Porozumienie gazowe Ukraina - Moskwa

W piątek 25 września Ukraina i Rosja porozumiały się w sprawie zakupów gazu na potrzeby wzmożonej konsumpcji w miesiącach zimowych. Porozumienie, niezwykle istotne także dla Unii Europejskiej, która otrzymuje około 10% potrzebnego jej gazu tranzytem przez terytorium Ukrainy, obejmuje ustalenie ceny zakupu na okres październik 2015 - marzec 2016. Minister Energii Federacji Rosyjskiej Alexander Novak ujawnił, że zaoferowana Ukrainie cena zakupu gazu wynosi 227$ za 1.000 m3 i jest zbliżona do ceny jaką płaci Polska. W cenie tej zawarty jest specjalny rabat rządowy w wysokości 25$ za 1.000 m3. Jednym z celów porozumienia jest uzupełnienie przez Ukrainę rezerw strategicznych gazu, które w dużej mierze zostały skonsumowane w związku z toczącym się między tymi państwami sporem dotyczącym właśnie ustalenia stałych cen na eksport tego surowca. Porozumienie osiągnięte w piątek wymaga jeszcze akceptacji zarówno przez władze Rosji jak i Ukrainy.

Więcej informacji tutaj i tutaj

Międzynarodowy Trybunał Karny - powakacyjna aktywność

 Po okresie wakacyjnej posuchy MTK ze wzmożoną aktywnością rozpoczął swój "rok zadaniowy". Od razu pojawiło się kilka nowych spraw, które pokrótce tu zreferujemy:

Po pierwsze, niedawno informowaliśmy o kolejnej deklaracji Ukrainy, która w końcu dotarła do Trybunału (zobacz tu), zaś wczoraj na stronie Trybunału pojawiła się informacja, że Prokurator rozszerzyła postępowanie wobec Ukrainy, które do tej pory dotyczyło jedynie wydarzeń na Euromajdanie, a od tej pory dotyczyć będzie także wydarzeń, które miały miejsce po 20 lutego 2014 roku (zobacz tu).

Lista państw, w których może dojść do masowych mordów

Kilka dni temu Early Warning Project (Center for the Prevention of Genocide) opublikował najnowszą mapę ryzyka, która pokazuje, gdzie ich zdaniem może dojść do masowych zabójstw.
Otóż na liście państw największego ryzyka znalazły się:

1. Mianma (d. Birma)
2. Nigeria
3. Sudan
4. Egipt
5. Republika Środkowej Afryki
6. Południowy Sudan
7. Demokratyczna Republika Konga
8. Afganistan
9. Pakistan
10. Jemen

W szczególności w Mjanma istnieją sygnały, że może dojść do ludobójstwa (spełniającego przesłanki konwencyjne), gdyż jak twierdzi Cameron Hudson, sytuacja w tym państwie przypomina sytuację w Niemczech w latach 30 tych XX wieku lub w Rwandzie w latach 90 tych XX wieku, chodzi o zagrożenie dla ludu Rohingja (muzułmańska grupa etniczna).

Jeśli chodzi o Europę, to w większości państw, w tym w Polsce, ryzyko ocenione zostało na zaledwie 0,1%. Na mapie wyróżniono jednak Ukrainę, gdzie ryzyko jest na poziomie 1,7% (a w Rosji przykładowo zdaniem Early Project jest na poziomie 0,9%).

Charakterystyczne, że sytuacje z wymienionych wyżej 10 państw, w większości są przedmiotem rezolucji RB (i to od lat). Osobnych rezolucji póki co nie ma w sprawie Pakistanu, Egiptu czy Nigerii, czy Mjanma - każde z tych państw utrzymuje, że świetnie sobie radzi z problemami na ich terenie, a RB - choć sytuacje w tych państwach omawiała - uznaje, że nie można mówić jeszcze o zagrożeniu dla pokoju w ich przypadku.

Powraca debata w sprawie reformy Rady Bezpieczeństwa, jak zawsze pełna hipokryzji

70-lecie Narodów Zjednoczonych skłania do refleksji nad kondycją organizacji i jak mantra powraca kwestia weta stałych członków Rady Bezpieczeństwa. Stany Zjednoczone w osobie Samanthy Power (ambasador USA przy Narodach Zjednoczonych) nie marnują żadnej okazji, aby wypomnieć Rosji nie tylko blokowanie rezolucji w sprawie Ukrainy, ale także w sprawie Syrii (aż 4 weta!). Podkreślają również, że gdy RB nie może odpowiedzieć na zagrożenia dla pokoju, USA i inne państwa zwracają się w inną stronę, aby odpowiedzieć na zbrodnie. Stany Zjednoczone zapominają jednak, że również używają weta, gdy w grę wchodzą interesy ich sojuszników - tak się dzieje, gdy chodzi choćby przyjęcie rezolucji potępiającej działania Izraela na terytoriach palestyńskich znajdujących się pod izraelską okupacją.

Kolejny upadły magnat walczy z Moskwą o odszkodowanie

Zanosi się na kolejną odsłonę arbitrażowych batalii między Rosją a magnatami, którzy wypadli z łask Kremla. W czerwcu pisaliśmy o inwestorach Jukosu podejmujących działania celem wykonania wyroku arbitrażowego przeciwko Rosji w państwach trzecich, odpowiedzią na co są trwające prace legislacyjne nad inicjatywą wywłaszczania mienia państw trzecich, które ograniczyły immunitet egzekucyjny Rosji bez pytania jej o zgodę (nasz post tutaj). Teraz postępowanie arbitrażowe przeciwko Rosji wszczął "bankier Putina" Siergiej Pugaczew.

ONZ przyjmuje nowe cele rozwojowe

Od wczoraj w Nowym Yorku trwa szczyt zrównoważonego rozwoju. Już wczoraj zostały też jednogłośnie przyjęte nowe onzetowskie cele rozwoju - Cele Zrównoważonego Rozwoju. W głosowaniu wzięły udział 193 państwa. Nowe cele zostały uchwalone w bardzo uroczystej atmosferze. Głosowanie poprzedziły występy wokalne (między innymi Shakiry) oraz przemówienia papieża Franciszka oraz Malala Yousafzai. Nowe cele rozwojowe uznawane są za krok naprzód w stosunku do poprzednich Millenijnych Celów Rozwoju. Składa się na to kilka elementów: po pierwsze sprawiają wrażenie bardziej kompleksowych. Wyraźnie widoczny jest w nich nacisk na ochronę środowiska, ale zgodną z zasadami zrównoważonego rozwoju takimi, jak pamiętamy jeszcze z czasów słynnego raportu Brundtland i konferencji z Rio. Cele ekonomiczne i społeczne mają być realizowane w sposób biorący pod uwagę konieczność ochrony środowiska. Ściśle wiąże się z tym drugi element - nowe cele skierowane są do wszystkich państw, a nie tylko rozwijających się.  

Tekst rezolucji, obejmujący nie tylko same cele, ale także ich szczegółowe rozwinięcie dostępny jest tu.

Guest Post: Bezumowne korzystanie z nieruchomości przez państwo obce ma charakter de iure gestionis

3 września 2015 r. Sąd Okręgowy w Warszawie wydał interesujący wyrok (sygn. akt III C 785/09) w głośnej sprawie z powództwa współużytkowników wieczystych gruntu i współwłaścicieli wzniesionego na nim budynku położonych w Al. Ujazdowskich 23 w Warszawie (w bezpośrednim sąsiedztwie reprezentacyjnych budynków rządowych i ambasad) przeciwko Republice Serbii, zasądzając od Republiki Serbii na rzecz powodów wielomilionowe wynagrodzenie za bezumowne korzystanie przez nią i przez jej poprzednika (istniejący do 2006 r. Związek Serbii i Czarnogóry) z tego budynku.

Willa Gawrońskich. Źródło: Wikipedia

Sprawa miała swoje źródło w zajmowaniu od 1947 r. przez Federacyjną Ludową Republikę Jugosławii, a potem kolejne państwa powstałe na bazie FLRJ, w tym ostatnio przez Republikę Serbii, wskazanej nieruchomości, która była wykorzystywana przez nie na cele dyplomatyczne (jako siedziba ich ambasad w Polsce). Na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku prawa do nieruchomości zostały na powrót przyznane – w ramach procedur reprywatyzacyjnych – jej przedwojennej właścicielce (matce powodów), jednakże władze jugosłowiańskie, a potem serbskie, odmówiły wydania położonego na niej budynku, choć już w 2007 r. opuściły go przenosząc ambasadę w inne miejsce. Odtąd budynek stał nieużywany, ale jednocześnie pozostawał w gestii władz serbskich odmawiających jego zwrotu. Ta patowa sytuacja zmusiła w końcu powodów do wytoczenia powództwa o zasądzenie wynagrodzenia za korzystanie z budynku bez tytułu prawnego przez pozwaną i jej poprzednika.

W sprawie, a także w towarzyszących jej innych postępowaniach prowadzonych nie tylko przed sądami cywilnymi, jak sprawa o zasiedzenie przez Republikę Serbii wskazanej nieruchomości, ale także przed sądami administracyjnymi, jak sprawa o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości wymaganego przez przepisy ustawy z 1920 o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, pojawiło się wiele interesujących zagadnień prawnych, którym można byłoby poświęcić co najmniej kilka osobnych artykułów. Dla czytelników Przeglądu Prawa Międzynarodowego najciekawszym będzie jednakże pytanie, które pojawiło się już w początkowej fazie omawianego postępowania sądowego i następnie towarzyszyło mu do chwili wydania wyroku przez Sąd Okręgowy, czy Republika Serbii może skutecznie powoływać się na przysługiwanie jej immunitetu państwowego i tym samym domagać się z tej przyczyny odrzucenia pozwu.

Rzecznik generalny TS UE: zawieszenie przekazywania danych do amerykańskich serwerów Facebooka jest dopuszczalne

Zdaniem rzecznika generalnego Yvesa Bota decyzja Komisji stwierdzająca odpowiedni stopień ochrony danych osobowych w Stanach Zjednoczonych nie uniemożliwia organom krajowym zawieszenia przekazywania danych europejskich użytkowników Facebooka do serwerów znajdujących się w Stanach Zjednoczonych.

Dyrektywa 95/46/WE PE i Rady z 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych stanowi w art. 25 ust. 1, że przekazywanie tego rodzaju danych do państwa trzeciego może nastąpić, gdy dane państwo trzecie zapewni odpowiedni stopień ochrony tych danych. Zgodnie z art. 25 ust. 6 dyrektywy, Komisja może stwierdzić, że państwo trzecie zapewnia odpowiedni stopień ochrony. Od momentu wydania przez Komisję takiej decyzji może nastąpić przekazywanie danych osobowych do danego państwa trzeciego.

Lubanga na razie posiedzi

O sprawie Thomasa Lubangi Dyilo pisaliśmy już kilkakrotnie, m.in. ostatnio tu.  Ostatnio 3 sędziów Izby Odwoławczej w składzie Silvia Fernández de Gurmendi,  Howard Morrison oraz Piotr Hofmański  jednogłośnie zdecydowało, że wyrok Lubangi nie zostanie skrócony. 

Przypomnijmy Lubanga został skazany przez Izbę Orzekającą 10 lipca 2012 roku na karę 14 lat pozbawienia wolności za zbrodnie wojenne polegające na werbowaniu dzieci poniżej 15 roku życia i wykorzystywanie ich czynnego udziału w trakcie walk zbrojnych w Demokratycznej Republice Konga na przełomie 2002 i 2003 roku. Wyrok ten został potwierdzony przez Izbę Odwoławczą 1 grudnia 2014 roku. Lubanga przebywa w Hadze od 2006 roku. 

Czy powstanie kolejny sąd hybrydowy, tym razem na Sri Lance?

Kilka dni temu Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka ogłosił raport w sprawie Sri Lanki, gdzie stwierdził, że w latach 2002-2011 r. dochodziło do licznych zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych, dokonywanych przez obie strony konfliktu - stronę rządową oraz Tygrysy Wyzwolenia Tamilskiego Ilamu. 

W związku z czym NZ zaapelowały do Sri Lanki, aby utworzyła specjalny sąd, który zająłby się tego typu zbrodniami. Miałby to być sąd hybrydowy, a więc taki, w którym zasiadaliby zarówno sędziowie krajowi, jak i międzynarodowi, także oskarżyciele byliby zarówno krajowi, jak i międzynarodowi, a jurysdykcja materialna obejmowałaby zbrodnie prawa krajowego i międzynarodowego. Władze Sri Lanki rozpoczęły rozmowy z NZ w sprawie utworzenia tego typu sądu, z pewnością jednak kluczową kwestią będzie określenie jurysdykcji czasowej, czy będzie ona obejmowała zbrodnie tylko jednej dekady (tej, której dotyczył raport), czy może okres ok. 30 lat (czyli od czasów utworzenia Tamilskich Tygrysów w latach 70tych do zakończenia konfliktu w 2009 r.) lub jeszcze dłuższy...

Guido Raimondi nowym Prezesem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i inne zmiany kadrowe

Sędziowie ETPCz wybrali nowego Prezesa Trybunału - będzie nim Guido Raimondi, sędzia z ramienia Włoch. Obejmie swoją funkcję 1 listopada 2015 r. wraz z zakończeniem kadencji przez sędziego Deana Spielmanna z Luksemburga. Na przestrzeni ostatnich czterech lat będzie to już czwarty Prezes Trybunału. 

Pan Guido Raimondi jest doświadczonym sędzią, w Trybunale zasiada od 2010 r., a od 2012 r. pełnił funkcję zastępcy Prezesa. 
Wybór nowego prezesa nie jest jedyną zmianą kadrową w Trybunale, dziś wybrano także dwóch nowych wiceprezesów: panią Işıl Karakaş (Turcja) oraz pana Andrása Sajó (Węgry). Także oni obejmą swoje obowiązku 1 listopada 2015. Dodatkowo mamy też dwóch nowych przewodniczących sekcji. Są nimi: pani Mirjana Lazarova Trajkovska (sędzia z Macedonii) oraz pani Angelika Nußberger (sędzia z Niemiec). 
Wszystkie te zmiany oznaczają, że na czele Trybunału z powodu wygaśnięcia mandatu bardzo doświadczonych sędziów, stanęli w większości całkiem nowi sędziowie. W tej sytuacji należy liczyć na pamięć instytucjonalną Kancelarii, która jednak także jest w "nowych rękach". Nie można bowiem zapomnieć, że w lipcu br. wybrany został także nowy kanclerz Trybunału, którym został pan Roderick Liddell. Zajmie się nadzorowaniem pracy Kancelarii, której sprawne funkcjonowanie jest warunkiem funkcjonowania Trybunału. R. Liddell zastąpi pana Erika Fribergha, który sprawował tę funkcję od 2005 r. i dał się poznać jako sprawny organizator.  

Spotkanie polskiej delegacji z Komitetem Praw Dziecka ONZ – dyskusja nad sprawozdaniem Polski z wykonania Konwencji o prawach dziecka

W piątek 18 września br. polska delegacja rządowa spotkała się w Genewie z członkami Komitetu Praw Dziecka. Podczas spotkania przedstawiono najważniejsze konkluzje wynikające z trzeciego i czwartego sprawozdania Polski z wykonania Konwencji o prawach dziecka z 1989 r., a także dyskutowano nad bieżącymi problemami w realizacji praw dziecka w Polsce. Po tym etapie procedury przed Komitetem należy już tylko oczekiwać opublikowania pisemnych Uwag końcowych (Concluding observations), zawierających ocenę wykonania konwencji w Polsce oraz rekomendacje dotyczące zaobserwowanych problemów.

Zarówno w Polsce, jak i na forum międzynarodowym, praktycznie każda dyskusja nt. implementacji Konwencji o prawach dziecka w Polsce nawiązuje do genezy samej Konwencji i aktywnej (a niektórzy twierdzą nawet, że wiodącej) roli Polski w procesie jej przyjęcia. Stosowna inicjatywa polskiego rządu została zgłoszona w 1978 r. podczas 34 Sesji Komisji Praw Człowieka ONZ, a za jednego z głównych „autorów” oraz patrona Konwencji powszechnie uważa się przede wszystkim prof. Adama Łopatkę, który miał istotny wpływ na jej treść oraz prowadzone negocjacje. Istotne zasługi dla powstania Konwencji,  co jest często pomijane, ma również prof. Tadeusz Smyczyński, który był autorem drugiego projektu. 

Wątek Polski, jako pioniera międzynarodowej ochrony praw dziecka, powrócił również podczas piątkowej dyskusji. Tym razem jednak został wykorzystany także do pewnej niewygodnej uwagi przedstawionej przez słowackiego członka Komitetu – Petera Gurana, który w jednym ze swoich pytań do polskiej delegacji zastanawiał się dlaczego Polska jako „pionier” wśród państw walczących o prawa dziecka zwlekała aż 13 lat z przedstawieniem swoich kolejnych raportów z wykonania zobowiązań wynikających z Konwencji o prawach dziecka. 

Chcemy pokoju nie tylko w światowy dzień pokoju... ale właściwie czego chcemy?

21 września obchodzony jest dzień pokoju, nic więc dziwnego, że Sekretarz Generalny ONZ Ban Ki Moon wezwał wszystkie walczące strony do złożenia broni i przestrzegania globalnego zawieszenia broni, a także aby zaprzestały zabijania i niszczenia i stworzyły przestrzeń dla trwałego pokoju. Takich słów oczekuje się oczywiście od SG ONZ, jednak warto zastanowić się, czym jest pokój...

Nie ma prawnie wiążącej definicji tego pojęcia. Zgromadzenie Ogólne wielokrotnie podkreślało, że pokój nie oznacza tylko braku konfliktu, ale stanowi „pozytywny, dynamiczny, zakładający uczestnictwo proces, w którym zachęca się do dialogu, a konflikty rozwiązywane są w duchu wzajemnego zrozumienia i współpracy" (zob. rez. 53/243 z 1999 r.). ZO regularnie przyjmuje również rezolucje o promocji pokoju jako istotnym warunku dla pełnego korzystania z wszelkich praw człowieka przez wszystkich (Promotion of peace as a vital requirement for the full enjoyment of all human rights by all, zob. np. A/RES/69/176 z 18 grudnia 2014 r.). 

FIFPro: zasady transferowe FIFA naruszają unijne prawo konkurencji

Międzynarodowa Federacja Piłkarzy Zawodowych (FIFPro) poinformowała o wszczęciu przed Komisją Europejską postępowania przeciwko FIFA. Piłkarze utrzymują, że narzucone przez tą ostatnią zasady transferowe (Regulations on the Status and Transfer of Players) mają charakter anty-konkurencyjny i naruszają (unijne) prawo, prowadząc do utrwalenia swoistej luki rozwojowej między wąską grupą najlepszych klubów piłkarskich i resztą środowiska. Zdaniem związku zasady naruszają swobodę przepływu pracowników oraz godzą w prawa podstawowe graczy.

FIFPro utrzymuje, że zasady te, ograniczając uczciwą konkurencję w zakresie pozyskiwania utalentowanych graczy, godzą przede wszystkim w interesy małych i średnich klubów (FIFPro, FIFPro Legal Action Against FIFA Transfer System). Szczególne kontestowana jest praktyka żądania przez kluby wysokich opłat transferowych, które stanowiąc wysokie bariery wejścia na rynek istotne ograniczają jego płynność. 

Analizę finansową negatywnego oddziaływania regulacji FIFA nad sytuację ekonomiczną i dobrostan graczy, oraz brak pozytywnego wpływu na wyrównanie warunków konkurencji, wyrównanie sytuacji finansowej klubów i na ich stabilność sporządził, na potrzeby skargi, prof. Stefan Szymański z Uniwersytetu Michigan. 

Komisja potwierdziła fakt wpłynięcia skargi, choć rozmowy odnośnie jej zasadności trwały już podobno od kilku miesięcy (FT, Global players’ union urges football overhaul).

Tekst negocjacyjny rozdziału arbitrażowego TTIP. Krok ku międzynarodowemu systemowi arbitrażowemu?

Po burzliwych konsultacjach i wielkich emocjach, które wzbudziły spekulacje odnośnie tego, co ma się znaleźć w rozdziale II TTIP poświęconym arbitrażowi inwestycyjnemu (zob. choćby nasz post tutaj), Komisja Europejska w końcu odsłoniła karty, publikując własną propozycję negocjacyjną (Draft text) oraz Przewodnik do tekstu. Propozycja negocjacyjna, którą formalnie ów "dokument wewnętrzny"  nie jest aż do zakończenia konsultacji , w znacznym stopniu realizuje plany Komisji "Ku międzynarodowemu trybunałowi inwestycyjnemu" o których pisaliśmy w maju.

Przede wszystkim, już w pierwszej regulacji materialnej, tekst potwierdza swobodę regulacyjną państw dla realizacji określonych celów polityk publicznych takich jak ochrona zdrowia, środowiska, moralności publicznej, konsumentów, czy różnorodności kulturowej (Sekcja 2, art. 2(1)). Państwa zachowują swobodę rewizji ustawodawstwa wewnętrznego, nawet w sposób godzący w inwestycje objęte zakresem TTIP oraz uzasadnione oczekiwania inwestora. Ciekawe jest potwierdzenie generalnego prawa państw do wycofania przyznanych subsydiów (pomocy publicznej w prawie UE); w tym kontekście szczególnie art. 2(4) Sekcji 2, sprawia wrażenie pisanego "na potrzeby" sprawy braci Micula p. Rumunii (zob. post tutaj). Brak natomiast klauzul anty-dyskryminacyjnych "ponieważ te znalazły się w propozycji negocjacyjnej w zakresie handlu usługami, inwestycji i e-handlu".

Zrealizowana została zapowiedź nowego podejścia regulacyjnego - regulacji szczegółowej mającej przeciwdziałać nadmiernej swobodzie interpretacyjnej trybunałów arbitrażowych - do zasady równego i sprawiedliwego traktowania (Sekcja 2, art. 3(2)) oraz wywłaszczenia pośredniego (Sekcja 2, art. 5(2) w zw. z art. 2-3 Załącznika I). Podobny cel "prewencyjny" ma stwierdzenie, że naruszenie innych postanowień traktatu nie będzie uważane za naruszenie równego i sprawiedliwego traktowania, co wydaje się nader istotne na potrzeby wykładni klauzuli parasolowej (Sekcja 2, art. 3(6) w zw. z art. 7). Przyjęty został również, zbliżony do NAFTA, mechanizm formułowania rekomendacji interpretacyjnych dotyczących takiego traktowania (Sekcja 2, art. 3(3)).

W notatkach do tekstu Komisja zapowiedziała dodanie regulacji szczegółowej w zakresie możliwości ograniczenia prawa inwestora do transferu środków związanych z inwestycją w swobodnie wymienialnej walucie m.in. dla ochrony równowagi bilansu płatniczego.

Na szczególną uwagę z pewnością zasługuje również Sekcja 3 poświęcona rozstrzyganiu sporów inwestycyjnych oraz powołaniu międzynarodowego systemu trybunałów.

ZO ONZ: Podstawowe zasady restrukturyzacji długu publicznego

10 września Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło projekt Rezolucji Basic Principles on Sovereign Debt Restructuring Processes (A/69/L.84). Formułując 9 takich zasad Zgromadzenie podkreśliło, że restrukturyzacja długu publicznego państw powinna następować zgodnie z międzynarodowym prawem zwyczajowym i podstawowymi międzynarodowymi zasadami prawa takimi jak poszanowanie suwerenności, dobra wiara, transparentność, legitymizacja, sprawiedliwe traktowanie i zrównoważony rozwój. Potwierdzone zostały prawa do korzystania z immunitetu jurysdykcyjnego i egzekucyjnego, od którego wszelkie wyjątki powinny być interpretowane zawężająco. Szczególnie interesujące jest, pośrednie, potwierdzenie doniosłości klauzul wspólnego działania (CAC)

Państwa-strony Statutu mają obowiązek implementowania postanowień Statutu Rzymskiego

Wczoraj prezes MTK sędzia Sylvia Fernandez de Gurmendi wygłosiła mowę (zobacz tu) na seminarium, które odbyło się w Hadze, pt. From Ratification to Action: The Importance of Full Implementation of the Rome Statute. Mowa dotyczyła pełnego wdrożenia postanowień Statutu do prawa krajowego. Gurmendi zauważyła, że nawet połowa państw-stron nie implementowała Statutu właściwie, lub nie przyjęła Umowy o przywilejach i immunitetach MTK (Agreement on the Privileges and Immunities of the ICC). Wspomnienie przez Gurmendi o umowie jest jednak jedynie pretekstem by zająć się innymi kwestiami. Polska jest stroną tej umowy od 2009 roku, a w rzeczywistości państw, które jej nie przyjęły jest niewiele, m.in. Ghana, Gwinea czy Madagaskar. 

Mowa Gurmendi dotyczy czegoś innego. Obowiązków państw w zakresie stosowania Statutu. Gurmendi odwołuje się  do art. 88 statutu, który stanowi, że państwa strony mają zapewnić w swoich ustawodawstwach takie instytucje prawnoprocesowe, które umożliwią realizowanie wszystkich form współpracy przewidzianej w tej części Statutu. Chodzi o procedury dotyczące dostarczania trybunałowi osób, postępowania ze zbiegającymi się wnioskami, stosowania tymczasowego aresztowania, itd. Z tych postanowień Statutu Gurmendi wywodzi inny obowiązek dla państw, otóż obowiązek wdrożenia postanowień Statutu dotyczących zbrodni międzynarodowych.

W Europie przebywa obecnie ok. 7% syryjskich uchodźców

Holenderska organizacja Datagraven opublikowała wczoraj najnowsze szacunki na temat liczby dotychczasowych uchodźców z Syrii i państw, w których obecnie się znajdują. Raport został przygotowany w oparciu o dane Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców oraz oficjalnych danych państw przyjmujących.

Wojna w Syrii trwa od 2011 r. Od tego czasu z państwa wyjechało ponad 4 mln osób. Najwięcej syryjskich uchodźców przebywa obecnie w:

· Turcji – 1,94 mln

· Jordanii – 1,4 mln

· Libanie – 1,17 mln

Znaczna liczba uchodźców przebywa także w innych państwach arabskich:

· Iraku – 250 tys.

· Zjednoczonych Emiratach Arabskich – 250 tys.

· Egipcie – 132 tys.

· Kuwejcie – 120 tys.

Dopiero na dalszych miejscach odnajdujemy państwa europejskie:

· Niemcy – 120 tys. 

· Serbię – 77 tys. 

· Węgry – 54 tys.

· Austrię – 20 tys.

Dla porównania według szacunków do Polski dotarło 718 syryjskich uchodźców. W państwach europejskich przebywa obecnie jedynie ok. 7% wszystkich osób, które wyjechały z Syrii.

Powyższe dane są potwierdzeniem pewnych tez, które coraz częściej pojawiają się w dyskusji na temat uchodźców:

· nie jest prawdą, że państwa sąsiadujące z Syrią nie są chętne pomóc uchodźcom,

· możliwości państw, na których spoczywał do tej pory główny ciężar pomocy, wyczerpały się, a warunki w obozach dla uchodźców nie są łatwe,

· władze Turcji, Jordanii i Libanu wielokrotnie apelowały do społeczności międzynarodowej o pomoc finansową, która pozwoliłaby poprawić warunki życia syryjskich uchodźców,

· napływ uchodźców nie doprowadziłby zapewne do kryzysu o takiej skali, gdyby UE – zgodnie z zapowiedziami – wcześniej przygotowała konkretne rozwiązania i pomoc finansową państwom sąsiadującym z Syrią.

Dwa wyroki ETPCz przeciwko Polsce: Milka p. Polsce i Mogielnicki p. Polsce

Choć powszechna opinia jest inna, Polska nie jest z pewnością liderem europejskim pod względem ilości wyroków wydawanych przeciwko niej przez ETPCz. W tym tygodniu zapadły jednak już dwa, z tym że poruszone w nich problemy do nowych nie należą.

W sprawie Milka p. Polsce Trybunał uznał, że doszło do naruszenia art. 8 Konwencji (chroniącego prawo do życia prywatnego) w wyniku nadmiernego i wydaje się nieuzasadnionego zarządzania przez władze jednostek penitencjarnych, w których przebywał skarżący, kontroli osobistych (art. 116 § 2 kkw). Trybunał oprócz tego, że oczywiście rozpatrywał okoliczności sprawy, zwrócił uwagę, iż problem ten był w Polsce już sygnalizowany, chociażby w wystąpieniu RPO do MS z grudnia 2014 r. W wystąpieniu do ministra Rzecznik Lipowicz zauważyła, że informacji o przeprowadzeniu kontroli osobistej, jej przyczynach i osobach jej dokonujących nie odnotowuje się w żadnej dokumentacji Służby Więziennej. Zdaniem RPO okoliczności kontroli osobistej określone w przepisach Kodeksu karnego wykonawczego powinny zostać doprecyzowane, szczególnie poprzez wskazanie, że decyzję o kontroli można zaskarżyć. Trybunał uznał, że w konkretnej sprawie skarżącego doszło do naruszenia art. 8, nie zwrócił się jednak do rządu o wprowadzenie konkretnych rozwiązań.

Francja nie zgadza się na ekstradycję oskarżonego o ludobójstwo do Rwandy

Francuski wymiar sprawiedliwości sprzeciwił się ekstradycji do Rwandy mieszkającego w Tuluzie obywatela francuskiego, Josepha Habyarimana, oskarżonego o pomoc w eksterminacji Tutsi w Gihingamuyaga (Rwanda południowa). Rwanda wystąpiła o ekstradycję Habyarimana w związku z zarzucanym mu udziałem w zbrodni przeciwko ludzkości i ludobójstwie (Le Monde, La justice s’oppose à l’extradition vers le Rwanda d’un Français suspecté de génocide). 

Szwajcaria ratyfikowała poprawki do statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego

Szwajcaria jest 25 państwem, które ratyfikowało poprawki do statutu przyjęte w Kampali a dotyczące zbrodni wojennych oraz wprowadzenia do Statutu definicji zbrodni agresji i innych kwestii związanych z objęciem agresji jurysdykcją MTK.

 

Pisaliśmy już kilkakrotnie o przyjmowanych poprawkach, np. tu. Dokładnie rok temu to Polska składała dokumenty ratyfikacyjne i była 18 państwem, które się na to zdecydowało, zobacz tu.

Aby Zgromadzenie Państw Stron mogło się poprawkami zająć musi je ratyfikować przynajmniej 30 państw, a więc brakuje jeszcze 5 a czas płynie...

Polska ratyfikowała Protokół nr 15 do EKPCz

10 września 2015 r. to data złożenia przez Polskę dokumentu ratyfikacyjnego Protokołu nr 15 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. RP jest 21 krajem, który ratyfikowało protokół. Szerzej o zmianach wprowadzanych przez protokół pisaliśmy na blogu wcześniej (m.in. tu), przypomnijmy jedynie, że intencją jego twórców było wzmocnienie pozycji Trybunału, zapewnienie większej spójności orzecznictwa oraz usprawnienie procedury. Czy faktycznie zaproponowane zmiany będą miały istotne znaczenie dla funkcjonowania strasburskiego systemu ochrony praw człowieka, pokaże czas.

Zmiany te jednak nie staną się szybko rzeczywistością, ponieważ do wejścia protokołu w życie konieczna jest jego ratyfikacja przez wszystkie państwa członkowskie. Z 47 państw RE dotychczas protokół ratyfikowało 21, podpisało 20, natomiast 6 państw (Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Grecja, Łotwa, Malta i Rosja) nie podjęły żadnych kroków w kierunku związania się umową. Trybunał strasburski musi więc na razie radzić sobie własnymi siłami w zapewnianiu sprawnego funkcjonowania systemu, co, biorąc pod uwagę spadek liczby zawisłych w ostatnich latach skarg, robi wyjątkowo efektywnie.

Czy przyjmować uchodźców z Syrii (i nie tylko) do Polski - kubeł słów o prawie na rozgrzane głowy

Od kilku lat toczy się konflikt w Syrii, a projekty rezolucji w tej sprawie były wetowane przez Rosję i Chiny w Radzie Bezpieczeństwa (o czym pisaliśmy wielokrotnie, m.in. tutaj i tutaj). Konflikt w Syrii w świetle międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych powinien być klasyfikowany jako konflikt wewnętrzny, dopóki wszelkie działania zbrojne podmiotów zewnętrznych skierowane są przeciwko stronie nierządowej, w tym członkom państwa islamskiego. Fakt, że konflikt w Syrii ma charakter wewnętrzny, nie oznacza jednak, że jest on problemem jednego państwa. Każdy bowiem konflikt wiąże się z ogromnymi przepływami osób próbujących znaleźć bezpieczne schronienie.

Obecnie w mediach, nie tylko polskich, wrze dyskusja, czy Polska powinna przyjmować uchodźców syryjskich (i nie tylko), czy też nie. Zanim jednak zapadną, czy też zostaną zrealizowane decyzje polityczne, warto przyjrzeć się prawu międzynarodowemu, które reguluje status uchodźcy i przysługujące mu prawa.

Deklaracja w sprawie objęcia wydarzeń na Ukrainie jurysdykcją MTK w końcu dotarła!

Wczoraj do Międzynarodowego Trybunału Karnego dotarła w końcu deklaracja Ukrainy (zobacz deklarację i rezolucję Verkhovnej Rady, po ukraińsku i w tłumaczeniu na angielski tu) o uznaniu jurysdykcji Trybunału odnośnie wydarzeń, które miały miejsce na Ukrainie od 20 lutego 2014 roku. Chodzi o zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości popełnione na wschodniej i południowej Ukrainie w ramach agresji Federacji Rosyjskiej na terytorium Ukrainy, o czym pisaliśmy wielokrotnie np. tu i tu.

Ukraina nie jest stroną Statutu, ale może na postawie art. 12 ust. 3 Statutu Rzymskiego złożyć deklarację o uznaniu jurysdykcji Trybunału w odniesieniu do danej zbrodni. W związku ze złożoną deklaracją Ukraina musi podjąć współpracę z Trybunałem bez zwłoki i zastrzeżeń.

Złoto okupowanego Krymu - ciąg dalszy: holenderskie muzeum przed sądem

Źródło: http://www.latimes.com

Od ponad roku, tj. od daty aneksji Krymu przez Rosję, władze holenderskiego Muzeum Allarda Piersona stoją przed dylematem, gdzie i komu zwrócić bezcenny zbiór zabytków archeologicznych, pochodzących z muzeów publicznych na półwyspie. Zwrotu zażądały bowiem Ukraina, muzea krymskie oraz rosyjskie (więcej informacji: tutaj). W listopadzie 2014 r. muzea krymskie wniosły pozew cywilny do sądu w Amsterdamie. Wydaje się jednak, że rozstrzygnięcie tej kontrowersji prędko nie nastąpi, o czym zdają się zdawać sprawę wszystkie zainteresowane strony.

Enigmatyczni ministrowie finansów G20

5 września w Ankarze odbył się szczyt ministrów finansów G20. Okazji tej nie wykorzystano do wyjaśnienia wątpliwości dotyczących ostatniego ruchu chińskich władz monetarnych, które w połowie ubiegłego miesiąca nie tylko doprowadziły do największej od 20 lat dziennej dewaluacji Renminbi, ale również dokonały istotnej korekty reżimu walutowego (zobacz nasz post tutaj).

U.S. 2nd Cir: Bank Centralny Argentyny korzysta z immunitetu jurysdykcyjnego ws. emisji obligacji

Sąd apelacyjny w Nowym Jorku orzekający w sprawie EM Ltd. v. Banco Central de la Republica Argentina (BCRA) stwierdził, że argentyński bank centralny korzysta z immunitetu jurysdykcyjnego. Tym samym zmieniony został wyrok sądu pierwszej instancji, który w sporze wszczętym przez, niegodzących się na restrukturyzację długu, właścicieli argentyńskich obligacji orzekł, że rząd Argentyński zrzekł się prawa do korzystania z immunitetu dla Fiscal Agency Agreement, w tym kontrowersyjnych obligacji. 

Trybunał strasburski po raz kolejny krytykuje Włochy za warunki zatrzymania i przetrzymywania imigrantów o nieuregulowanym statusie

Trybunał strasburski na dobre rozpoczął już swoją działalność po wakacjach i w drugim tygodniu po dłuższej przerwie wydał kolejne interesujące wyroki. Warto wśród nich zwrócić uwagę na orzeczenie w sprawie Khlaifia i inni p. Włochom (skarga nr 16483/12). Sprawa, jakże aktualna, dotyczyła warunków zatrzymania w centrum recepcyjnym na Lampeduzie oraz na okrętach zacumowanych w porcie w Palermo, a następnie repatriacji do Tunezji imigrantów, którym udało się dotrzeć do Włoch po wydarzeniach arabskiej wiosny w 2011 r. Trybunał stwierdził naruszenie całego szeregu artykułów Konwencji, począwszy od art. 3 Konwencji – w zakresie warunków, w jakich przetrzymywani byli imigranci w obozach, art. 5 Konwencji w związku z brakiem jakiekolwiek podstawy prawnej de facto pozbawienia ich wolności w związku z tym, że nie mogli oni opuszczać miejsc, do których byli przetransportowani, art. 4 Protokołu nr 4 – w związku z grupowym wydalenie oraz art. 13 Konwencji – na tle braku adekwatnych środków prawnych.

Orzeczenie nie zaskakuje, rodzi jednak pewne refleksje. Takich sytuacji i skarg będzie więcej, chociażby w związku z obecnym kryzysem, który jak wskazują media jest związany z największą od II wojny światowej falą imigrantów w Europie. Zastanawia, jakie będzie podejście Trybunału do sposobu wywiązania się państw z obowiązków wynikających z systemu Konwencji w stosunku do wszystkich tych imigrantów, którzy tak masowo przybywają teraz do Europy.

9 z 10 obiektów Światowego Dziedzictwa UNESCO w Iraku i Syrii grozi całkowita zagłada

Obrazy satelitarne przedstawione przez ONZ w ostatni poniedziałek (31 sierpnia 2015 r.) potwierdzają informacje o zniszczeniu przez bojowników ISIL jednego z najcenniejszych zabytków starożytnej Palmyry: świątyni Szamin-Baala z I w n.e. Wcześniej w ruinach tego miasta dokonali zbiorowych mordów. W sierpniu przeprowadzili tam też egzekucję jednego z najważniejszych archeologów syryjskich, Chalida al-Asada - wieloletniego dyrektora starożytności i muzeów Palmyry.

Guest post: Rekordowo niskie limity na połów w Morzu Bałtyckim na 2016 r.

2 września Komisja Europejska przedstawiła wniosek rozporządzenia określający całkowity dopuszczalny połów (TAC, z ang. total allowable catch) w Morzu Bałtyckim na rok 2016. Wniosek dotyczy dziesięciu głównych stad ryb eksploatowanych komercyjnie. Projekt został opracowany we współpracy z Komitetem Naukowo-Technicznym i Ekonomicznym ds. Rybołówstwa (STECF) oraz Międzynarodową Radą Badań Morza (ICES). Na podstawie ich danych Komisja ogranicza połów do zrównoważonego poziomu, wymagając przy tym przestrzegania maksymalnych podtrzymywalnych połowów (tzw. MSY, z ang. maximum sustainable yield) w odniesieniu do największej jak do tej pory liczby stad: aż siedem spośród dziesięciu będzie chronione przed nadmierną eksploatacją. Unia przewiduje, że najpóźniej do roku 2020 limity obejmą wszystkie pozostałe stada.

Warunki przetrzymywania imigrantów na Lampedusie sprzeczne z EKPCz

Podczas gdy rozrywana między ksenofobią a poczuciem solidarności Europa boryka się z kryzysem imigracyjnym - przykładem czego są choćby Węgry, które ostentacyjnie unieruchomiły tysiące imigrantów na "bezterminowo zamkniętym" dworcu Keleti (NYT, Budapest Train Station Cuts Off Service to Migrants Amid Crisis), oświadczenie Prezydenta Andrzeja Dudy, który "na podstawie danych od odpowiednich instytucji" o "tysiącach" imigrantów z Ukrainy wskazuje na wkład Polski w stabilizację sytuacji (Polskie Radio, Premier Ewa Kopacz: przyjmujmy imigrantów na miarę naszych możliwości), czy Monachijczycy, którzy spontanicznie gromadzą się na dworcu kolejowym, żeby pomóc Syryjczykom oczekujących na rejestrację (do Niemiec w tym roku przybyło już niemal 800'000 uchodźców, Les Echos, A Munich, l’incroyable élan de solidarité envers les réfugiés) - sędziowie ETPCz krytycznie odnieśli się do sposobu radzenia sobie z pierwszą falą kryzysu w 2011 roku we Włoszech.