Polska
interweniuje przed MTS w sprawie Ukraina v. Rosji
Jak już informowaliśmy, dnia 26 lutego 2022 r. Ukraina złożyła do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości skargę przeciwko Rosji w sprawie wynikłego między tymi państwami sporu na tle Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa (dalej: „Konwencja”).
Art. 63 Statutu MTS.
stanowi, że „W razie wysunięcia sprawy interpretacji jakiejś konwencji, w
której stronami są inne państwa niż będące w sporze, Pisarz Trybunału zawiadomi
je o tym natychmiast. Każde państwo, które otrzymało takie zawiadomienie, ma
prawo interwencji w procesie i jeżeli z tego prawa skorzysta, to interpretacja
zawarta w wyroku będzie dlań w równej mierze wiążąca”. Dnia 30 marca 2022 r.
Trybunał zwrócił uwagę stron Konwencji (innych niż Rosja i Ukraina) na
możliwość zgłoszenia w sprawie interwencji. Dotychczas Łotwa, Litwa, Nowa
Zelandia, Zjednoczone Królestwo, Niemcy, Stany Zjednoczone, Szwecja, Rumunia, Francja,
Włochy zgłosiły w sprawie interwencję. Dnia 15 września 2022 r. interwencję
zgłosiła Polska.
Polska
interwencja oparta jest na dotychczasowym orzecznictwie Międzynarodowego
Trybunału Sprawiedliwości, w szczególności opinii doradczej z dnia 28 maja 1951
r. w sprawie zastrzeżeń do Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni
ludobójstwa oraz z wyroku z dnia 26 lutego 2007 r. w sprawie zastosowania
Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa (Bośnia i
Hercegowina v. Serbii).
Stanowisko
polskie skonstruowane zostało zgodnie z zasadami określonymi w art. 82 ust. 2
Regulaminu MTS. Najpierw przedstawia uwagi ogólne w których zrekapitulowany
został dotychczasowy przebieg postępowania i omówiona została podstawa prawna
interwencji. Następnie wskazana została podstawa na jakiej Polska stała się
stroną Konwencji. Kolejna część zawiera uwagi ogólne na temat zasad wykładni
prawa międzynarodowego zastosowanych w dalszej części interwencji (art. 31
Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów) oraz omówienie przedmiotu i celu Konwencji
(ochrona prawa do istnienia określonych grup ludności jako takich oraz
afirmacja fundamentalnych wartości moralnych). Polska przypomina, że zakaz
ludobójstwa ma charakter ius cogens, a Konwencja rodzi zobowiązania erga
omnes.
Polska
przedstawia swoje stanowisko odnośnie do interpretacji: (a) art. IX Konwencji w
którym zawarta jest klauzula sądowa oraz (b) art. 1 (w zw. z art. II) Konwencji
z którego wynika zobowiązanie państw do zapobiegania i karania ludobójstwa.
W
odniesieniu do art. IX, Polska wskazuje, że dotyczy on również sporów, w
których wnosi się o stwierdzenie, że Konwencja nie została naruszona. Jeśli więc jedno państwo zarzuca drugiemu
ludobójstwo (tak jak Rosja Ukrainie), to drugie może zwrócić się do MTS o
stwierdzenie bezpodstawności tego zarzutu pod względem faktycznym i prawnym.
MTS ma jurysdykcję w przedmiocie tego czy w danej sytuacji dochodzi do
ludobójstwa. Wynika to ze zwykłego znaczenia użytego w art. IX zwrotu „Spory
dotyczące wykładni, stosowania lub wykonania Konwencji, jak również spory,
dotyczące odpowiedzialności państwa za ludobójstwo” odczytywanego w kontekście
w jakim został użyty. Nie bez znaczenia jest także cel i przedmiot Konwencji
jakim jest ochrona podstawowych wartości społeczności międzynarodowej. Polska
dodaje, że państwo – ofiara bezpodstawnych, stanowiących nadużycie prawa,
oskarżeń o ludobójstwo musi mieć dostęp do sądu międzynarodowego. Rola MTS jako
zasadniczego organu sądowego ONZ odpowiedzialnego za pokojowe rozstrzyganie
sporów międzynarodowych w oparciu o prawo, uległaby bezzasadnemu umniejszeniu
jeśli nie miałby on jurysdykcji w takich sprawach.
W
odniesieniu do art. I (w zw. z art. II) Polska podkreśla, że jednostronne i
bezpodstawne oskarżenia o ludobójstwo stanowią nadużycie prawa. Polska
przypomina, że obowiązek zapobiegania i
karania ludobójstwa – w tym miejscu przywołana jest rola Rafała Lemkina – to
zobowiązanie, które powinno być wykonywane z należytą starannością. Nie ma mowy
o takiej staranności jeśli działania podejmowane w rzekomym celu zapobiegania i
karania ludobójstwa pozbawione są dostatecznej podstawy faktycznej. Jakiekolwiek
działania podejmowane celu zapobiegania i karania ludobójstwa muszą być zgodne
z prawem międzynarodowym. Wynikający z Konwencji obowiązek karania ludobójstwa
z pewnością nie dotyczy państw bo zgodnie z prawem międzynarodowym nie
podlegają one odpowiedzialności karnej.
Interwencja
zostanie doręczona stronom postępowania, które będą się mogły do niej odnieść.
dr Przemysław Domagała
(UKSW)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz