W niniejszym poście podsumowano podstawowe kwestie z zakresu międzynarodowego prawa humanitarnego, gdyż obserwujemy szereg naruszeń i warto wyjaśnić pewne podstawowe kwestie (inne wątki prawne związane z agresją Rosji na Ukrainę zostały poruszone tutaj).
1. Mamy do czynienia z międzynarodowym konfliktem zbrojnym, w którym zastosowanie znajdują cztery konwencje genewskie z 1949 r. o ochronie ofiar wojny oraz I protokół dodatkowy do nich, którego stroną są oba państwa - Ukraina oraz Rosja. Zastosowanie znajduje również prawo zwyczajowe.
2. Niedyskryminacyjne atakowanie miast, tzn. bez rozróżnienia na cele wojskowe oraz obiekty cywilne jest zabronione - art. 51 PD I.
3. Samo kierowanie ataków na obiekty cywilne jest zbrodnią wojenną, nawet, jeżeli nie dojdzie do jakichkolwiek strat - art. 8(2)(b)(ii) statutu MTK
4. Celowe zabijanie cywilów, niszczenie ich własności (przejazd czołgiem przez prywatny samochód) jest zbrodnią wojenną - np. art. 8(2)(a)(i)(iv)
5. Atakowanie szpitali jest zbrodnią wojenną - zob. np. art. 8(2)(b)(xxiv)
6. Prezydent Ukrainy, tak jak prezydent Rosji są celami wojskowymi, jednak w doktrynie podkreśla się, że nie jest wskazane atakowanie przywódców, gdyż to oni mogą doprowadzić do zawieszenia broni. Ich rodziny nie są celem wojskowym.
7. Niszczenie lotnisk wojskowych, sił zbrojnych, posterunków, mostów używanych lub mających być użytych do przerzucania sił jest legalne, bo są to cele wojskowe. Zabicie żołnierzy na Wyspie Węży było legalne. Nie mamy bowiem informacji, by w jakimkolwiek momencie się poddali. Mowa tylko o ocenie z punktu widzenia międzynarodowego prawa humanitarnego. Dodajmy jednak, że moim - ale i wielu innych specjalistów z zakresu prawa międzynarodowego - w świetle praw człowieka w przypadku agresji, każde pozbawienie życia ofiary agresji stanowi naruszenie prawa do życia.
8. Jeśli cywile walczą z wrogiem (rzucają koktajlami Mołotowa, strzelają, czy choćby przekazują informacje) biorą udział w działaniach zbrojnych i w czasie takiego udziału (i tylko w czasie tego udziału) tracą ochronę i mogą być zaatakowani.
9. Użycie mundurów wroga w celu zwiadu, zbierania informacji na terenie wroga nie jest zabronione, ale złapany może stracić status jeńca wojennego i może być sądzony jako szpieg.
10. Użycie munduru wroga, by podejść do żołnierzy wroga, by ich następnie zranić lub zabić jest zbrodnią wojenną - art. 8(2)(b)(xi). To nie są dozwolone podstępy wojenne.
11. Ujęci kombatanci mają prawo do statusu jeńca wojennego. Należy szanować ich godność. Pokazywanie ich w mediach w celu ich upokorzenia lub samej identyfikacji jest zabronione - art. 13 KG III.
12. Jeniec ma obowiązek podać jedynie swoje nazwisko, imiona, stopień wojskowy, datę urodzenia i numer książeczki wojskowej lub w braku tego równorzędne dane - art. 19 KG III.
13. Represalia wobec osób chronionych (czyli cywilów, jeńców, rannych, personelu medycznego itp.) są zabronione. Walka w obronie własnego kraju nie pozwala na naruszenie tego zakazu.
14. Obie strony muszą przestrzegać międzynarodowego prawa humanitarnego, bez względu na to, kto jest agresorem, a kto się broni.
15. Odcinanie prądu w celu szerzenia terroru wśród ludności cywilnej jest zabronione.
16. Nie można ogłaszać, że nie będzie się brało jeńców i nie pozwoli się siłom przeciwnika na poddawanie się w późniejszym okresie.
17. Każda ze stron powinna przedsięwziąć odpowiednie środki ostrożności - oddalić osoby/obiekty cywilne od celów wojskowych czy ostrzec ludność cywilną przed planowanym atakiem.
18. W tym konflikcie możliwe jest użycie broni kasetowej, gdyż ani Rosja ani Ukraina nie są stroną konwencji zakazującej jej użycia (tak jak i Polska). Raczej dyskusyjne jest wywodzenie zakazu jej użycia z prawa zwyczajowego, biorąc pod uwagę, jak wiele państw nie przystąpiło do ww. konwencji i nadal ją stosuje.
19. Jeśli warunki na to pozwalają każda ze stron powinna użyć wszelkich możliwych środków do wyszukania poległych, bez względu na to, do której strony należeli - art. 15 KG I
20. Nie można brać zakładników. Ani spośród cywilów, ani spośród jeńców wojennych.
21. To że dochodzi do poważnych naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego nie oznacza jeszcze odpowiedzialności z tytułu zbrodni wojennych, gdyż jeszcze trzeba wykazać, że indywidualny sprawca dopuścił się danego naruszenia świadomie i z zamiarem jej popełnienia. Oczywiście naruszenie musi mieć związek z konfliktem.
PS.1 Post będzie aktualizowany o kolejne kwestie z zakresu MPH, które się pojawią w trakcie działań zbrojnych.
PS.2 I uprzedzając argumenty, że to prawo humanitarne jest nieludzkie i oderwane od rzeczywistości; Prawo humanitarne niekoniecznie jest humanitarne, w końcu wojnę trzeba wygrać, więc konieczność wojskowa często wysuwa się na plan pierwszy. Tworzone jest przez państwa, które nakładają na siebie tylko takie ograniczenia, na jakie im ich wojskowi pozwolą. Nie wymyślili tego pacyfiści, tylko specjaliści od prowadzenia działań zbrojnych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz