliana Schremsa, znanego przede wszystkim z postępowań przeciwko Facebookowi (zob. nasze posty m.in. tu, tu, tu, tu i tu). Właśnie odniósł on na gruncie prawa Unii Europejskiej kolejny sukces w swojej krucjacie. 25 stycznia br. Trybunał Sprawiedliwości UE potwierdził, ze pan Schrems może jako konsument wytoczyć indywidualne powództwo przeciwko Facebook Ireland przed sądami austriackimi (wyrok w sprawie C-498/16 Maximilian Schrems przeciwko Facebook Ireland Limited). Zdaniem Trybunału nie może jednak na zasadach przewidzianych dla konsumentów wytoczyć powództwa zbiorowego w imieniu osób, które scedowały na niego swoje prawa. Sukces nie jest zatem absolutny, choć niewątpliwie doniosły.

Czy powrót USA do Porozumienia Paryskiego jest wciąż możliwy?

W ostatnich dniach pojawiły się sygnały ze strony prezydenta Trumpa, że USA mogą „powrócić” do Porozumienia Paryskiego (informacje tu, tu i tu). Jeśli jednak przyjrzeć się bliżej wypowiedziom prezydenta USA łatwo dostrzec, że w gruncie rzeczy od czasu gdy w lipcu 2017 ogłosił wycofanie się USA z tej umowy międzynarodowej nic się nie zmieniło. Warunkiem postawionym przez Trumpa takiemu ewentualnemu powrotowi do Porozumienia jest, że… byłoby to zupełnie inne porozumienia. 

Polska spółka węglowa objęta amerykańskimi sankcjami za handel nielegalnym węglem

Na temat zarejestrowanej w 2012 r. w Katowicach spółki byłego wiceministra energetyki samozwańczej Ługańskiej Republiki Ludowej, Ołeksandra Melnyczuka, Doncoaltrade zrobiło się głośno w październiku 2017 r. Wyszło wówczas na jaw, że spółka-widmo, w siedzibie której od wielu miesięcy nikt się nie pojawiał, w dokumentach wykazywała rozległą działalność operacyjną, sprowadzając do Polski tysiące ton ługańskiego węgla antracytowego. Proceder możliwy był dzięki przedstawianiu sfałszowanych dokumentów rosyjskiego pochodzenia surowca. 

Statystyki ETPCz za 2017 r.

W mijającym tygodniu Europejski Trybunał Praw Człowieka przedstawił statystyki za 2017 r.

Pierwsza najważniejsza wiadomość to ta, że znów - tym razem o 29 % - spadła liczba spraw pozostających w rozstrzyganiu Trybunału: pod koniec 2017 r. było ich 79.750, liczba ta wzrosła w czerwcu do 93.200, by spaść na koniec roku do 56.250. Tak duży spadek liczby zawisłych spraw był po pierwsze wynikiem przekierowania całych grup spraw do systemu krajowego, chodzi tu przede wszystkim o masowo napływające sprawy tureckie, które zostały uznane za niedopuszczalne z powodu niewyczerpania krajowych środków odwoławczych, o skargi przeciwko Węgrom dotyczące nieadekwatnych warunków osadzenia oraz o sprawy przeciwko Ukrainie dotyczące niewykonywania orzeczeń krajowych, które w liczbie ponad 12 tys. zostały przekierowane do Komitetu Ministrów RE poprzez wyrok Burmych p. Ukrainie. Drugą przyczyną zmniejszania się liczby zawisłych skarg jest duża efektywność procedury orzekania w składzie jednego sędziego. W ten sposób Trybunał zakończył rozpatrywanie 49.400 spraw, które zostały uznane za niedopuszczalne (wzrost o 36%). O 69 % wzrosła też liczba spraw kończonych w procedurze wyroków komitetowych wydawanych w składzie 3 sędziów. 

Komisja Europejska zakazuje Hiszpanii wykonania wyroku wewnątrzunijnego arbitrażu inwestycyjnego

Niedawno na łamach PPM wspominaliśmy o wzbierającej fali postępowań arbitrażowych przeciwko Polsce w związku z wygaszeniem przez rząd systemu zachęt inwestycyjnych i niekorzystnymi dla inwestorów zmianami regulacyjnymi. W tym kontekście warto zatem zwrócić uwagę na rezultat postępowania Komisji Europejskiej ws. pomocy publicznej dla inwestorów w sektorze energetyki wiatrowej w Hiszpanii. 

Mimo że w trzecim jak dotąd rozstrzygniętym sporze arbitrażowych inwestor zdołał przekonać trybunał, że wycofanie zachęt naruszyło jego prawa na podstawie BITu i uzyskać korzystny wyrok arbitrażowy, Komisja uznała, że wykonanie wyroku naruszy unijne prawo konkurencji. Jesteśmy zatem świadkami swoistej powtórki schematu wydarzeń znanego ze sprawy braci Micula (zob. posty tu i tu).

Wojna handlowa z Chinami coraz bliżej?

Robert E. Lighthizer- Pełnomocnik Rządu Stanów Zjednoczonych ds. Handlu (USTR) - ogłosił na początku tego tygodnia, że prezydent Donald Trump zatwierdził nowe cła ochronne na dwie kategorie importowanych produktów: panele słoneczne oraz pralki. Możliwość wprowadzenia tego typu środków została przewidziana w Ustawie o handlu zagranicznych (Trade Act of 1974), w sytuacji gdy następuje nieprzewidziany wzrost importu danego produktu zagrażający krajowym producentom produktów podobnych lub bezpośrednio konkurencyjnych. Cła takie mają zawsze charakter tymczasowy – ich celem jest umożliwienie krajowym producentom dostosowanie się do nowej sytuacji konkurencyjnej na rynku. Wprowadzenie ceł jest zawsze poprzedzone odpowiednim postępowaniem administracyjnym, w ramach którego należy stwierdzić istnienie określonych przesłanek uprawniających do zastosowania danego środka ochronnego (np. istnienie zagrożenia dla krajowych producentów). Postępowanie takie zostało przeprowadzone przez amerykańską Komisję Handlu Międzynarodowego (International Trade Commission), która zarekomendowała pod koniec zeszłego roku wprowadzenie ceł ochronnych (por. z oświadczeniem Komisji tu oraz tu). 

Dunja Milatovic nowym Komisarzem Praw Człowieka RE

Zwyciężczynią zakończonych 24 stycznia przez Zgromadzenie Parlamentarne RE wyborów (na blogu tu) na stanowisko Komisarza Praw Człowieka RE jest Dunja Mijatovic z Bośni i Hercegowiny. W drugiej rundzie głosowania otrzymała 107 głosów, Pierre-Yves Le Borgn’ (Francja) otrzymał 103 głosy, a Goran Klemencic (Słowenia) - 19 głosów. 

Dunja Mijatovic została wybrana na 6 letnią, nieodnawialną kadencję i jest pierwszą kobietą na tym stanowisku. 

Nowy Rok w Międzynarodowym Trybunale Karnym

Parę dni temu rozpoczął się nowy rok w MTK (zobacz informacje prasowe). W ramach otwarcia odbyło się seminarium poświęcone zasadzie komplementarności i sądowej współpracy ("Complementarity and Cooperation of Courts in an Interconnected Global Justice System"), zobacz relację na youtube. 

Przemówienie otwierające seminarium wygłosiła prezeska trybunału, sędzia Silvia Fernández de Gurmendi, zobacz tu. Był to zresztą dla niej dość wyczerpujący dzień, gdyż parę godzin później brała udział we wspomnianej ceremonii otwarcia nowego roku w trybunale, gdzie również wygłosiła przemówienie zobacz tu. Nawiązała między innymi do tego, że w marcu zaprzysiężeni zostaną nowi sędziowie a część z nich odejdzie, między innymi ona sama. 

Amerykańskie sankcje finansowe wobec Pakistanu dla wzmocnienia sojuszu antyterrorystycznego z Pakistanem

Niespełna dwa miesiące od momentu, kiedy informowaliśmy o wejściu Pakistanu do nowej muzułmańskiej koalicji antyterrorystycznej pod wodzą Arabii Saudyjskiej, państwo to zostało objęte amerykańskimi sankcjami finansowymi właśnie pod zarzutem tolerowania organizacji terrorystycznych na własnym terytorium.

Administracja prezydenta Donalda Trumpa zadecydowała o zawieszeniu 255 mln USD finansowania poprawy bezpieczeństwa, póki Pakistan nie podejmie bardziej zdecydowanych działań względem siatek terrorystycznych funkcjonujących w jego jurysdykcji (WSJ, U.S. to Withhold All Security Assistance to Pakistan). Islamabad został oskarżony o prowadzenie "podwójnej gry" - korzystanie z pomocy amerykańskiej, jednocześnie tolerując działania zagrażające bezpieczeństwu misji USA w Afganistanie. Powyższy krok ogłoszono razem z groźbą zamrożenia dalszego 1 mld USD innych środków pomocowych. Z sankcji wyłączono wsparcie gospodarcze i humanitarne. W dłuższej perspektywie Pakistan mógłby utracić status ważnego sojusznika spoza NATO, co pociągnęłoby za sobą choćby utratę dostępu do amerykańskiego systemu szkoleń, sprzętu wojskowego i informacji wywiadowczych. W najgorszym wariancie można by sobie wręcz wyobrazić uznanie tego państwa za sprzyjające terroryzmowi (taką ewentualność sygnalizowała międzynarodowa Financial Action Task Force). 

ONZ włącza się po raz kolejny w spór dotyczący nazwy "Macedonia"

W ostatnich dniach media donosiły o masowych manifestacjach w Grecji związanych ze sprzeciwem Greków co do prób zmiany nazwy przez Byłą Jugosłowiańską Republikę Macedonii. Być może jednak protesty nie odniosą zamierzonego skutku, ponieważ w spór pomiędzy Grecją a FYROM ponownie włączył się wysłannik ONZ Matthew Nimetz, który potwierdził, że rządy w Atenach i Skopje wykazały, że chcą znaleźć rozwiązanie dla trwającego od 1991 r. sporu. Według doniesień medialnych Nimetz przedstawił pięć sugerowanych nazw, z których wszystkie zawierają słowo Macedonia, w tym "Północna Macedonia" i "Nowa Macedonia". Grecki premier Alexis Tsipras wyraził gotowość do kompromisu, uznał, że logiczne byłoby, by nazwa Macedonia mogła zostać włączona do nowej nazwy z definicją geograficzną lub czasową.

ETPCz potwierdza dopuszczalność restrykcyjnych kontroli antydopingowych

Skarga Fédération nationale des associations et des syndicats sportifs (FNASS) p. Francji dotyczy jakże aktualnego problemu (także w kontekście zbliżającej się Olimpiady) kontroli antydopingowych. Uznając, że sposób przeprowadzania kontroli antydopingowych stanowi nadmierną ingerencję w prawo do poszanowania życia prywatnego do Trybunału poskarżyło się 5 stowarzyszeń sportowych oraz 99 indywidualnych sportowców, przede wszystkim szczypiornistów, rugbystów, piłkarzy nożnych oraz koszykarzy. W skardze kwestionowali oni nałożone na nich prawem francuskim obowiązki w zakresie notyfikowania szczegółowego rozkładu każdego dnia w celu umożliwienia przeprowadzania niezapowiedzianych kontroli antydopingowych.

Rzecznik generalny TSUE: organizmy powstałe w wyniku mutagenezy to nie GMO

Organizm zmodyfikowany genetycznie to taki, którego genom został zmieniony metodami inżynierii genetycznej w celu uzyskania nowych cech fizjologicznych. Zgodnie z dyrektywą w sprawie GMO, organizmy objęte jej zakresem mogą zostać zatwierdzone po przeprowadzeniu oceny ryzyka dla środowiska naturalnego. Podlegają one także obowiązkom w zakresie identyfikowalności, etykietowania i monitorowania. Techniki mutagenezy zostały co do zasady wyłączone spod zakresu dyrektywy, ponieważ polegają na zmianie DNA, a nie na wprowadzeniu obcego DNA do żywego organizmu. W świetle zmian technik mutagenezy, polegających na kierunkowej zmianie DNA, stanowisko takie przestaje być jednak oczywiste. W miniony czwartek, 18 stycznia, rzecznik generalny TSUE Michal Bobek potwierdził jednak w swojej opinii w sprawie C-528/16 Confédération paysanne i inni / Premier ministre et ministre de l’Agriculture, de l’Agroalimentaire et de la Forêt, że techniki mutagenezy są zasadniczo wyłączone z obowiązków ustanowionych w dyrektywie w sprawie GMO.

Amerykańska polityka warunkowości i sankcji wobec Iranu

12 stycznia prezydent USA Donald Trump wydał oświadczenie ws. irańskiego kompromisu nuklearnego (The White House, Statement by the President on the Iran Nuclear Deal), w którym określił Iran mianem największego światowego sponsora terroryzmu siejącego spustoszenie na Bliskim Wschodzie. Zdaniem Trumpa na mocy wiedeńskiego kompromisu nuklearnego z 2015 r. (zob. nasz post tutaj) Iran otrzymał "zdecydowanie za dużo w zamian za zdecydowanie zbyt mało" (tj. zniesienie sankcji w zamian za zarzucenie programu zbrojeń i zgodę na inspekcje), a środki finansowe zostały zdefraudowane zamiast służyć poprawie sytuacji życiowej Irańczyków.

Odpowiednio, Stany Zjednoczone "wbrew sobie" na razie nie wycofują się ze Wspólnego Wszechstronnego Planu Działania. Zrobią to jednak w przypadku braku naprawy jego "katastrofalnych braków". Dalszy udział USA w Planie prezydent uzależnił od przyjęcia przez Kongres środków zapewniających:

1. bezzwłoczną zgodę Iranu na międzynarodowe kontrole wszystkich instalacji nuklearnych,
2. wykluczenie jakiejkolwiek perspektywy zbliżenia się Iranu do pozyskania broni nuklearnej,
3. bezterminowy okres obowiązywania (w przeciwieństwie do ograniczonego czasowo zobowiązania Iranu do powstrzymania się od zbrojeń nuklearnych w ramach kompromisu wiedeńskiego),
4. uznanie explicite że programy broni nuklearnej i rakiet dalekiego zasięgu są ze sobą nierozerwalnie powiązane.

Stany Zjednoczone zamrażają pomoc dla palestyńskich uchodźców

Na początku grudnia 2017 r. pisaliśmy o decyzji administracji prezydenta Donalda Trumpa o przeniesieniu ambasady Stanów Zjednoczonych do Jerozolimy. Podczas gdy nieliczni poszli śladami USA (post tutaj), to jak informowaliśmy zdecydowana większość społeczności międzynarodowej, z ONZ na czele, potępiła ten krok jako zaprzepaszczenie procesu pokojowego (CNN, Trump's Jerusalem decision: How the world reacted) i to mimo amerykańskiej groźby że podpisanie się pod krytyką może wiązać się z amerykańskimi sankcjami finansowymi. 

Zaistniała sytuacja najsilniejszy sprzeciw wzbudziła w samej Palestynie. Jak stwierdził Mahmud Abbas, Stany Zjednoczone "utraciły wiarygodność" jako mediator, tym samym "dyskwalifikując się" z udziału w procesie pokojowym, a Palestyna odrzuci wszystkie wysuwane przez nie plany pokojowe (The Independent, Jerusalem: Palestinians won't accept any US peace plan, says Mahmoud Abbas). Zarazem to właśnie Palestyna była jednym z państw najbardziej zagrożonych amerykańskimi sankcjami finansowymi.

Początek roku w Organizacji Narodów Zjednoczonych

Po roku od objęcia stanowiska przez nowego Sekretarza Generalnego NZ Antonio Guterresa nadszedł czas na pewne podsumowania, a początek roku jest ku temu znakomitą okazją. Przypomnijmy - Guterres nie miał wobec siebie wygórowanych oczekiwań. Dał to jasno do zrozumienia rozpoczynając swoje urzędowanie od przemówienia, w którym stwierdził: nie ma cudów, a ja nie jestem cudotwórcą. Już obejmując stanowisko potwierdzał, że ONZ jest niewydajna, w wielu przypadkach naruszeń prawa międzynarodowego nie jest w stanie zareagować w ogóle, lub w dostatecznym stopniu, dlatego konieczne jest współdziałanie wielu stron (zobacz naszego posta ).

Słowenia pozwie Chorwację przed TS UE za ignorowanie arbitrażu delimitacyjnego

W czerwcu 2017 r. Stały Trybunał Arbitrażowy, orzekający w sporze delimitacyjnym Chorwacji p. Słowenii, przyznał tej ostatniej prawo dostępu do Morza Adriatyckiego za pośrednictwem korytarza morskiego o szerokości 2.5 MM (przecinającego chorwackie morze terytorialne) a także uznał jej prawo kontroli nad znaczną częścią Zatoki Pirańskiej (PCA 2012-04). W ten sposób Słowenia uzyskała dostęp do wód międzynarodowych. O sporze wspominaliśmy na łamach PPM w związku z wyciekiem podsłuchów rozmów między jednym z arbitrów a pełnomocnikiem Słowenii naradzających się w sprawie postępowania.

The Slovenia Times

W rezultacie, dość szybko po opublikowaniu przez trybunał wyroku rząd Chorwacji podtrzymał swoje wcześniejsze stanowisko, zgodnie z którym pogwałcenie fundamentalnych zasad proceduralnych stanowi przeszkodę w wykonaniu wyroku arbitrażowego; jednocześnie zaprosił Słowenię do do poszukiwania kompromisowego rozwiązania problemu w drodze negocjacji (SeeNews, Croatia stands by decision to ignore PCA ruling on border dispute with Slovenia), co było w tym sensie zastanawiającej, że arbitraż miał umożliwić zakończenie wieloletnich, bezskutecznych rozmów.

Meksyk przystąpi do Konwencji ICSID

Dominującym aktualnie tonem w debacie wokół traktatów o ochronie i popieraniu inwestycji (BITów) jest podważanie ich skuteczności i kwestionowanie legitymizacji. W tym atmosferze kolejne państwa decydują o rewizji swojego podejścia do BITów (zob. np. post dotyczący nowego BITu modelowego Indii) lub ich wypowiadaniu (np. post tu czy wpisy dotyczące Polski).

W tym kontekście na uwagę zasługuje decyzja Meksyku, od lat jednego z bardziej aktywnych państw w arbitrażu inwestycyjnym, który 12 stycznia podpisał ad referendum Konwencję waszyngtońską o rozwiązywaniu sporów między państwami i obywatelami innych państw z 18 marca 1965 r. (Konwencji ICSID). W przypadku zatwierdzenia decyzji przez parlament, Meksyk stanie się 154. stroną Konwencji (Bilaterals.org, Mexico signs the ICSID Convention; Lexology, Consequences for Mexico After Subscribing to the ICSID Convention).

Rzecznik generalny TSUE: współmałżonek tej samej płci powinien korzystać ze swobody przemieszczania się obywatela UE

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez rzecznika generalnego Trybunału Sprawiedliwości, M. Watheleta, chociaż państwa członkowskie mają prawo decydowania, czy chcą dopuścić możliwość zawierania małżeństw przez osoby tej samej płci w swoim porządku prawnym, to nie mogą naruszać swobody przebywania na ich terytorium obywatela Unii, odmawiając wydania prawa do stałego pobytu jego współmałżonkowi tej samej płci, będącego obywatelem państwa trzeciego. Pogląd ten został wyrażony w opinii w sprawie C-673/16 Relu Adrian Coman i in. v. Inspectoratul General pentru Imigrări i in.

USA przyjmują precedensowy program sankcji za naruszenia praw człowieka i korupcję

20 grudnia prezydent USA Donald Trump przyjał Dekret Wykonawczy 13818 (Executive Order Blocking the Property of Persons Involved in Serious Human Rights Abuse or Corruption) realizujący postanowienia Global Magnitsky Human Rights Accountability Act z 2016 r. - ustawy stanowiącej podstawę do nałożenia sankcji w przypadkach pogwałcenia praw człowieka lub skorumpowanych urzędników.

Na mocy Dekretu Wykonawczego autoryzowane zostały sankcje wobec 13. podmiotów spoza USA uznanych za uczestniczące w, mające związek z lub udzielające wsparcia w aktach poważnych naruszeń praw człowieka, korupcji, korupcji lub transferowaniu środków pochodzących z korupcji. Dodatkowo Office of Foreign Assets Control, działające w ramach Departamentu Skarbu, nałożyło skargi na 39 podmiotów. Łącznie sankcjami objęto podmioty z 13 państw Azji, Afryki, Europy i Ameryki Północnej.

Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka za uznaniem małżeństw homoseksualnych

W opublikowanej kilka dni temu (aktualnie jedynie w języku hiszpańskim) opinii doradczej wydanej na podstawie wniosku Kostaryki, Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka jednoznacznie wskazał na konieczność legalizacji małżeństw homoseksualnych oraz pełnego zrównania prawnego związków heteroseksualnych z homoseksualnymi. Trybunał zauważył również, że już sama odrębność regulacji prawnych związków hetero i homoseksualnych jest niedopuszczalna i dyskryminująca (w tym zakresie stanowisko Trybunału jest odmienne od stanowiska Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Ratzenböck i Seydl p. Austrii, o której niedawno pisaliśmy). Zdaniem Międzyamerykańskiego Trybunału Praw Człowieka należy zapewnić parom jednopłciowym dostęp do istniejących w krajowym porządku prawnym form współżycia dostępnych dla związków heteroseksualnych (w tym prawo do małżeństwa), w celu zagwarantowania bez dyskryminacji wszystkich praw dla rodzin tworzonych przez takie pary.

W pierwszych komentarzach medialnych wskazuje się, że o ile część państw-stron Amerykańskiej konwencji praw człowieka już uznaje małżeństwa homoseksualne (tak m.in. Argentyna, Brazylia, Kolumbia), to inne (m.in. Boliwia, Paragwaj, Peru) dotychczas były zdecydowanie przeciwko.

Kilkanaście postępowań arbitrażowych p. Polsce w związku z odejściem od energetyki wiatrowej

Wedle informacji Prokuratorii Generalnej ok. 13 inwestorów już notyfikowało wszczęcie postępowania arbitrażowego celem uzyskania odszkodowania za straty poniesione w wyniku wejścia w życie Ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych z 2016 r. Według DGP w najbliższym czasie należy oczekiwać rozpoczęcia procedury spornej przez kolejnych inwestorów (GP, Branża wiatrakowa pozywa Polskę. Przedsiębiorcy będą walczyć o odszkodowania). Dochodzenie ochrony swoich praw zapowiedzieli inwestorzy amerykańscy, izraelscy, cypryjscy, niemieccy i duńscy m.in. firmy Windflower, Sunflower, Vortex i Wind Space. Tylko jedna spóła Invenergy zapowiada dochodzenie ok. 700 mln USD odszkodowania, co daje wyobrażenie o skali potencjalnej odpowiedzialności Skarbu Państwa.

Stypendium Polonia dla naszej blogerki - dr hab. Karoliny Wierczyńskiej

Miło nam poinformować, że Stypendium Polonia (jego poprzednikiem było stypendium im. Bohdana Winiarskiego) przyznawane przez Lauterpacht Centre for International Law w Cambridge otrzymała dr hab. Karolina Wierczyńska, zobacz informację tutaj.

Gratulujemy i przypominamy, że to nie pierwsza blogerka PPM, która otrzymała to prestiżowe stypendium W poprzednich latach stypendystami Centrum byli również: dr hab. Łukasz Gruszczyński, dr Aleksandra Mężykowska oraz dr Patrycja Grzebyk. Widzimy więc może nie zależność ale znaczącą korelację między blogowaniem a sukcesami w aplikacjach konkursowych :)

Brexit i polityka klimatyczna UE

Jak wiadomo Brexit będzie miała konsekwencje dla praktycznie każdej dziedziny unijnej polityki, w tym także niebagatelne dla unijnej polityki w dziedzinie zmian klimatu. Dzieje się tak z kilku powodów. Pierwszym obszarem narażonym na konsekwencje Brexitu okazał się unijny system handlu emisjami. 

Afera korupcyjna a wybór w 2016 r. sędziego macedońskiego do ETPCz

Polska prasa nie rozpisywała się przesadnie o skandalu podsłuchowym w Macedonii, gdzie jak się okazało w 2015 r. służby specjalne za sprawą rządu Nikoła Gruewskiego, podsłuchiwały około 20 tysięcy osób. Wtedy sprawa wyszła na jaw dzięki opozycyjnej Socjaldemokratycznej Unii Macedonii. Partia opublikowała w internecie nagrania oraz stenogramy z rozmów czołowych osób w państwie, które dowodziły szeregu nielegalnych praktyk. By odwrócić uwagę opinii publicznej, premier Gruewski oskarżył lidera opozycji o szpiegostwo i próbę zorganizowania zamachu stanu.

Sprawa nie byłaby interesująca dziś, gdyby nie fakt, że okazało się, iż rząd macedoński mógł liczyć na zewnętrzne wsparcie, a także, iż nielegalne działania powiązane były także z działaniami korupcyjnymi, w które, jak się okazało z czasem, uwikłane były coraz szersze kręgi osób. Bardzo poważne podejrzenia padły m.in. na członków Zgromadzenia Parlamentarnego RE, w tym jej do niedawna przewodniczącego Pedro Agramunta z Hiszpanii. 

Panama skreśla z rejestru statki łamiące sankcje nałożone na Koreę Północną

Przedstawiciele administracji morskiej Panamy wszczęli postępowanie, mające skutkować wykreśleniem z rejestru statków dwóch zarejestrowanych w tym kraju jednostek, podejrzewanych o łamanie sankcji handlowych nałożonych przez Radę Bezpieczeństwa na Koreę Północną.

22 Grudnia 2017 roku Rada Bezpieczeństwa podjęła decyzję o zaostrzeniu sankcji nakładanych na Koreę Północną. Nowe ograniczenia dotyczą eksportu do Korei Północnej ropy naftowej, przetworzonych produktów petrochemicznych a także różnych innych surowców naturalnych. Postępowanie podjęte przez władze Panamy dotyczy statku Orient Shenyu i statku Koti. Jednostki są podejrzewane o dostarczanie reżimowi w Pjongyangu surowców niezbędnych do rozwoju programu rakietowego (zob. nasz post tutaj).

Tankowiec Koti został w grudniu 2017 roku zatrzymany przez marynarkę Korei Południowej w trakcie prawdopodobnego dostarczania ropy naftowej do Korei Północnej. W celu obchodzenia sankcji Korea Północna stosuje różnego rodzaju nielegalne praktyki wymienione w Rezolucji Rady Bezpieczeństwa nr 2375 z 11 września 2017 roku, jak np. przeładunek towarów na morzu. (więcej informacji tutaj) 

Parlament Kosowa podjął nocną próbę rozwiązania sądowych Specjalnych Izb

W piątek 22 grudnia, gdy stolicę Kosowa opuszczali już zagraniczni dyplomaci wracający do domów na święta, przewodniczący Parlamentu zwołał nadzwyczajne posiedzenie izby celem uchylenia ustawy z 2015 r., na mocy której utworzono Specjalne Izby i Urząd Prokuratury Specjalnej Kosowa (Le Monde, Le tribunal sur les crimes de guerre au Kosovo en danger) Instytucje te powołano, we współpracy z UE, celem osądzenia winnych m.in. zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych popełnionych w Kosowie w trakcie i bezpośrednio po wojnie o niepodległość w latach 1998-2000 (SCP-KP, Background). Mimo że formalnie należą one do kosowskiego wymiaru sprawiedliwości, ich siedziba znajduje się w Hadze a personal jest międzynarodowy.

Siedziba sądowych Specjalnych Izb Kosowa w Hadze. Źródło: Balkan Insight.

Airbus Helicopters pozwie Polskę za zerwanie negocjacji ws. śmigłowców wielozadaniowych

W obliczu fiaska kilkumiesięcznych negocjacji ugodowych, francuski koncern Airbus notyfikował m.in. Ministerstwu Obrony Narodowej, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i, zapewne, Ministerstwu Rozwoju wszczęcie procedury arbitrażowej w związku z prowadzeniem negocjacji bez woli zawarcia umowy (DGP, Caracali nie mamy, ale i tak za nie zapłacimy). Mimo że umowa na zakup 50 helikopterów H225M Caracal o wartości ok. 13,4 mld zł – po 5 latach negocjacji i testach – została parafowana przez poprzedni rząd, kolejny zerwał ją powołując się na niemożność wypracowania kompromisu ws. umowy offsetowej na transfer technologii (Defence24.pl, Rok po rezygnacji z Caracali. Kiedy nowe śmigłowce dla wojska?). W sprawie wydano wówczas lakoniczny komunikat, a strona francuska została o fakcie poinformowana zaledwie kilkadziesiąt minut przed dziennikarzami.

Antoni Macierewicz podczas wizyty w zakładach w Mielcu
deklaruje rychły zakup polskich helikopterów. Źródło. TokFM, Kalendarium obietnic.

Izrael dokona aneksji Zachodniego Brzegu?

Zanim o sobotnim głosowaniu partii premiera Netanyahu, na początku należy przypomnieć jaka jest sytuacja prawna Zachodniego Brzegu. Jak już wcześniej wielokrotnie pisaliśmy na blogu (m.in. tutaj), historię podziału Palestyny należy zacząć od rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ 181 (II) z 29 listopada 1947 r., która rekomendowała podział dawnego brytyjskiego terytorium mandatowego na dwa państwa, arabskie i żydowskie. Arabska ludność Palestyny, jak również sąsiadujące państwa arabskie, uznały jednak ten plan za niekorzystny dla Arabów i odrzuciły go, w przeciwieństwie do Izraela, który 14 maja 1948 r. ogłosił niepodległość i stopniowo zaczął zajmować te terytoria, które według rezolucji 181 (II) miały należeć do państwa arabskiego. W wyniku tych wydarzeń wybuchł konflikt zbrojny. Do pokojowych negocjacji włączyło się ONZ, które doprowadziło do podpisania serii porozumień o zawieszeniu broni. Jednym z nich był dokument podpisany w kwietniu 1949 r. między Izraelem a Jordanią, na mocy którego ustanowiono linię demarkacyjną między wojskami arabskimi i izraelskimi, nazywaną Armistice Demarcation Line lub tzw. zieloną linią (została ona zaznaczona na poniższej mapie). W wyniku wojny sześciodniowej z 1967 r. Izrael rozpoczął okupację Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu, czyli terytoriów oddzielonych od terytorium Izraela właśnie za pomocą Armistice Demarcation Line; od tego czasu mówi się o "okupowanym terytorium palestyńskim".

Źródło: Map No. 3584 Rev. 2 UNITED NATIONS January 2004

Brak porozumienia między USA a Chinami ws. łamania sankcji ONZ przez KRLD

Niezależnie od kolejnych sankcji wobec KRLD przyjętych przez Radę Bezpieczeństwa ONZ (post tutaj), Stany Zjednoczone zwróciły się do pozostałych członków Komitetu ds. sankcji o przyjęcie czarnej liście statków, które umożliwiają Korei Północnej uchylanie się od sankcji. Z danych wywiadowczych przekazanych sojusznikom miało wynikać, że w ten sposób Korea nadal sprzedaje węgiel (stanowiący jej najważniejsze źródło przychodów) i nabywa rafinowaną ropę naftową (przeładunek odbywa się na pełnym morzu), co odpowiednio stanowiło pogwałcenie Rezolucji RB z oraz z sierpnia przyjętej w reakcji na testy balistyczne oraz z września w odpowiedzi na testy nuklearne. W tym pierwszym przypadku wyładunek miał nastąpić na rosyjskim Sachalinie; dostawcą ropy były natomiast statki pod banderą Hong Kongu, Togo oraz Panamy (WSJ, U.S. Seeks U.N. Ban on Ships Helping North Korea Dodge Sanctions). Korea Południowa zdołała w miniony piątek  zatrzymać jeden ze statków - The Lighthouse Winmor (WSJ, South Korea Holds Ship Thought to Convey Oil to North Korean Vessel); załoga statku rzekomo pochodzi z Chin i Myanmar. Według niepotwierdzonych doniesień południowokoreańskich, wywiad USA miał również udokumentować 30 przypadków łamania embarga na ropę z udziałem statków pod chińską banderą (Chosun Media, Chinese Ships Spotted Selling Oil to N.Korea ).

The Lighthouse Winmore, który mógł dostarczyć KRLD do 600 ton ropy naftowej.

USA zaopatrzą Ukrainę w broń

W piątek 22 grudnia amerykańska administracja poinformowała Kongres, że prezydent Donald Trump podpisał decyzję ws. dostarczenia Ukrainie zaawansowanych systemów obronnych, w tym przeciw pancernych pocisków kierowanych Javelin. Ukraina od dawna zabiegała o zakup amerykańskiej broni m.in. do zwalczania pojazdów opancerzonych rosyjskiej produkcji. Jak dotąd Stany Zjednoczone nie udzielały jednak wsparcia w formie rodzącej obawy o eskalację konfliktu - symetryczną odpowiedź Moskwy w postaci dodatkowego zaopatrzenia separatystów. Wbrew naleganiom Pentagonu (WSJ, U.S. Weighs Supplying Ukraine With Missiles), pomoc była ograniczona do szkoleń i środków "nieśmiercionośnych".

US Marines niosą FGM-148 Javelin, Afganistan 2010. Źródło: Konflikty.pl

Również Francja i Niemcy opowiadały się przeciwko dostarczaniu Ukrainie broni. Wedle informacji WSJ silniejsze wsparcie militarne mają natomiast zaoferować m.in. Polska, Litwa, Kanada i Wielka Brytania.

Rozrywka z prawem międzynarodowym w tle - Bodyguard Zawodowiec (cykl: Prawo międzynarodowe w filmie)

W ramach relaksu w pierwszych dniach nowego roku (mamy nadzieję, że fascynującym pod względem wyzwań dla prawa międzynarodowego, ale niekoniecznie obfitującego w naruszenia norm peremptoryjnych) można obejrzeć mało ambitny film lub zagłębić się w niezbyt wymagającą lekturę. Niekiedy można zarówno w filmie, jak i w literaturze odnaleźć odniesienia do prawa międzynarodowego i pobawić się w odnajdywanie błędnych informacji albo inspiracji do badań.

Kilka miesięcy temu na ekrany wszedł film Bodyguard Zawodowiec. W założeniu rozrywka na najwyższym poziomie ze świetną obsadą. Dla międzynarodowca gratka w postaci fabuły, gdyż głównym wątkiem jest dostarczenie przez Interpol świadka w procesie przeciwko przywódcy Białorusi oskarżonego o różnego rodzaju zbrodnie, a sam proces ma miejsce przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym w Hadze. Komentując wydarzenia w filmie, wyjaśnić więc trzeba, że: