Rozstrzygając połączone sprawy C-202/18 Ilmars Rimševičs przeciwko Łotwie i C-238/18 EBC przeciwko Łotwie Trybunał Sprawiedliwości UE po raz pierwszy w swojej historii miał okazję skorzystać z kompetencji do rozpatrywania skarg na decyzje o zwolnieniu z urzędu prezesów banków centralnych państw członkowskich. Kompetencję tę określa art. 14.2 akapit drugi Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego (Protokół nr 4 do TUE).
W lutym 2018 r. łotewski urząd antykorupcyjny w ramach dochodzenia prowadzonego przeciwko prezesowi Banku Centralnego Łotwy (Latvijas Banka) Ilmarsowi Rimševičsowi, a dotyczącego korupcji i płatnej protekcji, zastosował kilka środków zabezpieczających. Obejmowały one przede wszystkim zakaz wykonywania przezeń obowiązków prezesa Banku Centralnego, obowiązek złożenia poręczenia majątkowego i zakaz opuszczania kraju bez zezwolenia. Ta decyzja została zaskarżona do Trybunału Sprawiedliwości przez samego zainteresowanego oraz przez właściwy organ EBC.
W wydanym 26 lutego 2019 r. wyroku TS (Wielka Izba) w pierwszej kolejności potwierdził swoją właściwość także w odniesieniu do decyzji o tymczasowym (jak w przedmiotowej sprawie) zakazie pełnienia obowiązków przez prezesa krajowego banku centralnego uznając, że stanowi ona zwolnienie go z urzędu w rozumieniu art. 14.2 statutu ESBC i EBC. Jednocześnie podkreślił, że ten środek zaskarżenia ma na celu kontrolę przez Trybunał ważności aktu prawa krajowego dotyczącego zwolnienia prezesa krajowego banku centralnego z urzędu i jako taki stanowi zatem odstępstwo od przewidzianego w traktatach ogólnego podziału kompetencji pomiędzy sądy krajowe i sądy Unii. Przyznanie Trybunałowi takiej kompetencji ma na celu zapewnienie niezależności prezesów krajowych banków centralnych, będących niewątpliwie organami władzy krajowej, lecz jednocześnie działającymi w ramach ESBC. Prezesi krajowych banków centralnych państw członkowskich, których walutą jest euro (jak w przypadku Łotwy) zasiadają również w Radzie Prezesów EBC.
TS wyjaśnił, że skierowanie do niego skargi na podstawie art. 14.2 statutu ESBC i EBC nie służy zastąpieniu sądów krajowych właściwych do rozstrzygania o odpowiedzialności karnej podejrzanego prezesa czy ingerowaniu w dochodzenie prowadzone przeciwko niemu przez właściwe organy administracyjne lub sądowe. Dla potrzeb takiego dochodzenia, może okazać się konieczne podjęcie decyzji o czasowym zawieszeniu prezesa w pełnieniu obowiązków. Natomiast to do Trybunału należy sprawdzenie, czy decyzja o zwolnieniu prezesa z urzędu została oparta na przesłankach w wystarczającym stopniu świadczących o dopuszczeniu się przez niego poważnego uchybienia mogącego uzasadniać przyjęcie takiego środka.
W przedmiotowej sprawie skarżący I. Rimševičs podnosił, że nie dopuścił się żadnego z zarzucanych mu uchybień i wskazywał (podobnie jak EBC w swojej skardze) że Łotwa nie przedstawiła żadnych dowodów na zarzucane mu czyny. Trybunał w swojej ocenie podkreślił, że na pisemnym etapie postępowania Łotwa nie uprawdopodobniła zarzutów korupcji, na podstawie których wydano sporną decyzję. Na rozprawie Prezes Trybunału zwrócił się do przedstawicieli Łotwy o niezwłoczne przekazanie do wiadomości Trybunału dokumentów uzasadniających przyjęcie zaskarżonej decyzji. Jednak w ocenie TS również żaden z przedstawionych przez Łotwę po rozprawie dokumentów nie zawierał dowodów pozwalających na stwierdzenie istnienia wystarczających przesłanek co do zasadności oskarżeń przeciwko I. Rimševičsowi.
W konsekwencji Trybunał uznał, że Łotwa nie wykazała, iż zwolnienie I. Rimševičsa z urzędu zostało oparte na istnieniu wystarczających przesłanek świadczących o jakimkolwiek jego poważnym uchybieniu w rozumieniu art. 14.2 statutu ESBC i EBC i stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim zakazuje ona I. Rimševičsowi wykonywania obowiązków prezesa Banku Centralnego Łotwy. Należy dodać, że w zakresie pozostałych środków zabezpieczających, ich kontrola nie należy do TS, ale do organów (sądów) krajowych - co potwierdza, że procedura z art. 14.2 statutu ESBC i EBC ma charakter wyjątkowy, służący zabezpieczeniu niezależności krajowych banków centralnych, a nie ingerencji w krajowe procedury karne, administracyjne itp.
Zob. też komentarz René Smitsa na http://europeanlawblog.eu/2019/03/05/ecj-annuls-a-national-measure-against-an-independent-central-banker/oraz Daniela Sarmiento na https://verfassungsblog.de/crossing-the-baltic-rubicon/.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz