Przegląd najważniejszych doniesień poświęconych tematyce prawnomiędzynarodowej
Szanowni Goście naszego Bloga!
Przesilenie zimowe to moment, w którym światło zaczyna powoli zwyciężać nad mrokiem. W świecie prawa międzynarodowego, który często wydaje się pogrążony w cieniu kryzysów, życzymy Wam, aby nadchodzące dni przyniosły jasność tam, gdzie panuje mrok i niepewność. Niech powrót dłuższego dnia zwiastuje powrót do stabilności i bezpieczeństwa!
Redakcja Bloga PPM
Na tropie ‘Drugiego Świata’ w prawie
międzynarodowym: Rozmowa z Patrykiem Labudą i Markiem Janem Wasińskim
Polina Kulish and Hendrik
Simon
Wywiad ukazał się pierwotnie w wersji angielskiej na Völkerrechtsblog oraz Central European University Review of
Books. Poniżej
prezentujemy polskie tłumaczenie obu autorów.
1. Drogi Patryku, Marku, w lutym
2025 roku wzięliśmy udział w konferencji, którą zorganizowaliście na Central European University w Wiedniu pod
tytułem ‘W poszukiwaniu SWAIL’. Czy był jakiś moment, akademicki czy
polityczny, który leży u źródeł SWAIL? Na co SWAIL reaguje i czy ma ono także
wymiar proaktywny?
PL: Dziękujemy za zaproszenie, Polino i Hendriku.
Jest to wspaniała okazja, by rozwinąć pewne wątki z naszej konferencji.
W moim przypadku, idea ‘SWAIL’ wykiełkowała w sposób dość organiczny po
inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku. Wprawdzie wyjechałem za granicę po
ukończeniu studiów w Polsce, jak się później okazało ‘na stałe’, ale nadal
zastanawiała mnie pozycja Europy (środkowo-)wschodniej [dalej: E(Ś)W]* w
polityce, kulturze, europejskiej czy globalnej historii… a także w prawie
(międzynarodowym). Nie miałem nigdy okazji zgłębić tych spraw, głównie z powodu
‘rynku idei’ panującego na zachodnich uniwersytetach, gdzie zagadnienia
wschodnio-europejskie nie miały większego zbytu. Rachunek sumienia nastąpił
dopiero, gdy zobaczyłem jak część analityków zachodnich i nie-zachodnich
(błędnie) ‘rozumiała’ inwazję Rosji – wymusiło to swoistego rodzaju rozliczenie
z dominującymi ramami myślowymi czy kategoriami pojęciowymi, których niektórzy
prawnicy międzynarodowi używali do analizy tych wydarzeń.
Pełnowymiarową inwazję obserwowałem z Senegalu, gdzie wówczas mieszkałem i
gdzie często wdawałem się w dość surrealistyczne rozmowy o E(Ś)W. Napisałem
wtedy krótki post w EJIL:Talk!, gdzie skrytykowałem redukcjonizm niektórych
prawników międzynarodowych, zarówno tych z tzw. ‘głównego nurtu’, jak i
samozwańczych ‘krytyków’ (crits), którzy wypowiadali się o, na przykład, prawie
do samostanowienia czy podwójnych standardach, ale dopuszczali się wielu
uproszczeń lub błędów, ponieważ pisali o sprawach, których nigdy nie badali… a
jednocześnie czuli się, o dziwo, uprawnieni do wygłaszania gromkich opinii na
te tematy. Dostałem wiele e-maili w odpowiedzi, zwłaszcza od osób mieszkających
poza Zachodem, które mi za post dziękowały, bo pomógł im zrewidować ich
interpretację inwazji. Te reakcje wzbudziły dalsze pytania, badania oraz
kontakty z osobami, które miały podobne do moich wątpliwości dotyczące ‘naszej’
dziedziny prawa międzynarodowego.
Po trzech latach, nadal zastanawia mnie, jak wiele osób czuje się
uprawnionych do pisania o sprawach wschodnio-europejskich nie tylko bez
wystarczającej wiedzy o naszym regionie, ale nawet bez podjęcia próby
skonsultowania swoich zewnętrznych interpretacji z perspektywą lokalną. Jest to
o tyle dziwne, że w środowiskach uniwersyteckich nie kwestionuje się już
zasadniczo potrzeby uwzględniania doświadczeń życiowych, co wiedzie do swoistej
pokory wobec własnej pozycji (positionality) intelektualnej. Wyjątkiem zdaje się tu być E(Ś)W, gdzie jak
się okazuje perspektywy ‘lokalne’ czy ‘postkolonialne’ zdają się nadal nie
odgrywać większej roli, przynajmniej w prawie międzynarodowym. Pod tym
względem, apel SWAIL o potraktowanie E(Ś)W jako odrębnego miejsca tworzenia
wiedzy z zakresu prawa międzynarodowego jest reakcją na pewne trendy
zaobserwowane po 2022 roku, zwłaszcza jeśli chodzi o zachodnio- i
rosyjskocentryczne mapy mentalne naszego regionu oraz mocno spóźnione
rozliczenie z ‘imperialną niewinnością’ Rosji (Botakoz
Kassymbekova). SWAIL ma także różne proaktywne wymiary, do których z
pewnością powrócimy później, w tym apel o wielokierunkową dekolonizację –
używam tego nieco kontrowersyjnego terminu, aby nasze przesłanie było
intuicyjnie zrozumiałe – naszej dyscypliny w stosunku do E(Ś)W, w tym także
istotny wymiar autorefleksyjny, skierowany do samych badaczy
wschodnio-europejskich.
* Nota lingwistyczna: w wersji angielskiej wywiadu używam konsekwentnie
zwrotu ‘Europa wschodnia’ z przyczyn naukowych, które wyjaśniam poniżej, choć
jest on dla mnie tożsamy rzeczowo ze zwrotem EŚW; w tłumaczeniu polskim
zdecydowałem się na bardziej tradycyjny u nas zwrot Europa środkowo-wschodnia
[E(Ś)W], dodając nawias wokół słowa ‘środkowa’, żeby zasygnalizować
ambiwalencję terminologiczną autora. Używam natomiast przymiotnika
‘wschodnio-europejski’, jako że nie ma zgrabnego zwrotu, który by włączył ‘środek’
do tej funkcji gramatycznej w języku polskim.
MW: Zgadzam się z Patrykiem, że w lutym 2022 r.
potrzeba SWAIL stała się wręcz dojmująca. Spróbuję nakreślić nieco szerszą
perspektywę historyczną – przy czym doskonale zdaję sobie sprawę z tego, że pod
względem precyzji znajdę się niepokojąco blisko Woody Allen’a definiującego ‘człowieka współczesnego’ jako urodzonego po
Nietzscheańskim ‘Bóg umarł’, ale jeszcze przed premierą ‘I Wanna Hold Your
Hand’... Ale spróbujmy: uważam, że nie rozmawialibyśmy dziś o SWAIL, gdyby
David Kennedy nie opublikował ‘Spring Break' i gdyby nie upadła Żelazna Kurtyna. Cofamy się
zatem do końca lat 80. i początku 90 ubiegłego stulecia.
Tekst Kennedy’ego to przykład odważnej i uczciwej autorefleksji o
przełamywaniu przez prawnika międzynarodowego ograniczeń poznawczych. To apel,
by odrzucić tę irytującą intelektualną pozę, którą Jean d’Aspremont określił jako udawanie 'niezwyciężonego’. Chodzi o to,
żeby wreszcie uświadomić sobie, że prawnik międzynarodowy jest częścią
problemu, który próbuje rozwiązać, wyjaśnić lub choćby opisać. Artykuł
Kennedy’ego przywołuje na myśl akt reżysera, który kieruje kamerę na samego
siebie. Frédéric Mégret trafnie stwierdził, że dotyka nas wtedy egzystencjalny niepokój.
Pamiętam dokładnie lekturę fragmentów, w których Kennedy opisywał swoją
fascynację, niemal erotyczne zauroczenie, kobietą uwięzioną przez władze
urugwajskie, z którą spotkał się w toku misji humanitarnej. Przyszło mi wtedy
do głowy, że taka radykalna autorefleksja nie mogłaby się przebić do czasopism
akademickich E(Ś)W...
Osadźmy teraz intelektualną postawę Kennedy’ego w szerszym kontekście historycznym. Publikacja 'Spring Break' zbiegła się z rozpadem bloku sowieckiego. Wkrótce potem, część byłych ‘sojuszników ZSRR’ — chcę podkreślić, że jest to określenie, którego niektórzy badacze prawa międzynarodowego wciąż używają bez głębszego zastanowienia — stała się członkami Unii Europejskiej… Kiedy o tym mówię, to przychodzi mi na myśl tekst piosenki The Dreadnoughts pt. ‘The Storm’. To kawałek, w gruncie rzeczy, bardzo heglowski! Pasuje jak ulał do najnowszej historii wielu państw E(Ś)W: dzieciom rewolucji udaje się wreszcie zostać ‘rich men, big men, fattened up, happy, reborn’. Ale coś za coś: dialektyczna przemiana wiąże się ze stratą. Pozwólcie, że wyjaśnię na przykładzie, co mam na myśli. Mój promotor w przewodzie doktorskim, prof. Piotr Daranowski, opowiadał mi niegdyś o wydarzeniach początku lat 80. Przychodzili do niego działacze związków zawodowych i pytali, w jaki sposób Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych może pomóc w obronie podstawowych wolności w Polsce? Oni traktowali ten dokument śmiertelnie poważnie! Więcej nawet: jakby to był obdarzony cudowną mocą amulet do transformowania rzeczywistości! Jednak już dwie dekady później, w czasie inwazji na Irak w 2003 r., mało kto przejmował się prawem międzynarodowym. Zamiast tego tabuny ‘ekspertów’ (i nie tylko) spekulowały o perspektywach związanych z ‘polską strefą okupacyjną’ w Azji. To był moment porzucenia mitu o powszechnym prawie międzynarodowym układającym w sposób bezstronny relacje między wszystkimi mieszkańcami tej biało-błękitnej kuli pędzącej przez kosmos. To był koniec niewinności.
Podsekretarz Stanu w MSZ RP Henryka Mościcka-Dendys wzięła dzisiaj udział w Konferencji Dyplomatycznej w Hadze, gdzie podpisała Konwencję w sprawie utworzenia Międzynarodowej Komisji do spraw Roszczeń dla Ukrainy. Komisja będzie podejmować decyzje w sprawie odszkodowań za szkody i straty poniesione w czasie pełnoskalowej agresji Rosji na Ukrainę. Ma być częścią mechanizmu, do którego należy już Rejestr Szkód. Przypominamy, że członkinią jego zarządu jest dr hab. Aleksandra Mężykowska (o czym pisaliśmy tu: https://przegladpm.blogspot.com/2023/11/aleksandra-mezykowska-czonkiem-zarzadu.html?m=1).
Konwencja będzie otwarta również dla państw spoza Rady Europy.
Konwencję podpisały 34 państwa i Unia Europejska. Więcej na ten temat na stronie: https://www.coe.int/en/web/portal/-/unprecedented-support-for-new-convention-launching-an-international-claims-commission
Konwencja: https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list?module=treaty-detail&treatynum=229.
The Institute for Human Rights and the Chair of Public International Law are again recruiting new applicants to our Master's Degree Programme in International Law and Human Rights (2026-2028). The online application in the Studyinfo.fi portal will be open between 7 to 21 January 2026.
Please help us in spreading the information to anyone who may be interested in pursuing Master's level studies in international law and human rights. You know the best ways to reach students interested in human rights studies, so your kind help is very much appreciated. Thank you in advance!
You will find more information about the Master's programme and the application and admission process on the following websites:
Master's Degree Programme in International Law and Human Rights website: https://www.abo.fi/en/study-programme/the-masters-degree-programme-in-international-law-and-human-rights/
Master's Degree Programme in International Law and Human Rights in the Studyinfo.fi portal:https://opintopolku.fi/konfo/en/toteutus/1.2.246.562.17.00000000000000034022
Åbo Akademi University website Apply to an international master's degree programme: www.abo.fi/apply
Monitoring przestrzegania praw człowieka w Pakcie o migracji i azylu
Pakt o migracji i azylu, czyli zestaw nowych przepisów Unii Europejskiej regulujących migrację oraz ustanawiających wspólny system azylowy, zawiera szereg rozwiązań budzących wątpliwości z perspektywy ochrony praw człowieka osób migrujących. Jednocześnie Pakt wprowadza nowy mechanizm stojący na straży praw człowieka, tj. niezależny organ monitorujący (independent monitoring mechanism), którego celem jest monitorowanie przestrzegania prawa Unii i prawa międzynarodowego w ramach procedury przesiewowej oraz procedury azylowej, a także zapewnienie, aby zarzuty dotyczące nieprzestrzegania praw podstawowych były rozpoznawane[1].
Ustawodawca unijny wskazał, że funkcje niezależnych organów monitorujących mogą wykonywać „w całości lub w części” ombudsmani i krajowe instytucje ochrony praw człowieka (NHRI), w tym krajowe mechanizmy prewencji tortur.. Te ostatnie ustanawiane są na podstawie Protokołu Fakultatywnego do Konwencji ONZ Przeciwko Torturom[2] (OPCAT) i dysponują mandatem wizytacyjnym obejmującym prewencyjne monitorowanie miejsc pozbawienia wolności w celu wzmocnienia ochrony przed złym traktowaniem. W Polsce zadania krajowego mechanizmu prewencji tortur wykonuje powołany w tym celu zespół funkcjonujący w strukturze Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Mechanizmy posiadają doświadczenie w wizytowaniu strzeżonych ośrodków dla cudzoziemców, jednak stanowi to jedynie część ich zadań.
Wykonywanie zadań z Paktu przez krajowe mechanizmy prewencji tortur: konieczna ostrożność
Obecnie można zaobserwować tendencję do przejmowania przez istniejące instytucje ochrony praw człowieka nowych kompetencji, zarówno w wymiarze krajowym, jak i międzynarodowym. Odbywa się to zazwyczaj intuicyjnie i pragmatycznie, gdyż wykorzystanie istniejących struktur i posiadanego doświadczenia sprzyja oszczędnościom zasobów finansowych i ludzkich, a także pozwala uniknąć powielania zadań. Należy jednak zadać sobie pytanie czy w tym konkretnym przypadku powierzenie krajowym mechanizmom prewencji tortur, zgodnie z sugestią ustawodawcy unijnego, zadań organów monitorujących z Paktu o migracji i azylu nie będzie stanowiło zagrożenia dla funkcjonowania mechanizmów ustanawianych na podstawie OPCAT. W szczególności należy zwrócić uwagę na następujące cztery ograniczenia.
Po pierwsze, z uwagi na przyjętą w OPCAT koncepcję prewencji naruszeń praw człowieka opartą na konstruktywnym dialogu, krajowe mechanizmy prewencji tortur wykonujące zadania niezależnych organów monitorujących z Paktu o migracji i azylu nie powinny prowadzić własnych postępowań w sprawach indywidualnych. Celem działania mechanizmów jest przede wszystkim wczesne wykrywanie systemowych zagrożeń, które mogą prowadzić do złego traktowania osób pozbawionych wolności, i wspieranie odpowiedzialnych instytucji w ich zwalczaniu. Zadania wynikające z OPCAT powinny być realizowane w drodze prewencyjnych wizyt, a nie reakcyjnie podejmowanych działań dochodzeniowych. Podkomitet ds. Prewencji stoi na stanowisku, że w razie potrzeby mechanizmy powinny jedynie udzielać osobom pozbawionym wolności informacji na temat sposobów składania skarg lub przekazywać skargi do odpowiednich organów, a nie zajmować się prowadzeniem postępowań w celu ich wyjaśnienia[3].
Po drugie, powierzenie krajowym mechanizmom prewencji nowych zadań wynikających z Paktu o migracji i azylu mogłoby wpłynąć na ich niezależność. Tymczasem niezależność ta stanowi „klejnot w koronie”[4] mechanizmów, bez której osiągnięcie celów OPCAT byłoby co najmniej poważnie ograniczone. Należy wziąć pod uwagę ryzyko utracenia przez mechanizmy swobody wyboru wizytowanych miejsc oraz osób, z którymi chcą rozmawiać, z uwagi np. na z góry narzucony harmonogram wizytacji w miejscach, w których przebywają migranci poddani procedurze przesiewowej bądź granicznej. Ponadto rozważenia wymaga także aspekt wewnętrznej niezależności mechanizmu od organu monitorującego z Paktu o migracji i azylu, z uwzględnieniem tego, w jaki sposób doszłoby do połączenia obu instytucji (należy chociażby wykluczyć podporządkowanie kompetencyjne mechanizmu i dążyć do relacji niehierarchicznej oraz autonomii operacyjnej). Wreszcie, powierzenie krajowym mechanizmom prewencji tortur nowych zadań bez odpowiedniego zwiększenia budżetu mogłoby zagrozić niezależności finansowej instytucji, która musiałby dostosować planowane działania do ograniczonych zasobów a nie realnych potrzeb. W takiej sytuacji istnieje ryzyko poszukiwania przez mechanizmy innych źródeł finansowania zadań, co także mogłoby zagrozić ich autonomii.
Po trzecie, członkowie krajowych mechanizmów prewencji tortur posiadają szeroką wiedzę ekspercką w zakresie standardów międzynarodowych odnoszących się do detencji. Ich znajomość pozwala ocenić warunki traktowania osób pozbawionych wolności w wizytowanych jednostkach i wykryć ewentualne problemy systemowe celem wczesnego wyeliminowania. Nie można jednak zakładać, że personel mechanizmu posiada równie szeroką wiedzę specjalistyczną dotyczącą prawa Unii Europejskiej oraz prawa międzynarodowego w zakresie procedur azylowych, zasady non-refoulement oraz najlepszego interesu dziecka, czego wymaga ustawodawca unijny[5].
Po czwarte, należałoby opracować rozwiązania dotyczące wizytowania miejsc, które nie są miejscami pozbawienia wolności. Zgodnie z Paktem o migracji i azylu w przypadku procedury przesiewowej dopuszcza się detencję migrantów, jednak powinien to być środek ostateczny[6]. Z kolei w przypadku procedury granicznej może ona przebiegać bez stosowania detencji, jednak państwa członkowskie powinny mieć możliwość zastosowania podstaw umieszczenia w ośrodku detencyjnym[7]. Powinno się zatem założyć, że co do zasady migranci poddawani wskazanym procedurom niekoniecznie będą osobami pozbawionymi wolności. Tymczasem krajowe mechanizmy prewencji tortur posiadają mandat prewencyjnego wizytowania wyłącznie miejsc pozbawienia wolności. Oznacza to, że objęcie monitoringiem prowadzonym przez krajowe mechanizmy prewencji tortur miejsc, w których przebywają migranci, a które nie są miejscami pozbawienia wolności, wymagałoby rozszerzenia ich mandatu i tym samym wykroczenia poza cele OPCAT.
Powyższe zastrzeżenia prowadzą do wniosku, że przy łączeniu ról różnych instytucji stojących na straży praw człowieka istotna jest nie tylko ocena wykonywanych przez nich zadań, ale także ich celu. Krajowe mechanizmy prewencji tortur posiadają wiedzę ekspercką oraz umiejętności, aby wspierać niezależne organy monitorujące, jednak w sposób, który nie wpłynie negatywnie na ich prewencyjny charakter oraz realizowane cele. Można to osiągnąć przez współpracę krajowych mechanizmów prewencji z krajowymi instytucjami ochrony praw człowieka, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że w przypadku Unii Europejskiej aż w 17 państwach (w tym w Polsce) mandat krajowego mechanizmu prewencji wykonuje ombudsman, a także z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego. Rozwiązanie to jest także zgodne z intencją ustawodawcy unijnego, który dopuścił wiele możliwości ukształtowania nowotworzonych niezależnych organów monitorujących z Paktu o migracji i azylu.
Przyszłość monitoringu z Paktu
Dotychczas niewiele państw ogłosiło publicznie swoje krajowe plany wdrażania Paktu o migracji i azylu. Z tych ogłoszonych wynika, że np. Czechy planują powierzyć monitoring Rzecznikowi Praw Obywatelskich, Irlandia rozważa różne modele, a Malta zamierza rozszerzyć kompetencje instytucji wykonujących mandat krajowych mechanizmów prewencji o dodatkowe zadania wynikające z Paktu, które mają być wykonywane we współpracy z ombudsmanem i Krajową Agencją Praw Człowieka jako obserwatorami. Jeśli chodzi o Polskę, to w strategii migracyjnej na lata 2025-2030 uchwalonej przez Radę Ministrów w 2024 r. przewidziano monitoring uzyskiwania ochrony krajowej i międzynarodowej prowadzony przez niezależne organy z nadrzędną rolą Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Rzecznika Praw Dziecka.
Nie wiemy zatem, jakie rozwiązania w zakresie wyznaczania niezależnych organów monitorujących zostaną przyjęte w większości państw Unii Europejskiej, a czas na ich wdrożenie upływa w czerwcu 2026 r. Z pewnością jednak przy powierzaniu tych zadań krajowym mechanizmom prewencji powyżej zaprezentowane wątpliwości wymagają pogłębionej refleksji.
Autorka: Joanna Grygiel-Zasada, asystentka naukowa w Poznańskim Centrum Praw Człowieka INP PAN
Post powstał w związku z badaniami prowadzonymi przez mgr Joannę Grygiel-Zasada (Instytut Nauk Prawnych PAN) oraz prof. Grażynę Baranowską (Friedrich-Alexander-Universität Erlangen-Nürnberg) dotyczących wyzwań wynikających z łączenia organów monitorujących z Paktu o migracji i azylu z krajowymi mechanizmami prewencji tortur ustanawianych na podstawie OPCAT. Badania realizowane są w ramach projektu badawczego PRELUDIUM nr 2023/49/N/HS5/02674 finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki.
[1] Zob. art. 10 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (EU) 2024/1356 z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie wprowadzenia kontroli przesiewowej obywateli państw trzecich na granicach zewnętrznych oraz zmiany rozporządzeń (WE) nr 767/2008, (UE) 2017/2226, (UE) 2018/1240 i (UE) 2019/817, Dz.U. L z 22.5.2024 (dalej: Rozporządzenie 2024/1356) oraz art. 43 ust. 4 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1348 z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ustanowienia wspólnej procedury ubiegania się o ochronę międzynarodową w Unii i uchylenia dyrektywy 2013/32/UE, Dz.U. L z 22.5.2024 (dalej: Rozporządzenie 2024/1348).
[2] Protokół Fakultatywny do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku dnia 18 grudnia 2002 r., Dz.U. 2007 nr 30, poz. 192.
[3] Zob. stanowisko Podkomitetu ds. Prewencji wyrażone np. w raportach po wizytacjach przeprowadzonych w Kirgistanie (CAT/OP/KGZ/2, p. 20 i 23), Macedonii (CAT/OP/MKD/2, p. 39), Armenii (CAT/OP/ARM/2, p. 53) oraz w Niemczech (CAT/OP/DEU/2 , p. 65).
[4] E. Steinerte, „The Jewel in the Crown and Its Three Guardians: Independence of National Preventive Mechanisms Under the Optional Protocol to the UN Torture Convention”, Human Rights Law Review 14, nr 1 (2014): 27.
[5] Art. 10 ust. 2 lit. a) Rozporządzenia 2024/1356.
[6] Motyw 11 Rozporządzenia 2024/1356.
[7] Motyw 69 Rozporządzenia 2024/1348.
zaprasza na ogólnopolską
konferencję pt.
Polskie prawo migracyjne w okresie zmian
– prawo jako narzędzie ochrony, kontroli i karania
Konferencja odbędzie się w
dniach 2-3 marca 2026 r. (poniedziałek - wtorek)
w siedzibie Instytutu Nauk
Prawnych PAN
przy ul. Nowy Świat 72
(Pałac Staszica)
w Warszawie
Konferencja ma na celu integrację badaczy
i badaczek zajmujących się szeroko rozumianym prawem migracyjnym, a także
przedyskutowanie bieżących wyzwań w zakresie prawnych aspektów zarządzania
granicami, migracją
i dostępem do ochrony międzynarodowej. Choć w zamierzeniu organizatorów
konferencja ma być poświęcona regulacjom prawnym i ich stosowaniu w Polsce,
wystąpienia mogą – ze względu na specyfikę regulowanej materii – obejmować też
odwołania do prawa Unii Europejskiej czy prawa międzynarodowego. Polskie prawo
migracyjne opiera się na wielokrotnie nowelizowanej ustawie o udzielaniu
cudzoziemcom ochrony na terytorium RP oraz również wielokrotnie nowelizowanej
ustawie o cudzoziemcach. W ostatnich latach jednak, z uwagi na dynamikę
procesów migracyjnych, światową pandemię i zmiany geopolityczne w regionie,
podstawą działania administracji państwowej i organów odpowiedzialnych za
porządek publiczny i prawny stały się też inne przepisy związane
z zarządzaniem migracjami i granicami. Przyjęta w 2024 r. strategia migracyjna
istotnie wpłynęła na rozwój prawa migracyjnego w wielu obszarach i wpływu tego
można się spodziewać w przyszłości. W nieodległej perspektywie czasowej zmian
należy się również spodziewać w związku z implementacją przepisów w ramach tzw.
Paktu
o Migracji i Azylu.
Prawo migracyjne (zarówno to w teorii, jak i w
praktyce) może być przedmiotem analiz z wielu perspektyw i pod kątem różnych
zagadnień. Zaproszenie na konferencję kierujemy do wszystkich osób, które
analizują prawo migracyjne i jego funkcjonowanie. Przyjmujemy szerokie ujęcie
prawa migracyjnego – obejmuje ono nie tylko zagadnienia związane z wjazdem i
legalizacją pobytu, ale także kwestie pracy, edukacji i innych dziedzin
funkcjonowania zarówno samych osób migrujących, jak również instytucjonalnego
systemu zarządzania migracją, dostępem do ochrony międzynarodowej i granicami.
Zapraszamy osoby badające prawo migracyjne i
jego funkcjonowanie przy użyciu różnych metod, zarówno tych typowych dla nauk
prawnych (jak metoda doktrynalna czy komparatystyczna), jak i metod
charakterystycznych dla innych dyscyplin, bazujących na badaniach empirycznych
(m.in. z zakresu socjologii, antropologii, filozofii czy ekonomii prawa).
Zależy nam, by przedmiotem dyskusji były wyzwania stojące przed polskim prawem
migracyjnym, ale i przed systemem instytucjonalnym w związku z obowiązującym
lub planowanym prawem
w zakresie kontroli migracji, zarządzania granicami i udzielania ochrony.
