czwartek, 10 grudnia 2020

Guest post: Stosunki USA-Tajwan

 

Administracja amerykańska zintensyfikowała kontakty z Tajwanem. W sierpniu wizytę na Tajwanie złożył Minister zdrowia Alex M. Azar II, we wrześniu wiceminister spraw zagranicznych Keith Krach (odpowiedzialny za stosunki gospodarcze, energię i środowisko), a pod koniec listopada z wizytą przebywał wiceadmirał Michael Studeman (czego USA oficjalnie nie potwierdziły). Studeman jest „dwugwiazdkowym” admirałem nadzorującym wywiad w dowództwie Indo-Pacyfiku, szefem J2 (https://www.japantimes.co.jp/news/2020/11/23/asia-pacific/politics-diplomacy-asia-pacific/taiwan-us-official-visit/). Ranga wizyty Studemana jest  bezprecedensowa[1] (jeśli takie wizyty były wcześniej, to informacje nie przedostały się na zewnątrz). Wizyta ta znacząco podnosi poziom kontaktów wojskowo-politycznych USA-Tajwan; w ostatnich 4 latach z wizytami na Tajwanie przebywali jedynie „jednogwiazdkowi” admirałowie.

Wiadomość o wizycie Giny Haspel – szefowej CIA została oficjalnie zdementowana przez władze Tajwanu (https://www.taipeitimes.com/News/taiwan/archives/2020/11/23/2003747430).

Do końca roku planowana jest jeszcze wizyta Andrew Wheelera z Agencji Ochrony Środowiska.

Wizyty są elementem szerszej współpracy obejmującej m.in. sprzedaż uzbrojenia. Formalnie amerykańską wizytą najwyższej rangi na Tajwanie – od 1979 roku – była wizyta „pełnego” ministra Azar’a.

Istotnym faktem politycznym było dodanie, przez Departament Stanu, dodatkowej wagi wizycie Krach’a. Formalnie miał on uczestniczyć w uroczystościach pośmiertnego uhonorowania Prezydenta Lee, jednak Departament Stanu podkreślił, że Lee przeprowadził Tajwan od „dyktatury do demokracji”.  

Każdorazowo wizyty spotykały się z wrogą reakcją Chin (kontynentalnych), m.in. w postaci wysyłania bojowych grup myśliwców (np. samolotów przeznaczonych do zwalczania łodzi podwodnych) w okolice Tajwanu. W oficjalnej reakcji na wizytę Studemmana rzecznik prasowy chińskiego ministerstwa spraw zagranicznych zapowiedział, że Chiny „take necessary and justified response in accordance with the development of the situation” oraz „We urge the U.S. to recognize the highly sensitive nature of the Taiwan question, abide by the one-China principle and three joint communiques and stop any official ties and military contacts with Taiwan,” (https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-11-23/u-s-navy-rear-admiral-on-surprise-visit-to-taiwan-reuters-says).

Wizyty wpisują się w politykę USA ustanowienia „nowego dialogu gospodarczego” z Tajwanem (https://www.ait.org.tw/remarks-by-david-r-stilwell-assistant-secretary-of-state-for-east-asian-and-pacific-affairs-at-the-heritage-foundation-virtual/),  jak również uzupełniają współpracę wojskową realizowaną w ramach ożywiania współpracy na mocy Ustawy o stosunkach z Tajwanem – Taiwan Relations Act z 1979 r. (https://www.state.gov/The-United-States-Taiwan-and-the-World-Partners-for-Peace-and-Prosperity/).

Po stronie Tajwanu formułowane są dalej idące oczekiwania w postaci pełnego nawiązania stosunków dyplomatycznych. Z taką ponadpartyjną inicjatywą wystąpił w październiku br. tajwański parlament (https://www.taiwannews.com.tw/en/news/4024401). W dwóch rezolucjach legislatywa wyraziła oczekiwanie powrotu do pełnych stosunków dyplomatycznych USA-Tajwan, podniesienia poziomu współpracy obronnej w obliczu wzrostu zagrożenia ze strony Chin oraz przerwania izolacji międzynarodowej Tajwanu.  

Komentarz: Ożywienie i wzmocnienie stosunków amerykańskich z Tajwanem można postrzegać dwojako: 1) można w tym widzieć asertywną reakcję na wyzwanie, jakie Chiny rzuciły USA i ich strategicznym partnerom. Oznaczałoby to instrumentalne traktowanie Tajwanu – jako narzędzia w zestawie środków i metod polityki amerykańskiej; 2) można w tym widzieć próbę spłaty długu przez USA, przeproszenia za nieuczciwe potraktowanie, lojalnego, partnera. Kiedy (w latach 70. XX w.) kierowana przez dr Kissingera administracja Prezydenta Nixona nawiązywała stosunki z komunistycznymi Chinami, to podejmowała strategiczną grę z rywalami w „zimnej wojnie”. Od tego momentu USA miały dwie opcje w grze (współpracę z ZSRR albo Chinami) – rywale tylko jedną (współpracę z USA). To była wielka rozgrywka. Natomiast kiedy w 1979 r. administracja Prezydenta Cartera zerwała stosunki dyplomatyczne z Tajwanem po to, by nawiązać je z Chinami, to nie wynikało to z interesu politycznego, a dodatkowo zostało zrealizowane w wyjątkowo złym stylu (Tajwan został uprzedzony zaledwie na parę godzin przed). Potraktowanie Tajwanu uprawnia do analizy wiarygodności USA w relacjach partnerskich. Od 1979 r. w rezultatach amerykańskiej polityki wobec Chin widać, jak można „cnotę stracić, rubla nie zyskać”; 3) można też widzieć współwystępowanie obu czynników.

Prof. Jerzy Menkes

 



[1]If it is Indopacom J2 Studeman, I know of no precedent for such a visit.Douglas Paal b.szef Przedstawicielstwa USA na Tajwanie (https://www.aljazeera.com/news/2020/11/23/senior-us-admiral-in-unannounced-taiwan-visit-report)

Brak komentarzy: