Stany Zjednoczone bronią polskiego Trybunału Konstytucyjnego. Ceną mogą być bazy NATO

W związku z przytaczanym przez nas niefortunnym apelem Ministra Waszczykowskiego o rozróżnienie kwestii solidarności w zakresie dopłat z budżetu UE oraz solidarności w sprawach bezpieczeństwa zapewnianego flance wschodniej NATO, od solidarności w zmaganiach z kryzysem uchodźczym, oczekiwany wyrok Trybunału Konstytucyjnego warto odnieść do polskich oczekiwań wobec partnerów międzynarodowych.

Z jednej strony Prezes partii rządzącej Jarosław Kaczyński od dawna podkreśla, że polska polityka zagraniczna i bezpieczeństwa powinna opierać się na sojuszu z USA, bo choćby stacjonowania u nas wojsk niemieckich "nie życzyłby sobie przez 7 pokoleń" (PiS, Jarosław Kaczyński o rozlokowaniu sił NATO w Polsce: powinno być to wojsko USA, 2.4.2014). Z drugiej strony rządząca koalicja kategorycznie żąda, aby organizacje międzynarodowe ani państwa trzecie nie wtrącały się w nasze sprawy wewnętrzne, za jakie uważa realizację zasady rządów prawa i funkcjonowanie Trybunału (tak m.in. premier Beata Szydło, Prostozmostu.net; Europosłowie PiS Wprost), zaś kwintesencją podejścia do kryzysu konstytucyjnego była wypowiedź wiceministra sprawiedliwości Patryka Jakiego, który dzisiejszą rozprawę TK określił mianem spotkania na espresso i ciasteczka (P. Jaki w wywiadzie dla Radia Zet). Równocześnie doradca prezydenta, Andrzej Zybertowicz manifestacje w obronie Trybunału uznał za element rosyjskiej wojny hybrydowej "w obronie donosiciela, płatnego kapusia" (RP, Zybertowicz: Marsze KOD to element rosyjskiej wojny hybrydowej), natomiast wiceminister spraw wewnętrznych Jarosław Zieliński w wywiadzie dla RDC (Jarosław Zieliński: staramy się zapewnić Polakom bezpieczeństwo na najwyższym poziomie, -12:30 do -11:50) zapowiedział "osobną analizę osób rekrutowanych przez Komitet Obrony Demokracji". 

Abstrahując zatem od, obecnie drugorzędnych, stosunków z partnerami europejskimi, zasadne jest pytanie o znaczenie funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego i traktowania społeczeństwa obywatelskiego dla priorytetowych stosunków ze Stanami Zjednoczonymi. Jak informuje The Wall Street Journal nie sposób bowiem oczekiwać, że problem uda się wyciszyć.
 Autor U.S. Presses Poland to End Constitutional Rift Diplomats say Warsaw should reverse moves that limited power of high court  informuje, że odwiedzający niedawno Warszawę dyplomaci przekazali oczekiwania amerykańskiej administracji, że Warszawa zastosuje się do rekomendacji Rady Europy dotyczących uprawnień TK. WSJ sugeruje, że wypowiedź Kaczyńskiego o "poważnym błędzie" popełnionym przez naszych sojuszników przywiązywania wagi do "niewiążącej i stanowiącej absurd w sensie prawnym" opinii Komisji Weneckiej (Radio Białystok, Jarosław Kaczyński o Komisji Weneckiej) dotyczyła właśnie stanowiska Stanów Zjednoczonych. Cieszy zatem, że konkluzje tej rozmowy nie pozostały poufne.

Departamentu Stanu zainteresowanie stanem demokracji, rządów prawa i niezależności sądownictwa w Polsce wyrażał już pod koniec ubiegłego roku (Mark C. Toner Deputy Spokesperson, Daily Press Briefing Washington, DC December 29, 2015). Jak potwierdził rzecznik prasowy Departamentu Stanu, Mark Toner, doniosłość sprawy zasygnalizował ministrowi Waszczykowskiemu sekretarz stanu John Kerry (informacja prasowa nt. wizyty).

Toner wprawdzie odmówił informowania o szczegółach ostatnich rozmów, jednak potwierdził, że miała miejsce "szczera wymiana poglądów" w szeregu kwestii, w tym charakteru i jakości demokracji, oraz że rozmowy tego rodzaju będą kontynuowane. Odnosząc się do pytania, czy może do wpłynąć na decyzję o ulokowaniu baz NATO w Polsce, Toner stwierdził, że Polska jest członkiem NATO, a wszyscy oczekują że lipcowy szczyt Sojuszu w Warszawie zakończy się sukcesem.

Odnosząc się na początku roku do apelu o zastosowanie tego rodzaju sankcji część dziennikarzy stwierdziła, że "czegoś tak kuriozalnego, bezczelnego, obrzydliwego i obraźliwego w stosunku do władz suwerennego, demokratycznego państwa członkowskiego Unii Europejskiej w piśmie uchodzącym za poważne i opiniotwórcze chyba nigdy nie było" (wPolityce.pl, Po artykule w „Foreign Policy”, po donosach na Polskę i ultimatum ktoś powinien walnąć pięścią w stół). Nie oceniając zatem politycznych aspektów żądań naszych partnerów dotyczących poszanowania rządów prawa, na kilka godzin przez zakończeniem rozprawy przed Trybunałem Konstytucyjnym i w związku z zapowiedzią premier Szydło niepublikowania wyroku, trzeba zauważyć, że w styczniu wskazywaliśmy na poniesione już koszty gospodarcze aktualnego kryzysu. Teraz ceną odmowy dialogu w sprawach interesujących społeczność międzynarodową mogą się okazać priorytetowe obszary polityki bezpieczeństwa i zagranicznej.

***

Przy tej okazji już teraz chcielibyśmy zaprosić na drugą połowę kwietnia na seminarium PPM poświęcone standardowi rządów prawa w orzecznictwie sądów i trybunałów międzynarodowych. Szczegóły wkrótce w PPM Ogłoszeniach.