wtorek, 13 kwietnia 2021

List otwarty środowisk prawniczych w sprawie działań zmierzających do uznania szczepionek przeciwko Covid-19 za dobro wspólne ludzkości

 

Szczepienia przeciwko Covid-19 są od tygodni tematem numer jeden w debacie publicznej. Ten stan rzeczy jest całkowicie zrozumiały, natomiast mniej jasne jest to, czy robi się wystarczająco dużo, aby szczepionki przeciwko Covid były dostępne globalnie.

Cel pozostaje niekwestionowany: doprowadzenie do jak najszybszego końca pandemii przez powszechny, oparty na zasadzie słuszności dostęp do szczepionek na Covid-19. Polityczną deklarację na ten temat podpisało w marcu br. 181 państw, wcześniej tematyka szczepionkowa była obecna m.in. w agendzie Rady Bezpieczeństwa ONZ (zob. streszczenie rezolucji RB ONZ na blogu PPM). Ważne i pogłębione stanowisko  dotyczące powszechnych i dostępnych szczepień jako elementu prawa do zdrowia oraz prawa do czerpania korzyści z postępu naukowego przedstawił także Komitet ONZ ds. praw gospodarczych, socjalnych i kulturalnych.

Czy państwa robią wystarczająco dużo, aby pandemia skończyła się jak najszybciej? Wiele wskazuje na to, że można zrobić więcej niż tylko liczyć na powodzenie COVAX-u (systemu redystrybucji szczepionek zorganizowanym przez WTO i kilka innych podmiotów). W prasie i na forach międzynarodowych trwa intensywna dyskusja o tym, czy istniejący reżim ochrony praw własności intelektualnej nie stanowi zbyt sztywnego gorsetu dla zwiększenia produkcji i dostępności szczepionek w wymiarze globalnym. W komentarzu redakcji tygodnika „Nature” z początku kwietnia br. wyrażono pogląd – podzielany przez inne opiniotwórcze środowiska – że nadszedł czas na tymczasowe zawieszenie niektórych patentów związanych ze szczepionkami, a pandemii nie można traktować jako „zwykłej” okazji do konkurencji rynkowej. Intensywna dyskusja na ten temat toczy się na forum Światowej Organizacji Handlu, a linia sporu przebiega – jak można się domyśleć – pomiędzy państwami bogatej Północy i biedniejszego Południa. Sprawa ma charakter rozwojowy, a obecnie zmianę stanowiska w kwestii ochrony patentów szczepionkowych rozważa administracja USA.

Trudno nie odnieść wrażenia, że problem dostępności szczepionek w wymiarze globalnym – jako warunek zakończenia pandemii – jest w Polsce słabo dostrzegalny. Trzeba jednak odnotować dwie wartościowe inicjatywy: na początku marca Biuro RPO zorganizowało na ten temat webinarium pt. „Patent na zdrowie”; jednocześnie z apelem o działania na rzecz uznania szczepionek przeciwko Covid-19 za dobro wspólne ludzkości wystąpiło polskie środowisko artystyczne („Nie traćmy czasu” – apel podpisało prawie 400 osób).

I tak dochodzimy do konkluzji niniejszego wpisu: warto, aby swój głos na ten temat wyraziło także polskie środowisko prawnicze. Nie jest to inicjatywa związana z żadną instytucją, organizacją ani partią polityczną. W kilkuosobowym gronie prawników zajmujących się prawami człowieka, a także własnością intelektualną i stosunkami międzynarodowymi, sformułowaliśmy na ten temat petycję – list otwarty. Jego głównym celem jest zwrócenie uwagi na konieczność traktowania szczepionek przeciwko Covid-19 jako globalnego dobra ludzkości i zwrócenie się do władz RP o popieranie tego stanowiska na forum międzynarodowym.

Tekst petycji – listu otwartego wraz z formularzem umożliwiającym jego podpisanie znajduje się TUTAJ

 

 

dr hab. Michał Balcerzak, prof. UMK

 

Brak komentarzy: