Komisja Europejska rozpoczyna procedurę sporną ws. naruszenia przez Wlk. Brytanię Umowy brexitowej

Komisja Europejska poinformowała o notyfikowaniu Zjednoczonemu Królestwu sporu dotyczącego naruszenia przez tą ostatnią zobowiązań na podstawie Umowy z 24 stycznia 2020 o wystąpieniu między UE a Wlk. Brytanią. Zgodnie z art. 5 Umowy, strony zobowiązały się do podjęcia wszelkich niezbędnych działań celem wypełnienia zobowiązań przyjętych na jej mocy, a także do powstrzymania się od jakichkolwiek działań które zagroziłyby jej realizacji celu.

Tymczasem 9 września b.r. rząd brytyjski przedłożył projekt United Kingdom Internal Market Bill 2019-21. Projekt zatwierdzony przez Izbę Gmin jest obecnie procedowany w Izbie Lordów. Jego kontrowersyjnym elementem są postanowienia naruszające Protokół irlandzki do Umowy o wystąpieniu. 

Na mocy Protokołu obrót handlowy pomiędzy Irlandią i Irlandią Północną ma się dalej odbywać na zasadach rynku wewnętrznego, w tym odniesieniu choćby do stawek VAT, zasad udzielania pomocy publicznej. Oznaczałoby to również dalsze związanie Irlandii Płn. decyzjami Komisji Europejskiej. W rezultacie niezbędne staną się jednak m.in. kontrole celne w odniesieniu do obrotu towarowego między Irlandią Północną a Wielką Brytanią, w pewnych okolicznościach nakładanie ceł unijnych (w razie uzasadnionej obawy że towary importowane do Irl. Północnej trafią na rynek unijny), czy choćby zapewnienie zgodności z unijnymi normami produktowymi.

Celem zapobieżenie przeniesienia granicy UE wewnątrz Zjednoczonego Królestwa, Internal Market Bill daje mandat rządowi do zignorowania Protokołu irlandzkiego. W trakcie parlamentarnej debaty brytyjski Sekretarz stanu ds. Irlandii przyznał, że Protokół naruszy zobowiązania prawnomiędzynarodowe "w bardzo konkretny i ograniczony sposób" (Voelkerrechtsblog, Thou shalt not ‘break international law in a very specific and limited way’). 

Decyzja o celowym naruszeniu zobowiązań prawnomiędzynarodowych spotkała się z miażdżącą krytyką m.in. ze strony pięciu byłych brytyjskich premierów, szeregu parlamentarzystów; do dymisji podali się m.in. najważniejszy prawnik rządu ds. Szkocji Lord Keen i pełnomocniczka ds. wolności mediów Amal Clooney.

Zgodnie z Umową Trybunał Sprawiedliwości UE zachowuje w okresie przejściowym wszelkie swoje kompetencje względem Zjednoczonego Królestwa, w szczególności w odniesieniu do Umowy o wystąpieniu.