We wtorek, 8 grudnia, Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę wyrażającą zgodę na ratyfikację przez Rzeczpospolitą Polską Konwencji o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego, przyjętej w Paryżu dnia 2 listopada 2001 r. (tu). Jak podkreślono na stronie Kancelarii Prezydenta: „Związanie się przez Rzeczpospolitą Polską Konwencją umożliwi włączenie się w działania na rzecz zachowania dla przyszłych pokoleń podwodnego dziedzictwa kulturowego na poziomie globalnym, ale także wzmocni jej pozycję w zakresie wyznaczania standardów i dobrych praktyk w odniesieniu do ochrony podwodnego dziedzictwa kulturowego znajdującego się na obszarze Morza Bałtyckiego.” Ustawa wejdzie w życie w dniu 24 grudnia 2020 r.
Konwencja w sprawie ochrony podwodnego dziedzictwa kulturowego została przyjęta przez Konferencję Generalną UNESCO w dniu 2 listopada 2001 r. Celem tego traktatu jest ochrona „wszelkich śladów egzystencji ludzkiej mających charakter kulturowy, historyczny lub archeologiczny, które pozostawały całkowicie lub częściowo pod wodą, okresowo lub stale, przez co najmniej 100 lat”, wraz z ich kontekstem archeologicznym i przyrodniczym, "w tym stanowiska, budowle, obiekty, artefakty oraz szczątki ludzkie, wraz z ich kontekstem archeologicznym i przyrodniczym; statki, samoloty oraz inne pojazdy lub ich części, ładunek lub inna zawartość, wraz z ich kontekstem archeologicznych i przyrodniczym; oraz przedmioty o charakterze prehistorycznym." Zgodnie z założeniami konwencji, podstawową zasadą jest ochrona takich obiektów in situ, tj. w miejscu ich zalegania. Ochrona podwodnego dziedzictwa kulturowego jest ważna dla całej społeczności międzynarodowej, gdyż obiekty te mają znaczenie dla historii ludzkości. Państwa-strony tego traktatu zobowiązują się zatem do zachowania podwodnego dziedzictwa dla dobra obecnych i przyszłych pokoleń i zgadzają się działać i współpracować na rzecz ochrony zatopionych dóbr kultury w ramach swojej jurysdykcji, jak i na morzu pełnym. W tym zakresie system omawianej konwencji UNESCO uzupełnia reżim Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza z 1982 r. (UNCLOS).
Ochrona podwodnego dziedzictwa kulturowego ma szczególne znaczenie w związku z rozwojem nowych technologii pozwalających na docieranie przez poszukiwaczy skarbów do coraz mniej dostępnych miejsc na dnie mórz i oceanów, a dobra kultury tam położone stają przedmiotem obrotu handlowego (komercjalizacji). Kontekst historyczny i archeologiczny ulega często zatarciu lub zniszczeniu. O tych problemach, także w kontekście jurysdykcyjnym, pisaliśmy już kilkakrotnie na blogu (zob. tu i tu).
Do tej pory 66 państw związało się postanowieniami konwencji w sprawie ochrony podwodnego dziedzictwa kulturowego, w szczególności tych z rejonów Morza Śródziemnego, Morza Czernego oraz Karaibów. W regionie Morza Bałtyckiego, którego bogate podwodne dziedzictwo kulturowego jest coraz bardziej zagrożone, współpraca państw nadbrzeżnych na rzecz jego ochrony jest prowadzona obecnie w ramach Rady Państw Morza Bałtyckiego (ang. Council of the Baltic Sea States) oraz działającego przy niej Komitetu ds. Dziedzictwa Regionu Bałtyku (ang. Baltic Region Heritage Committee), w którego skład wchodzi Polska. Spośród członków Rady Państw Morza Bałtyckiego konwencja UNESCO z 2001 r. została ratyfikowana do tej pory jedynie przez Litwę, choć związanie się jej postanowieniami rozważanie jest także przez Estonię, Finlandię i Niemcy.
Przyjęcie przez Polskę zobowiązań traktatowych w omawianym zakresie było już postulowane od wielu lat, zarówno przez archeologów, historyków, muzealników i prawników, lecz prace postępowały dosyć powoli. Z tym większą radością należy przyjąć wiadomość, że proces ratyfikacji dobiega końca, a ochrona podwodnego dziedzictwa kulturowego w rejonie Bałtyku zostanie wzmocniona.
2 komentarze:
Również się cieszę z podanej w powyższym wpisie wiadomości i innych cennych informacji, chciałabym jednak poprosić o pewne sprostowanie: proces ratyfikacji jeszcze nie dobiegł końca, po wejściu w życie ustawy ratyfikacyjnej odpowiednie dokumenty ratyfikacyjne zostaną przekazane przez MSZ Prezydentowi do podpisu (zgodnie z art. 15 ust. 2 i 3 ustawy o umowach międzynarodowych), a następnie trafią do UNESCO, czyli do depozytariusza Konwencji - i dopiero od tego momentu Polska stanie się jej stroną (zgodnie z art. 16 pkt b Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 1969 r.).
z szacunkiem,
Anna Szarek-Zwijacz
Dzień dobry, to prawda trochę się pospieszyliśmy, gdyż to radosna wiadomość. Zastanie poprawione. Dzięki serdeczne ze zwrócenie uwagi.
Prześlij komentarz